در سال 1385 بود که دولت نهم تصمیم گرفت تا برای جلوگیری از مصرف بی رویه بنزین گام هایی را بردارد. به همین منظور سعی کرد تا با افزایش قیمت بنزین، قیمت آن را واقعی تر نماید. در سال جاری آمارها حکایت از جابجایی رکوردهای مصرف بنزین می داد. حالا دولت تصمیم گرفته است قیمت بنزین را افزایش دهد. این افزایش چه پیامدهایی برای دولت و مردم دارد؟
به گزارش تابناک اقتصادی، دولت نهم در سال 1385 تصمیم گرفت که برای جلوگیری از مصرف بی رویه بنزین و همچنین جلوگیری از واردات بنزین و خروج ارز از کشور، قیمت آن را به قیمت واقعی نزدیک تر کند. به همین منظور افزایش پلکانی برای قیمت این ماده سوختنی در نظر گرفت. در ابتدا و در سال 1385 برای اولین بار قیمت بنزین به صورت سهمیه ای و آزاد عرضه شد. قیمت هر لیتر بنزین سهمیه ای 100 تومان و قیمت هر لیتر بنزین آزاد 400 تومان در نظر گرفته شد. این قیمت ها برای سال 1387 و 1388 ثابت باقی ماند. اما در سال 1389 مجدداً تصمیم گرفته شد که قیمت بنزین تغییراتی داشته باشد. به همین منظور در این سال قیمت هر لیتر بنزین سهمیه ¬ای 400 تومان و قیمت هر لیتر بنزین آزاد 700 تومان اعلام شد. این دو قیمت نیز برای دو سال آینده ثابت باقی ماند. در سال 1392 قیمت هر لیتر بنزین سهمیه ای با افزایشی 150 تومانی به 550 تومان و قیمت هر لیتر بنزین آزاد با افزایشی 250 تومانی به 950 تومان افزایش یافت. در سال 1393 دوباره قیمت بنزین سهمیه ای و آزاد توسط دولت افزایش یافت و به ترتیب به 700 و 1000 تومان رسید. این آخرین سالی بود که بنزین با قیمت سهمیه ای عرضه می شد چرا که در پنجم خرداد ماه سال 1394 دولت تصمیم به توقف بنزین سهمیه ای گرفت و قیمت ها یکسان سازی شد. از این تاریخ به بعد هر لیتر بنزین به قیمت 1000 تومان به دست متقاضیان رسید. با نزدیک شدن قیمت بنزین به قیمت فوب خلیج فارس مسئولان تصمیم گرفتند که این قیمت را تا پایان سال 1395 تغییر ندهند. در مورخه چهارشنبه 4 اسفند 1395 بود که مسعود پزشکیان نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی مجلس و در جریان بررسی بند(د) تبصره یک ماده واحده لایحه بودجه سال 96 کل کشور، گفت: در صورت تصویب این بند از لایحه بودجه سال 96، قیمت بنزین سال آینده افزایش نمی یابد. محمد مهدی مفتح سخنگوی کمیسیون تلفیق لایحه بودجه 96 هم در توضیح این بند گفت: در صورت تصویب این بند هیچ افزایش قیمتی در فرآورده های نفتی صورت نمی گیرد؛ در واقع قیمت واقعی بنزین همان یک هزار تومان باقی می ماند.
با آغاز سال 96 و شروع سفرهای نوروزی مصرف بنزین رو به افزایش گذاشت و بنا به آمارهای ریاحی مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآوردهای نفتی میزان مصرف بنزین در فروردین 96 در مقایسه با فروردین 95 هشت درصد رشد داشت. این آمار در اردیبهشت ماه در مقایسه با مدت مشابه در سال قبل 8.6 درصد رشد داشت. این رشد مصرف بنزین در ماه های بعد نیز تکرار شد و در تیر ماه 96 اعلام شد که مصرف روزانه بنزین به 84 میلیون لیتر رسیده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل 10 میلیون لیتر بیشتر است.
این رشد مصرف بنزین کم کم نظر مسئولان را پیرامون ثبات قیمت بنزین در سال 96 عوض کرد و الان شاهد آن هستیم که دوباره در رسانه ها صحبت از افزایش قیمت بنزین از ابتدای دی ماه سال جاری مطرح می شود. عده ای از قیمت بنزین لیتری 1200 تومان می گویند و عده دیگر از بنزین لیتری 1500 تومان. سئوالی که در اینجا مطرح می شود این است که این افزایش قیمت چه پیامدهایی برای دولت و مردم در پی دارد؟
در ابتدا باید گفت درست است که شاید افزایش قیمت بنزین بتواند راهکاری مناسب برای جلوگیری از مصرف بی رویه بنزین باشد اما این قیمت ها نیز بعد از مدت کوتاهی برای مردم عادی شده و مصرف به دوران قبل باز خواهد گشت کما اینکه این اتفاق در نوبه های قبلی افزایش قیمت بنزین نیز اتفاق افتاد.
افزایش تقریباً 20 درصدی قیمت بنزین باعث خواهد شد که یک شوک به اقتصاد کشور وارد شود. این شوک در حالی به اقتصاد به صورت آنی وارد می شود که درآمد 17 هزار میلیارد تومانی دولت از بابت افزایش قیمت بنزین به صورت خرد خرد به حساب دولت واریز خواهد شد و این درآمد به دلیل آنکه به صورت جزئی و نه یکباره به دست دولت می رسد بنابراین خیلی نمی تواند کارآیی لازم را برای دولت داشته باشد و دولت نمی تواند جهت پیش برد اهداف خود بر روی آن (از جمله استفاده از آن جهت ایجاد شغل) برنامه ریزی کند. از طرفی به دلیل آن که در کشور ما ساختار نظام تامین اجتماعی مشکل دارد و مردم در طبقات پایین تر با مشکلات فراوانی رو به رو هستند، افزایش قیمت بنزین باعث خواهد شد که حتی وعده دولت در راستای ریشه کن نمودن فقر نیز زیرسئوال برود. یعنی با افزایش قیمت بنزین و متعاقب آن افزایش قیمت سایر کالاها، عملاً ارزش یارانه پرداختی که قرار است دولت به اقشار ضعیف تر جامعه پرداخت نماید بسیار کاهش خواهد یافت.
به هر صورت اگر دولت می خواهد که مقابل مصرف بی رویه بنزین، واردات آن و خروج ارز از کشور و همچنین قاچاق سوخت را بگیرد راهکار آن افزایش قیمت بنزین نیست. و یا اگر دولت می خواهد از این افزایش قیمت بنزین و درآمدهای حاصل از آن برای پیش برد اهداف خود از جمله ایجاد شغل بهره ببرد باز هم به دلیل یکباره نبودن این درآمد نمی تواند به آن اهداف برسد و تنها این افزایش قیمت باعث سقوط افراد بیشتری به زیرخط فقر خواهد شد. دولت باید راهکارهای دیگری را برای موارد گفته شده بالا در نظر بگیرد و دست به افزایش قیمت بنزین نزند.