تفکر استراتژیک و تحقق پیش‌بینی دهه ۶۰ محسن رضایی

یکی از مهم ترین نقش هایی که استراتژیست های سیاسی و نظامی در سراسر دنیا بر عهده دارند این است که باتوجه به روندهای گذشته و حال، مسائل مختلف را تحلیل و تبیین می کنند. کسانی که تفکر استراتژیک دارند معمولا نگاه به آینده دارند، پیش بینی می کنند، پیش فرض ها را زیر سوال می برند، ساختارها و روندها را می شناسند و تفسیر می کنند، چشم انداز دارند و مهم تر اینکه از شکست ها و موفقیت ها درس هایی را فرا می گیرند.
بدون شک یکی از استراتژیست های ایرانی که موافقان و مخالفانش بر تفکر استراتژیک وی صحه می گذارند «محسن رضایی» است. وی از 27 سالگی فرمانده جنگ شد. جنگی تحمیلی که توسط فرماندهانی جوان اداره شد و یک وجب از خاک ایران نیز جدا نشد.

استراتژیست بودن محسن رضایی از همان دوران جنگ مشخص شد. زمانی که وی در سال 60 و در جمع فرماندهان در عملیات فتح المبین سخنانی را مطرح کرده بود و شهید حسن باقری نیز که در جمع آن فرماندهان حضور داشت آن سخنان را یادداشت کرد.

شهید باقری در دست نوشته خود از سخنان محسن رضایی گفته بود؛ «برادر محسن گفت آمریکا همانطور که از منافقین و بنی‌صدر به نتیجه نرسید از این جنگ، هم به نتیجه نخواهد رسید؛ ولی بعد از جنگ دو کار علیه ما انجام خواهند داد، اول اینکه ایران را محاصره اقتصادی می‌کنند و دوم اینکه اعراب را به جای اسرائیل روبه‌روی ما قرار خواهند داد».

آمریکایی ها از آن زمان تاکنون همواره کشور ما را تحت سخت ترین تحریم های اقتصادی قرار داده و بنابراین به خوبی می بینیم که پیش بینی نخست محسن رضایی در این زمینه تحقق پیدا کرد.

اما پیش بینی دوم ایشان بدون هیچ اغراقی شگفت انگیز است. طبق دست نوشته شهید باقری، آقا محسن گفته بود آمریکایی ها تلاش دارند اعراب را به جای اسرائیل روبه روی ایران قرار دهند.

 

وقتی این پیش بینی محسن رضایی را با اوضاع کنونی در خاورمیانه و تحرکات آمریکایی-عربی برای مقابله با ایران در قالب «ناتوی عربی» مقایسه می کنیم متوجه می شویم چه تفکر استراتژیکی پشت این دیدگاه بوده است.

در همین راستا، ده روز پیش وقتی دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا به عربستان سفر کرد و سعودی ها نیز سران کشورهای عربی و اسلامی را برای تشکیل یک ائتلاف منطقه ای علیه ایران در نشست با ترامپ دعوت کردند، گمانه زنی ها برای تشکیل ناتوی عربی علیه ایران قوت گرفت.

در همین زمینه محسن رضایی پیش از سفر دونالد ترامپ به عربستان، از تلاش ریاض با همراهی آمریکا برای ایجاد ناتوی عربی برای مقابله با ایران پرده برداشته بود.

ده روز پیش نیز در صفحه اجتماعی خود ضمن هشدار به مسئولان نوشت؛ « عربستان قصد دارد نقش صدام در منطقه را بر عهده بگیرد!».

 

در همین راستا، روزنامه واشنگتن پست ده روز پس از این توییت محسن رضایی، در گزارشی نوشت که تشکیل ناتوی عربی برای مقابله با ایران شبیه به رژیم صدام در زمان ریگان خواهد بود.

طبق گفته واشنگتن پست، ترامپ برنامه‌های جدی‌تری برای مقابله با تهدید ایران دارد که مقامات کاخ سفید آن را «ناتوی عربی» نامیدند.

بر اساس این گزارش، متحدان این طرح در ابتدا عربستان سعودی، ‌امارات متحده عربی، مصر و اردن با پشتیبانی آمریکا و تبادل اطلاعات امنیتی با اسرائیل است.

در ادامه این گزارش آمده است؛ اگر در حال حاضر این کشورها با یکدیگر برای مقابله با ایران همکاری کنند، هدف از ساخت یک «ناتوی عربی» چیست؟ درواقع چنین حمایتی جزئی از سیاست خارجی دیرینه آمریکا در منطقه است. این سیاست از نظام‌های استبدادی عرب برای مقابله با ایران و تکرار استراتژی منطقه‌ای (جنگ ایران و عراق) استفاده می‌کند. به این ترتیب همانگونه که صدام برای ریگان اقداماتی را انجام می‌داد ناتوی عربی نیز عملکرد مشابهی را برای ترامپ صورت می‌دهد.

بنابراین همانطور که مشاهده می کنیم گزارش روزنامه آمریکایی واشنگتن پست دقیقا همان مسئله ای است که ده روز پیش محسن رضایی آن را در توئیتی اعلام کرده بود و نسبت به آن هشدار داده بود.

در ادامه باید به مطلب امروز محسن رضایی در صفحه اینستاگرامش در ارتباط با شکاف میان اروپا و آمریکا اشاره کرد.

 

به عقیده محسن رضایی این شکاف تداوم پیدا خواهد کرد. شکافی که فرصت ها و تهدیدهایی برای ج.ا.ایران به همراه خواهد داشت. هم اکنون نیز مقامات و تصمیم سازان کشورمان باید تهدیدها و فرصت های چنین شکافی که توسط ایشان تبیین شد را در نظر بگیرند و برای برخورد با آن برنامه ریزی کنند.

به طور کلی، هر کسی که آن دست نوشته شهید باقری را بخواند و با تحولات فعلی در خاورمیانه مقایسه کند به اهمیت نقش استراتژیست ها در پیش بینی روندها و تحولات پی خواهد برد. به همین جهت، با توجه به مسائل حساسِ کنونی منطقه ای و جهانی، ایران ما بیش از پیش به تفکر استراتژیک اشخاصی نظیر محسن رضایی، تحرک فرامرزی قاسم سلیمانی و ابتکار دیپلماتیک محمدجواد ظریف نیازمند است.