به گزارش
تابناک اقتصادی، تاریخ اقتصاد ایران و جهان آینه ای است تمام نما از رویدادهای اقتصادی که در گذشته رخ داده است و بیانگر ریشه های تاریخی بسیاری از واقعیت های امروز ایران و جهان است. موضوع "اقتصاد ایران و جهان در گذر زمان" در این نوشتار به وقایع تاریخی پنجم اسفند ماه اختصاص دارد که به طور مستقیم و غیر مستقیم اقتصاد ایران و جهان را متاثر کرده است.
جمعیت ایران در سال 1319 و دغدغه تهران
5 اسفند 1319: سرشماری از نفوس ایران در سال 1319 از 28 بهمن این سال (70 سال پیش) آغاز شد و چند روز ادامه داشت. نتایج این سرشماری دوازده روز بعد (دهم اسفند) در روزنامه‌ها انتشار یافت. طبق اطلاعیه رسمی منتشره، جمعیت ایران در آن سال 18 میلیون و 339 هزار نفر بود. در این اطلاعیه، جمعیت شهر تهران 540 هزار تن ذکر شده بود.نتایج این سرشماری، دولت وقت را نگران افزایش جمعیت تهران کرد و تصمیم به تدوین یک رشته ضوابط برای محدود کردن مهاجرت به تهران گرفت ازجمله مشروط کردن نقل مکان و انتقال مراکز برخی از سازمان‌های دولتی و پاره‌ای از مدارس تعلیمات عالی به شهرهای دیگر، که اشغال نظامی ایران در شهریور 1320 همه این برنامه‌ها را متوقف کرد و به بایگانی سپرد.
دو اتفاق اقتصادی جالب توجه در سال 42
5 اسفند 1342: پنجم اسفند سال 1342 در جراید اعلام شد که بسیاری از کارخانه‌ها تصمیم دارند به اتفاق هم در روزهای 24 و 25 اسفند در خیابان‌های تهران کارناوال صنعتی راه بیندازند. در این روز همچنین گفته شده است که در این کارناوال صنعتی که 5 تا 6 کیلومتر طول آن خواهد بود، 120 شرکت و کارخانه محصولات خود را در معرض نمایش خواهند گذاشت و در بسیاری از خیابان‌های تهران به گردش درخواهند آمد. وزارت اقتصاد در نظر دارد با اجرای این برنامه، توجه مردم و رسانه‌ها را به صنایع و تولیدات داخلی کشور که اکنون به مرحله شایسته‌ای رسیده است، جلب نمایند و هر یک از متقاضیان شرکت در این کارناوال تامین یک تا 3 وسیله نقلیه را تعهد کرده‌اند و بدین سان انتظار می‌رود تعداد کامیون‌های شرکت‌کننده در این کارناوال از 400 دستگاه هم تجاوز بکند.قرار است در این کارناوال هر یک از مدیران خود کارخانه‌ها، علاوه بر نشان دادن صنایع، محصولات و تولیدات خود، سرگرمی‌های زیادی برای عابران و تماشاگران اجرا کنند و نیز هدایایی از طرف کارخانه‌ها به اهالی تهران و تماشاگران داده شود.
همچنین قائم مقام وزارت اقتصاد در این روز اعلام کرد کارخانه‌های کنسرو تحت پوشش این وزارتخانه در مشهد و اصفهان تا آخر سال 42 محصولات خود را وارد بازار خواهند کرد. زند، قائم‌مقام وزیر اقتصاد درباره محصولات کارخانه‌های یادشده اضافه کرد: این کارخانه‌ها پارسال اولین بهره‌‌برداری خود را آغاز کردند و جمعا 300هزار قوطی کمپوت و کنسرو محصول دادند که تمام آنها به سازمان‌های مختلف ارتش فروخته شد، ولی در سال جاری انتظار می رود که میزان تولیدات این کارخانه‌ها به یک میلیون قوطی برسد که در این صورت حدود نیم میلیون قوطی کنسرو آن بین مردم عرضه خواهد شد.وی افزود: برای خرید قوطی‌های خالی کنسرو و کمپوت قراردادی با یک کمپانی آمریکایی منعقد شده است، زیرا باید قوطی‌های کنسرو و کمپوت‌دارای مشخصات خاصی باشند و تولید مسمومیت نکنند. او یادآور شد: این کارخانه‌ها، از جدیدترین کارخانه‌های کنسرو و کمپوت است و محصولاتی که تولید می‌کند از لحاظ مقدار شکر، مقدار میوه و نوع جنس یکنواخت خواهد بود که عبارتند از: مربا،خیارشور، گیلاس، هلو، گلابی و کنسروهای نخود سبز و لوبیا.
