به گزارش
تابناک اقتصادی، از دیرباز گفته اند که گذشته چراغ راه آینده است؛ و در این میان تاریخ اقتصاد ایران و جهان آینه ایست تمام نما از پدیده های اقتصادی که در گذشته رخ داده است. موضوع "اقتصاد ایران و جهان در گذر زمان" در این نوشتار به وقایع تاریخی بیست و پنجم بهمن ماه اختصاص دارد که به طور مستقیم و غیر مستقیم اقتصاد ایران و جهان را متاثر کرده است.
درگذشت مشکوک علی اکبر داور
1315: علی اکبر داور وزیر دارایی کابینه فروغی در خانه اش در تهران درگذشت هرچند که همواره شایعاتی مبنی بر خودکشی وی با خوردن تریاک مطرح بوده است. در خصوص مرگ او این شایعات وجود داشت که به دلیل اختلافاتش با رضاخان اقدام به خودکشی کرده اما از دلیل درگذشت او و همچنین انگیزه وی از خودکشی احتمالی هیچ وقت سخنی گفته نشد و مجهول باقی ماند. علی اکبر داور در رشته ی حقوق تحصیل کرده بود و مدرک خود را از سوئیس دریافت کرد و دو دوره هدایت وزارت دادگستری را نیز تجربه کرده بود اما در کابینه ی محمد علی فروغی به عنوان وزیر دارایی انتخاب شد. داور در اجرای برنامه مبارزه با فساد اداری نیز بسیار کوشا بود چنانچه در 13 آذر 1308 هیئتی را جهت رسیدگی به چنین اموری انتخاب کرد. نصرت الله فیروز، وزیر مالیه، یکی از افرادی بود که توسط این هیئت شناسایی و محاکمه شد. قانون تاسیس اداره ثبت اسناد و نیز اداره ثبت احوال از قوانینی بود که توسط داور به مجلس رفت و به صورت یک مصوبه به اجرا درآمد. علی اکبر داور یکی از اعضای هیات اعزامی ایران به جامعه ملل جهت دفاع از حق ایران برای دلیل لغو قرارداد دارسی بود که بین ایران و انگلستان منعقد شده بود. داور در طول تصدی وزارت دارایی تلاش کرد دو قرارداد با آمریکاییان امضا کند. آمریکا در آن دوران به بی طرفی شهرت داشت. این کار داور، انتقاد مطبوعات لندن را در پی داشت. همچنین داور در دوران وزارت خود به کار همه خارجیان در گمرکات ایران که عمدتا نیز مشاوران بلژیکی بودند پایان داد. یکی دیگر از اقدامات او کمک به کارخانه ی قند شاه آباد بود که در مهرماه 1314 به کار تولید پرداخت. آخرین اقدام مهم داور در طول تصدی وزارت دارایی درخواست از دکتر شاخت آلمانی برای ارائه یک برنامه جامع با هدف نوسازی اقتصاد ایران بود. داور سه ماه بعد از این دیدار درگذشت.
نرخ ارز در سال 54
1354: جراید کشور نرخ ارز را در روز 24 بهمن ماه 1354 به این شرح اعلام کردند: یک دلار آمریکا 60/70 ریال، یک دلار کانادا 10/62 ريال، یک لیره انگلیس 50/165 ريال، یک مارک آلمان غربی 30/41ريال، یک فرانک سوئیس 40/44 ريال، یک فرانک فرانسه 70/17 ريال و یک ریال سعودی 20/21 ريال. این نرخ ها، نرخ فروش رسمی بوده است.
برخی از وقایع مهم و اقتصادی سال 57
1357: در پیامی که از سوی امام خمینی منتشر شده، از عموم مردم ایران از کارگران و کارمندان و سایر اصناف دعوت کرده اند که از روز شنبه 28 بهمن ماه به اعتصابات خود پایان داده و کار و فعالیت خود را آغاز کنند. در حوزه اقتصادی خبر مهم به جلسه اصناف و بازرگانان تهران در مسجد امام خمینی بر می گردد. پس از برگزاری این جلسه بازرگانان شرکت کننده به سمت اقامتگاه امام خمینی راهپیمایی کردند. از دیگر اخبار این حوزه به پیام های تبریکی باز می گردد که از سوی اصناف گوناگون خطاب به امام خمینی و دولت بازرگان صادر شده است.
برخی از وقایع مهم و اقتصادی سال 58
1358: طبق مصوبه دولت و شورای انقلاب قرار است نام بسیاری از سدهای ایران تغییر کند. همچنین جراید اعلام کردند که مذاکرات هیات های نمایندگی ایران و شوروی در مورد افزایش قیمت گاز به زودی دنبال می شود. ایران معتقد است که مبنای قیمت گذاری گاز باید با تغییر قیمت نفت خام در رابطه باشد و محاسبات بر این پایه قرار گیرد. در همین روز شش نفر از صاحبان سهام چند شرکت در نامه ای به دادستان کل انقلاب نسبت به انتصاب مدیران دولتی از سوی وزارت کشاورزی برای این شرکت ها اعتراض کردند.
