پاسخ مرکز الگوی اسلامی ایرانی به بودجه سالانه

مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با صدور اطلاعیه‌ای، گزارشی از عملکرد خود را منتشر کرد.

به گزارش دفتر ارتباطات مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، متن این اطلاعیه به شرح زیر است:

در هنگام بحث نسبت به کلیات لایحه بودجه در مجلس شورای اسلامی، یکی از نمایندگان محترم به بودجه و  عملکرد چند نهاد از جمله مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت اشاره کرد. لذا بمنظور ملاحظه نمایندگان محترم و همچنین تنویر افکار عمومی، خلاصه‌ای از مهمترین فعالیت‌های این مرکز به همراه  نکاتی در ضرورت تأسیس، اهداف و وظایف مرکز  ارائه می‌شود.

 

پژوهش های نظری و تجارب عینی مبین آن است که یک الگوی جهان شمول و یکتا برای پیشرفت تمام جوامع در دست نیست. در عوض الگوهای توسعه متعدد و تجاب حاصل از اجرای آنها در نقاط مختلف دنیا پیش رو است. این الگوها چون منطبق بر آموزه های اسلامی و متناسب با مقتضیات فرهنگی و اقلیمی ایران نیست قابلیت اقتباس و تقلید در کشور ندارد. لذا طراحی الگوي اسلامي ايراني پيشرفت که از ابتكارات هوشمندانه رهبر معظم انقلاب است بر شناخت تحولات نظری و تجارب عملی در موضوع توسعه در جهان استوار است و دلايل متقن علمي دارد.

 
نظام اسلامي به پشتوانه مباني مستحكم اسلامی و تجارب گرانبهای ملی اين ظرفيت و رسالت را دارد كه در جهت پايهگذاری تمدن نوين اسلامی، خود مبتكر و طراح الگوي بومی پيشرفت کشور باشد.

ممکن است این سئوال به ذهن برسد که آیا اسناد و برنامه هایی که طی سالیان گذشته با تلاش صاحب نظران و کارشناسان کشور تدوین شده‌اند برای ترسیم افق و مسیر پیشرفت جامعه کافی نیست؟ چه کمبودی در مجموعه اسناد بالادستی کشور موجب شده است تا رهبر معظم انقلاب اسلامی که بر حوزه سیاست گذاری کلان کشور اشراف دارند، تدوین الگویی بومی برای پیشرفت کشور را ضروری دانسته و آن را تجلیگاه ثمرات انقلاب اسلامی و سند بالادستی کشور بنامند و مرکزی زیر نظر خود برای مدیریت طراحی آن تاسیس نمایند؟ برای پاسخگویی به این پرسش اساسی لازم است روند جاری پیشرفت کشور را مورد واکاوی قرار دهیم. آنچه از این رهگذر حاصل خواهد شد آن است که گرچه روند حرکت جامعه در دهه‌های گذشته ، به استناد شاخص‌های موجود، در مجموع مثبت بوده و دستاوردهای بزرگ حاصله در حوزه های علمی و آموزشی، بهداشتی، محرومیت زدایی، سیاسی، امنیتی و ... غیر قابل انکار است، لیکن نمیتوان فرصتهای گرانبهایی را که بدلیل حرکتهای زیگزاگی، مقطعی  و غیر هدفمند در خیلی از عرصه ها از دست رفته است نادیده گرفت . سرمنشا و علت اصلی این نقصان در کجاست؟ چرا علیرغم در اختیار بودن اسناد برنامه ای متعدد و تلاش دولتمردان در دوره های مختلف، آهنگ پیشرفت کشور از سرعت و انسجام و هماهنگی لازم در تراز انقلاب اسلامی برخوردار نبوده است؟ صاحب نظران براین باورند که مشکل اصلی، در دسترس نبودن و اجرا نشدن الگوی بومی پیشرفت کشور بعنوان نقشه راه حرکت جامعه است؛ الگویی جامع و بلند مدت، ناظر به حل مسایل اساسی کشور، سازگار با شرایط عینی جامعه ایران، بهره مند از دستاوردهای متقن علمی و  مبتنی بر مبانی و آموزه های اسلامی. تا زمانی که چنین الگویی طراحی نشود و مبنای سیاست گذاریها و برنامه ریزیهای کلان کشور قرار نگیرد، نباید انتظار مصونیت از آفات حرکتهای رفت و برگشتی و زیگزاگی در مسیر پیشرفت کشور داشت. بدیهی است که طراحی چنین الگویی کاری بزرگ و زمانبر است و تنها با به میدان آمدن ظرفیت علمی و نخبگانی کشور حاصل خواهد شد. شناخت قابلیتها و سرمایههای ماندگار ملی بهمراه واکاوی چالش ها و موانع با رویکردی آیندهپژوهانه از الزامات دسترسی به این نقشه راه است. مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بنا برچنین ضرورتی تاسیس شده است.