طراحی و ساخت نخستین لوکوموتیو جهان
23 فوریه 1813: آغاز به کار قطارها به سده ۱۵۰۰میلادی باز می گردد. در ابتدا ریل قطار از جنس چوب ساخته و واگن ها توسط اسبان پر قدرت کشیده می‌شد. قطار بخار در اوایل سده ۱۸۰۰اختراع شد. هنگامی که «ریچارد ترویتیک» برای نخستین بار لوکوموتیو مجهز به موتور بخار خود را روی ریل‌های فولادی به حرکت در آورد، عصر قطارهای امروزی آغاز شد. این اقدام در سال ۱۸۰۴میلادی و در «ولز جنوبی» انجام شد. اما کسی که در تبدیل قطار به وسیله بسیار مهم حمل و نقل عمومی نقش مهمی ایفا کرد «جورج استفنسون» انگلیسی بود؛ در سال 1813 جورج استفنسون( 1848 – 1781 ) مهندس انگلیسی ، موفق به طراحی و ساخت نخستین لوکوموتیو جهان شد که با نیروی زغال سنگ کار می‌کرد. استفنسون را پدر «راه آهن» نامیده‌اند. او در شهر نورثامبرلند در غرب نیوکاسل به دنیا آمد. پدرش کارمند اداره آتش نشانی بود و پولی در بساط نداشت که فرزندانش را به مدرسه بفرستد. با این حال استفنسون در مدرسه ای شبانه به تحصیل پرداخت و فنون و علون مهندسی مکانیک را فراگرفت. او اختراع لوکوموتیو را تا بدانجا پیش برد و توسعه داد که نخستین راه آهن انگلیس را پایه گذاری کرد؛ راه آهن منچستر – لیورپول. مروزه هر چند هنوز هم قطارهای بخار در گوشه و کنار جهان دیده می شوند اما دیگر دوران آنها به پایان رسیده است. لوکوموتیوهای برقی یا دیزلی جدید به سوخت و نگهداری کمتری نیاز دارند.
درگذشت شاهزاده ریاضی دانان
23 فوریه 1855: کارل فریدریش گاوس ریاضیدان آلمانی است. او به عنوان یکی از برترین ریاضیدانان همه ی ادوار شناخته شده‌است، و شاید بتوان گفت که برترین آن‌هاست. به دلیل تحقیقات و دستاوردهای بی‌مانند و بی‌شمار گاوس، به او لقب شاهزاده ی ریاضیدانان را داده‌اند. گاوس هم به ریاضیات لقب ملکه علوم را داده بود. نبوغ گاوس از دوران کودکی آشکار شد. گفته می‌شود که هوش سرشار او زمانی آشکار شد که در سه سالگی اشتباهی را که پدرش در محاسبه ی دارایی‌ها، بر روی کاغذ، انجام داده بود در ذهنش تصحیح کرد. گاوس به کمال در اخلاق و انسانیت باور داشت و نیز بسیار کوشا بود. او بسیار کم به نشر کارهایش می‌پرداخت چرا که از انتشار کارهایی که رسیدگی و ویرایش نشده‌اند سر باز می‌زد، که این هم هماهنگ با شعار «کم ولی پربار» اوست. از سوی دیگر، گاوس را از آنجا که از ریاضیدانان جوانی که خواهان پیروی از او بودند پشتیبانی نمی‌کرد نکوهش می‌کنند. او بسیار کم، و شاید هرگز، با ریاضیدان دیگری همکاری نکرد.