زادروز توماس مالتوس، اقتصاددان انگلیسی
1766: توماس رابرت مالتوس استاد دانشگاه انگلیسی بود که تاثیر بسیار زیادی روی جمعیت شناسی و اقتصاد سیاسی گذاشته است. مالتوس به خاطر پایه گذاری دو نظریه مشهور است، یکی نظریه رانت و دیگری نظریه اصل جمعیت. مالتوس معتقد بود که موجودات زنده با سرعت سرسام آوری تکثیر پیدا می کنند و اگر قحطی و جنگ و غیره وجود نداشته باشد جمعیت به شکل تصاعد هندسی زیاد می شود در حالی که وسایل ارتزاق در بهترین شرایط با یک تصاعد ریاضی بالا می رود. توماس مالتوس در رساله ی خود تحت عنوان «رساله ای در باب اصل جمعیت» قانون جمعیت معروف خویش را این گونه ارائه می دهد: «قدرت افزایش جمعیت، بی نهایت بیشتر از قدرت زمین در تولید اسباب معیشت برای انسان است. جمعیت اگر به حال خود رها شود به نسبتی هندسی افزایش می یابد اما اسباب معیشت فقط به نسبتی عددی افزایش پیدا می کند.» همچنین مالتوس معتقد بود که: « نیروی اصلی که منجر به کنترل جمعیت می گردد، فشار افزایش جمعیت بر سطح دستمزد است که با کاهش سطح دستمزد به سطحی کمتر از حداقل معیشت، جمعیت اضافی از فقر و گرسنگی از بین خواهد رفت. بنابراین در تعادل، سطح دستمزد برابر سطح حداقل معیشت خواهد بود.» مساله جمعیت برای مالتوس درآمدی بر حیطه اقتصاد سیاسی بود. مالتوس یکی از ضعف های علم اقتصاد را سستی مبنای تجربی بسیاری از قضایای نظری که پذیرش وسیع یافته بود، می دانست. مالتوس در بحث تجارت بین المل تا به آخر طرفدار سیاست حمایت اقتصادی باقی ماند. او مانند حمایت طلبان کشاورزی امروز، تصور می کرد که مطمئن ترین وسیله برای نجات کشور از خطر قحطی این نیست که کشاورزی داخلی را تسلیم رقابت خارجی نمایند، بلکه به عکس باید با تدابیر لازم و با تامین قیمت های کافی و اطمینان بخش موجبات توسعه آن را فراهم آورند. مالتوس در 29 دسامبر 1834 میلادی در 64 سالگی در انگلستان درگذشت.
زادروز لویی رنو، صنعتگر
1877: لویی رنو، از شخصیت های اثرگذار صنعت خودرو در جهان در سیزدهم فوریه سال 1877 در پاریس به دنیا آمد. لویی رنو در 20 سالگی گیربکس را اختراع کرد. بنابراین انتقال نیرو توسط زنجیر چرخ حذف شد و گیربکس جای آن را گرفت. وی در سال 1899 با کمک سرمایه ی برادرش و به لطف حسن شهرتش در صنعت با اختراع گیربکس، کمپانی برادران رنو را تاسیس کرد. با گسترش سریع شرکت، فروش سالانه آن ها بالا گرفت و با توسعه نیروی کار در سال 1902 توانستند وسعت کارخانه را به 7500 متر مربع برسانند.
در سال 1936 و در زمانی که شرکت رنو به بلوغ خوبی رسیده بود، در فرانسه اعتصابات کارگری به اوج رسیده بود و کارخانه رنو در بیلانکورت به کانون جنبش ها و اعتصابات کارگری تبدیل شد. در سال 1938 لویی رنو دستور داد حقوق بیش از دو هزار کارگر که عضو حزب کمونیست فرانسه بودند قطع شود. وی گرایشی ضد چپ داشت. در پی گسترش جنگ جهانی دوم و اشغال فرانسه، ساختمان ها و تاسیسات رنو به کارخانه ساخت ادوات نظامی برای فاشیست ها تبدیل شد. از این بدتر لویی رنو از کمک مالی به جنبش مقاومت خودداری می کرد. پس از پیروزی متفقین بر متحدین و آزادی فرانسه، رنو در مظان اتهام همکاری با فاشیسم قرار گرفت و شرکت او توقیف شد. رنو نیز از شدت تاثر دچار بیماری روانی شد و حالش روز به روز وخیم تر شده تا اینکه سرانجام در اکتبر 1944 از دنیا رفت. میراث او همچنان باقیست.
منابع:
1- آرشیو دنیای اقتصاد
2- ویکی پدیا
مرکز اسناد انقلاب اسلام