 

مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در خردادماه ۱۳۹۰ با انتصاب اعضای شورای عالی و تصویب اساسنامه توسط مقام معظم رهبری و با هدف بهره گیری از ظرفیت علمی و نخبگانی کشور برای تدوین الگوی بومی پیشرفت کشور تأسیس شد. اساسنامه این مرکز یک ماه پس از ابلاغ حکم مقام معظم رهبری، در 8 ماده در تاریخ 01/04/1390 به تصویب معظم له رسید. طبق ماده سه اساسنامه، مرکز الگو سه وظیفه اساسی برعهده دارد که عبارتند از:
الف- تعمیق و توسعه تفكر، تحقيق و نظريهپردازي در زمینه های مرتبط با الگو
ب- گفتمانسازي با هدف شکل گیری دلبستگی و چشم انداز مشترک نخبگانی در زمینه الگو
ج- طراحي و تدوين الگوي اسلامي ايراني پيشرفت

مجموعه این وظایف تداخلی با وظایف نهادهای سیاست‌گذار، قانون‌گذار و برنامه ریز کشور نظیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، مجلس شورای اسلامی و دولت ندارد و در واقع مکمل و هماهنگ کننده فعالیت بلند مدت این نهادهاست.

مطابق اساسنامه، گزارش عملکرد سالانه مرکز توسط رئیس شورای عالی و رییس مرکز باستحضار مقام معظم رهبری میرسد و در ضمن برنامه و بودجه پیشنهادی مثل دستگاه‌های دیگر، به سازمان مدیریت و برنامهریزی ارائه میشود. بودجه مرکز تحت نظر ذیحساب رسمی وزارت اقتصاد و نیز در چارچوب آیین نامه ابلاغی دفتر مقام معظم رهبری هزینه و از سوی حسابرس دفتر مقام معظم رهبری حسابرسی شده و گزارش آن به تصویب شورای عالی مرکز می‌رسد.

به منظور بررسی تخصصی ابعاد الگو، 14 اندیشکده یا حضور استادان و فضلای شناخته شده دانشگاه و حوزه در مرکز تشکیل شده است. در طول شش سال گذشته، بیش از 200 تن که غالباً از چهره‌های برجسته علمی در دانشگاه و حوزه و یا از شخصیت‌های راهبردی کشور هستند به طور مستمر به عنوان عضو در این اندیشکدهها به فعالیت در راستای وظایف فکری مرکز پرداخته‌اند. بیش از 2000 تن از استادان و فضلای دانشگاه و حوزه نیز، به عنوان شبکه صاحبنظران در قلمرو رشته علمی خود با اندیشکده‌ها همکاری داشته‌اند. امکان همکاری دیگر صاحب‌نظران با مرکز نیز از طرق مختلف که ذیلاً اشاره می شود فراهم است.

 

برطبق وظایف سهگانه، مرکز از بدو تاسیس با همکاری و مشارکت حدود چهار هزار  تن از نخبگان و شخصیت های حوزوی و دانشگاهی بدون تبلیغات رسانهای به فعالیت خود در محورهای زیر ادامه داده است.

 

برگزاری سلسله کنفرانسهای هدفمند در موضوعات مرتبط با الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، با مشارکت گسترده و فزاینده اندیشمندان و پژوهشگران برجسته کشور، گامی در جهت تولید محتوا و تعمیق ادبیات موضوعی دراین حوزه پیشرفت محسوب میشود و نوید بخش ظهور بارقههای نظریه و گفتمان پیشرفت اسلامی ایرانی در جامعه علمی و نخبگانی کشور است. ارایه بیش از یکهزار و سیصد مقاله علمی پذیرفته شده با حجمی بالغ بر 26000 صفحه از میان انبوه مقالات واصله به شش کنفرانس از سال 1391 تاکنون و مشارکت حدود دوهزار و دویست پژوهشگر حوزه و دانشگاه در تالیف و تدوین این مجموعه مقالات گنجینه علمی ارزشمندی فراروی دستاندرکاران طراحی و تدوین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت قرار داده است.