اختراع یک سلاح جنگی توسط هیرام ماکسیم
23 فوریه 1884: بنا بر برخی اسناد در روز 23فوريه سال 1884 «هيرام ماكسيم» مهندس آمريكايي مسلسل اختراعی خود را به نمایش گذاشت.
اختراع ماكسيم كه سلاح مرگبار نام گرفت، تلفات جنگ‌ها را بيش از گذشته كرد. بسياري از دولت‌ها پس از آگاه شدن از اختراع ماكسيم در صدد به‌دست آوردن تيربار شدند و مهندسان خود را وادار به ساختن آن كردند. در مسلسل ماکسیم از نیروی پس‌زدن برای مسلح کردن سلاح استفاده می‌شد. نمونه‌های اولیه آن با مخزنی از آب که دور لوله آن را می‌پوشاند خنک می‌شد. مسلسل ماکسیم ۶۰۰ تیر در دقیقه شلیک می‌کرد.ماکسیم در سال 1840 میلادی در ایالت «ماین» در ایالات‌متحده آمریکا متولد شد. در نوجوانی وارد صنعت خمیر کاغذ شد. ایالت ماین بعد از کانادا دارای وسیع‌ترین جنگل‌هایی است که ازدرخت‌های آن خمیر کاغذ گرفته می‌شود. این شغل اما ماکسیم را راضی نکرد. او علاقه زیادی به مهندسی جنگ‌افزار داشت. در آن موقع در آمریکا سلاح کمری آزادانه به فروش می‌رسید. او یک هفت تیر خرید و بخت خود را در شکار و هدف‌گیری آزمود. او حین تیراندازی دریافت آنچه سبب می‌شود که بعد از هر تیر، گلنگدن سلاح عقب برود و پوکه خالی فشنگ از هفت تیر خارج شود و یک فشنگ پر، در لوله، جای آن را بگیرد فشار گاز ناشی از احتراق باروت است که بعد از احتراق فشار وارد می‌آورد و چون اطراف آن بسته است راه فرار گاز فقط از طرف جلو وعقب است و از جلو، گلوله را از لوله خارج می‌کند و از عقب بر گلنگدن فشار وارد می‌آورد و آن را عقب می‌زند، بنابراین اندیشید که آیا نمی‌توان با استفاده از همین اثر که ناشی از فشارگاز باروت است سلاحی ساخت که به جای هفت تیر، هفتاد تیر و حتی بیشتر شلیک کند؟ او بعد از اینکه اختراع خود را در آمریکا به‌ثبت رساند چون دولت آمریکا برای ساختن آن روی خوش نشان نمی‌داد به انگلیسی‌ها اجازه داد از اختراع او استفاده کنند به شرط اینکه حقوق مالکیتش را بپردازند. در انگلستان مسلسل ماکسیم به اسم (ماکزیم- ام- ام- جی) ساخته شد. حرف (ام) اول یعنی مدیوم به معنای (متوسط و (ام) دوم با حرف (جی) حروف اولیه (ماشین گون) یعنی مسلسل است. بنابراین معنای «ماکزیم ام-ام- جی» می‌شود: مسلسل ماکسیم از نوع متوسط. از این جهت انگلیسی‌ها آن را از نوع متوسط نام نهادند که فشنگ آن بزرگ نبود و کالیبر فشنگ از 62/74 میلی‌متر تجاوز نمی‌کرد.
ارتش امپراتوری روسیه که مسلسل نداشت این مسلسل ماکسیم را از انگلستان خریداری کرد ودر سال 1890 میلادی ارتش امپراتوری روسیه دارای مسلسل‌های ماکزیم ساخت انگلستان شد و درجنگ‌های روسیه و ژاپن در پایان قرن نوزدهم و سال‌های اول قرن بیستم ارتش امپراتوری روسیه از همین مسلسل‌های ماکسیم استفاده کرد. مسلسل ماکسیم تا جنگ جهانی دوم کماکان در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار می‌گرفت اما کم‌کم طراحی و ساخت آن ارتقا یافت و مدل قدیمی از رده تولید خارج شد.
منابع:
1.آرشیو دنیای اقتصاد
2.ویکی پدیا
3.آرشیو روزنامه اطلاعات
4.و سایر پایگاه های اطلاعاتی
