به گزارش
تابناک اقتصادی، تاریخ اقتصاد ایران و جهان آینه ای است تمام نما از رویدادهای اقتصادی که در گذشته رخ داده است و بیانگر ریشه های تاریخی بسیاری از واقعیت های امروز ایران و جهان است. موضوع "اقتصاد ایران و جهان در گذر زمان" در این نوشتار به وقایع تاریخی هفتم اسفند ماه اختصاص دارد که به طور مستقیم و غیر مستقیم اقتصاد ایران و جهان را متاثر کرده است.
امتناع بانک ها از خرید دلار
7 اسفند 1353: بانك‌ها دلار نمي‌خرند؛ این عنوان خبری است که روزنامه اطلاعات منتشر کرده است و خبر را این گونه شرح می‌دهد که محمد يگانه، مديرعامل بانك مركزي ايران اعلام كرد به دنبال قطع رابطه ريال با دلار آمريكا و افزايش ارزش واحد پول ايران، هيچ‌گونه معاملات سنگين ارزي برای تبديل ذخایر دلاري به ريال صورت نگرفته است. وي افزوده كه بانك‌هاي كشور با فروش دلارهاي موجود و امتناع از خريد دلار خود را عليه هرگونه خسارت احتمالي بيمه كرده‌اند و به اين دليل، معاملات سنگينی در دو روز آخر هفته گذشته صورت نگرفته است.
تصویب لایحه تاسیس خط راه آهن استاکتون - دارلینگتون
25 فوریه 1821: در سال 1821، پارلمان بریتانیا لایحه اجازه تاسیس خط راه آهن استاکتون - دارلینگتون را به تصویب رساند. این مسیر 40 کیلومتری با هدف انتقال زغال سنگ طراحی شده بود. بر اساس طرح اولیه قرار بود از اسب به منظور کشش چرخ دستی های حامل زغال سنگ استفاده شود، اما پس از دیدار ادوارد پیس، مدیر شرکت با جورج استفنسون، این طرح تغییر کرد. استفنسون و پسر هجده ساله‌اش به طراحی لوکوموتیوی پرداختند که در نوع خود بی بدیل بود و راه آهن استاکتون - دارلینگتون در همان سال 1821 راه‌اندازی شد.
نخستين راهنمای اطلاعات تلفن شهري
25 فوریه 1878: در چنین روزی کار توزيع رايگان نخستين راهنمای اطلاعات تلفن شهري که يك نوع رفرنس (منبع) است در شهر نيوهيون ايالت کانکتيکت آمريكا آغاز شد. در آن ماه شمار دارندگان تلفن شهری در نیوهیون زیاد نبود و راهنمای تلفن، نخست روی یک ورق با قطع بزرگ درج شده بود که هر ماه افزایش می‌یافت.
با وجود این، تا پایان آن سال، این راهنما از چند ورق تجاوز نکرد. چاپ اين راهنمای حاوي اسامي و نشاني صاحبان تلفن، 21 فوريه آن سال به پايان رسيده بود. الکساندر گراهام بل دو سال پیش از چاپ راهنمای تلفن در نیوهیون، و در سال 1876 اختراع خود ـ تلفن ـ را به ثبت داده بود. پس از نیو هیون، سانفرانسیسکو دارای دفترچه راهنمای تلفن شد و در سال 1880 (از پانزدهم ژانویه)، انگلستان.
تلفن‌ها که در آغاز کار بدون شماره بود و اپراتور از طریق نام دارنده تلفن، ارتباط را برقرار می‌ساخت به تدریج و عمدتا از اواخر سال 1879 دارای شماره شدند و بعدا خودکار و برقرارکردن ارتباط بدون واسطه ی اپراتور شد.
درگذشت پاول یولیوس رویتر
25 فوریه 1899: رویتر یک کارآفرین آلمانی ـ بریتانیایی بود که در استفاده از تلگراف و مخابره اخبار در عصر خود از پیشگامان به شمار می رفت. وی روزنامه نگار و موسس آژانس خبری رویتر بود و در میان ایرانیان به دلیل عقد قرارداد رویتر با دربار ناصرالدین شاه قاجار شهرت دارد. به موجب این قرارداد کنترل تمامی منابع طبیعی ایران به دست وی افتاد. برخی این امتیاز را بزرگترین اعطای منابع مالی یک کشور به یک فرد خارجی در تمامی تاریخ می دانند. رویتر در خانواده ای یهودی به دنیا آمد و در اکتبر 1845 به لندن نقل مکان کرد. وی کارمند بانک بود و در چاپحانه کتاب رویتر و استارگارت شریک شد. رویتر پس از انقلاب نافرجام 1848 آژانس خبری رویتر را در آخن تاسیس کرد و از کبوترهای نامه بر برای انتقال پیام از آخن به بروکسل و بالعکس استفاده می کرد. از آنجا که کبوترهای نامه بر سریع تر از قطارهای پست بودند وی زودتر می توانست در جریان تغییرات بورس پاریس قرار گیرد. با پدید آمدن تلگراف و تحول چشمگیر آن در سال 1851 کبوترهای نامه بر جای خود را به یک خط مستقیم تلگراف دادند. رویتر در سال ۱۸۷۲ با ناصرالدین شاه وارد مذاکره شد و موفق شد که امتیازنامه رویتر را از وی در