نخستين كنفرانس سالانه مركز الگوي اسلامي ايراني پيشرفت با عنوان «نقشه راه طراحي و تدوين الگو» در خردادماه 1391 برگزار شد و حاصل آن تدوين نقشه راه و فرآيند طراحي و پايش الگوست كه هم اكنون مبناي برنامهريزيهاي مركز به منظور تدوين  سند الگو قرار گرفته است. دراین کنفرانس 126 مقاله پذیرفته شد.

دومين كنفرانس سالانه با عنوان "مفاهيم، مباني و اركان پيشرفت" در ارديبهشتماه 1392 برگزار شد. هدف از اين كنفرانس دستيابي به فهمي مشترك از مباني فلسفي، علمي و ديني الگو و ارائه تصويري روشن، قابل اعتماد و كاربردي از اين مباني بود. نتايج اين كنفرانس نيز توسط جمعي از صاحب‌نظران  تكميل و مبنای تدوین سند مبانی الگو قرار گرفت . دراین کنفرانس 199 مقاله پذیرفته شد.

سومين كنفرانس با هدف شناخت و آسيب‌شناسي نظريه‌ها و مدل‌هاي رايج توسعه و ارزيابي ميزان سازگاري آنها با مباني اسلام و ويژگيهاي جامعه ايران و نيز بررسي عيني تجربيات ساير كشورها در حوزه توسعه اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي برگزار شد. دراین کنفرانس 265 مقاله پذیرفته شد.

چهارمین كنفرانس سالانه الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به موضوع «پیشرفت ایران؛ گذشته، حال و آینده» اختصاص داشت . هدف اين كنفرانس واكاوي علل و عوامل بنيادين مؤثر در فرآيند پيشرفت ايران در گستره زماني گذشته، حال و آينده بود. لذا كندوكاو در فراز و فرود تحولات تاريخي ايران، ارزيابي روند پيشرفت جاري كشور با توجه به فرصتها، چالشها و سرمايههاي ماندگار ملي و کمک به ارائه تصويري آيندهپژوهانه در افق يكصدساله بر پايه يك فراتحليل جامع و فراگير از اهداف اصلي اين كنفرانس محسوب ميشد. دراین کنفرانس 355 مقاله پذیرفته شد.

موضوع اصلی پنجمین کنفرانس پرداختن به  الگوی پایه پیشرفت بود که پیش نویس اولیه آن به ترتیبی که خواهد آمد در پنج بخش تهیه شده بود. الگوی پایه طبق نقشه راه مصوب شورای عالی مرکز از پیشنیازهای طراحی الگوی نهایی  محسوب میشود. این الگو، سند فشردهای است که امهات الگوی اصلی را بالقوه داراست . ازاینرو الگوی پایه را میتوان بنیاخته آغازینی تصور کرد که با تکامل  تدریجی،  موزون و منسجم به الگوی نهایی منجر خواهد شد. بدیهی است که طراحی این هسته اولیه یک گام اساسی و شاید  مهمترین گام در فرایند دسترسی به الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی است. دراین کنفرانس 310 مقاله پذیرفته شد.

موضوع ششمین  کنفرانس تعمیق و تکمیل الگوی پایه پیشرفت بود.  در فاصله کوتاهی پس از کنفرانس پنجم، با بهره گیری از نقدها و پیشنهادات اصلاحی مطروحه در آن کنفرانس، ویراست جدیدی برای هر یک از حوزههای پنجگانه سند الگوی پایه تهیه و در سامانه کنفرانس ششم قرار داده شد. درکنفرانس ششم  این ویراست‌ها درحضور چند صد شخصیت علمی حوزوی و دانشگاهی و راهبردی در بوته نقد و ارتقا قرار گرفت . لذا مهمترین هدف این کنفرانس تبیین، نقد و اصلاح و تکمیل این متون بود. بحثهای علمی این کنفرانس به استحکام واتقان گزارهها و انسجام بخشی متون کمک شایانی نمود. دراین کنفرانس 340 مقاله پذیرفته شد.

با توجه به اینکه الگوی پایه در مراحل تدوین نهایی است موضوع کنفرانس هفتم " ازالگوی پایه به سوی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت " تعیین شده است . این کنفرانس دراردیبهشت 1397 برگزار خواهد شد و تا کنون حدود 300 مقاله به دبیر خانه کنفرانس ارسال شده است.