قبال اعطای وام بگیرد. به موجب این امتیاز، ساختن هرگونه راه و راه آهن و سد از دریای مازندران تا خلیج فارس و بهره‌برداری از همه معادن ایران (به جز طلا و نقره)، ایجاد مجاری آبی و قنات و کانال‌ها برای کشتیرانی یا کشاورزی؛ ایجاد بانک و هر گونه کمپانی صنعتی در سراسر ایران؛ حق انحصار کارهای عام‌المنفعه؛ استفاده و بهره‌برداری از جنگلها برای مدت هفتاد سال و استفاده از گمرکات ایران به مدت بیست و پنج سال در ازای پرداخت دویست هزار لیره انگلیسی و سود ۵٪ در اختیار رویتر قرار گرفت که بعداً معلوم شد که میرزا حسین خان سپهسالار ۵۰ هزار لیره، میرزا ملکم خان ۲۰ هزار لیره، معین الملک ۲۰ هزار لیره و مبالغی نیز اقبال الملک به عنوان رشوه برای عقد این قرارداد از انگلیسی‌ها دریافت کرده‌اند. امتیازنامه رویتر به دلیل مخالفت شدید روحانیون شیعه که اعتقاد داشتند شاه در قبال مبلغی تمامی کشور را به یک یهودی فروخته است و فشار دولت روسیه که انگلستان را رقیب خود میدانست لغو گردید. ولیکن رویتر با تلاش زیاد موفق شد بعد از ۱۷ سال به تاسیس بانک شاهی ایران بپردازد که اولین بار اسکناس را در ایران چاپ نمود. پاول رویتر در بیست و پنجم فوریه 1899 در ویلای خود در شهر نیس فرانسه فوت کرد. آژانس خبری رویترز در ۲۵ فوریه ۱۹۹۹ به یاد صدمین سالمرگ مؤسس این خبرگزاری جایزه‌ای به نام (جایزه ی خلاقیت پل جولیوس رویتر) برای دانشگاه‌ها در آلمان در نظر گرفت.
آغاز به کار نخستین نسل ماشین‌های الکترونیکی حروفچینی
25 فوریه 1954: اواخر فوریه سال 1954 نخستین نسل ماشین‌های الکترونیکی حروفچینی به کار افتادند و در دهه 1960 انقلابی در زمینه طراحی و تولید این نوع ماشین‌های حروفچینی رخ داد. اختتراع فن چاپ در حقيقت به قرن‌ها پيش از گوتنبرگ، كه نامش به‌عنوان مخترع چاپ در تاريخ به ثبت رسيده است، برمي‌گردد. دربین‌النهرین چند هزار سال قبل از ميلاد بر خشت‌هایی از گل رس مهر مي‌زدند. استعمال حروف قابل انتقال نيز ميان سال‌هاي 1051 و 1058 در چين آغاز شد. در سال 1440، گوتنبرگ حروف قابل انتقال را اختراع كرد و براي هر يك از حروف الفبا يك حرف جداگانه به كار برد. حروف متحرك را چيني‌ها اختراع كردند، ولي گوتنبرگ كه حرفه‌اش زرگري بود، آلياژ مناسب براي ريخته‌گري حروف را از سرب و آنتيموآن به دست آورد. دستگاه چاپ گوتنبرگ، به علت هزينه‌هاي بسيار زياد فقط براي ثروتمندان قابل دسترسي بود و به همين دليل تا مدت‌هاي طولاني استقبال چنداني از آن نشد. 300 سال پس از اختراع دستگاه چاپ گوتنبرگ، نمايشنامه‌نويسي آلماني به نام آلوئيس زنه فلدر، چاپ سنگي يا ليتوگرافي را درسال 1796 ميلادي اختراع كرد. هر سنگي كه متن يا تصوير با اين روش روي آن نقش مي‌بست، براي چاپ حدود 750 نسخه عملكرد مطلوب داشت و پس از آن نقش روي سنگ قابل چاپ نبود. اگر چه درباره شروع چاپ سنگي در ايران روايات متعددي وجود دارد، به نظر می‌رسد چاپ سنگي را براي نخستين بار ميرزا صالح شيرازي در تبريز راه‌اندازي كرد. ميرزا صالح كه از سوي دولت ايران براي فراگيري هنرهاي جديد به اروپا رفته بود، در بازگشت يك دستگاه چاپ سنگي با خود به تبريز آورد كه آن را در سال 1250 قمري راه انداخت. چاپخانه سنگي طي مدت كوتاهي در تهران و بعد اصفهان و سپس ساير شهرهاي ايران تاسيس شد و بيش از 50 سال تنها روش چاپ در ايران بود و تا اواخر دوره قاجار، هر چه در ايران چاپ می‌شد، به روش چاپ سنگي بود. البته هشت سال قبل از ورود چاپ سنگي به ايران چاپ سربي نيز راه‌اندازي شده بود، ولي به علت هزينه و زحمت زياد آن، پس از ورود چاپ سنگي، كنار گذاشته شد و بعدها در اواخر دوره قاجار دوباره حروف سربي و استفاده از آن رايج شد. دستگاه حروفچيني خودكاري لاينوتايپ در سال 1886 ميلادي ساخته شد و به این ترتيب سرعت چاپ به تدريج فزوني يافت. پيشرفت فناوري كم‌كم باعث شد دستگاه حروفچيني سربي از دور خارج شود و جاي خود را به دستگاه الكترونيكي بدهد.
منابع:
1.آرشیو دنیای اقتصاد
2.ویکی پدیا
3.تبیان
4.برخی پایگاه های اطلاعاتی