به منظور استفاده از نظرات استادان دانشگاه و فضلای حوزههای علمیه در موضوعات مورد نظر، نشستهای متعددی تحت عناوین نشستهای اندیشهورزی، گفتوگوهای راهبردی، و نشستهای تخصصی-علمی برگزار شده است.
نشستهای اندیشهورزی با هدف ایجاد محیطی اخلاقی، منطقی، صریح و محترمانه برای بیان آزادانه اندیشه‌های مرتبط با الگو و نقد و پالایش عالمانه آنها برگزار میشود. تا کنون تعداد 33 نشست اندیشهورزی با سخنرانی 33 اندیشمند شناخته شده کشور و با حضور بیش از 2000 نفر از استادان و اندیشمندان علاقمند در مرکز برگزار شده است.

 

گفت‌وگوهای راهبردی با هدف بهره گیری از دیدگاه‌ها و تجارب ارزشمند شخصیت‌های راهبردی و مسئولین عالیرتبه و تاثیر گذار در فرآیند پیشبرد انقلاب و پیشرفت کشور و آشنا با موانع و چالش های موجود  در قوای مجریه، مقننه و قضائیه، نهادهای نظامی- امنیتی و نهادهای مردمی و بخش خصوصی برگزار میشود. تا کنون 25 جلسه گفتوگوهای راهبردی، با حضور و سخنرانی  شخصیتهایی شامل رئیس سابق مجلس شورای اسلامی و نیز  دو نایب رئیس و یک معاون  مجلس، شماری از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی انقلاب فرهنگی، تعدادی از وزرا و دو معاون رئیس جمهور و رئیس شورای سیاستگذاری خارجی برگزار شده است . در این جلسات بیش از 2000 تن از استادان و اندیشمندان علاقمند حضور یافتهاند. مشروح مذاکرات این جلسات پس از تکمیل از سوی سخنرانان ویرایش می شود و بعنوان اسناد پشتیبان در فرایند طراحی الگو مورد بهره برداری قرار می گیرد.

 

نشستهای تخصصی-علمی شامل نشست مبانی عدالت اجتماعی (1393) و نیز نشست علمی- تخصصی اندیشکده دفاع و امنیت (1394) در چهار محور فلسفه و امنیت، فقه و امنیت، اخلاق و امنیت و موضوعات و مسائل راهبردی بوده است. همچنین تاکنون سه نشست هماندیشی صاحبنظران و عدالت‌پژوهان برتر کشور در طی سه سال برگزار شده و چهارمین نشست نیز در اسفندماه سال جاری برگزار خواهد شد.

 

 

به منظور استفاده از نظرات جوانان و مشارکت آنها در فرایند طراحی الگو به عنوان مدیران بالقوه و آینده سازان میهن اسلامی و مجریان آتی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، مرکز الگو اقدام به برگزاری کنگرههای متعدد پیشگامان پیشرفت با همکاری جوانان،  دانشجویان مستعد و طلاب نموده تا مقدماتی برای بسترسازی و تسهیل حضور گسترده و پرنشاط جوانان در عرصه تفکر، مطالعه و ابراز نظر برای پیشرفت جامعه و نظام اسلامی و تعمیق آگاهیهای دینی، انقلابی، تاریخی، فرهنگی و سیاسی ایشان  فراهم شود. به همین منظور تا کنون 11 کنگره پیشگامان پیشرفت با حضور بیش از 7500 نفر از دانشجویان و طلاب جوان برگزار شده است که طی آن بیش از 8750 اثر علمی ارایه گردیده است.

 

گفتمان‌سازی برای پیشرفت در دو گروه صاحب‌نظران و نیز نخبگان جوان همواره مورد توجه مرکز بوده  است. ترویج تفکر و نظریهپردازی درباره الگوی پیشرفت کشور با بررسی آمار مشارکت جامعه نخبگانی در گردهمائیهای متعدد مرکز مشهود است. حضور بیش از پنج هزار تن از اندیشمندان متخصص و نگارش 2135 مقاله علمی-پژوهشی از استادان دانشگاه و علما و فضلای حوزوی و نیز حضور بیش از 7500 نفر از دانشجویان و طلاب جوان علاقهمند و خلق بیش از 8750 اثر علمی نشان از توجه صاحبنظران و نخبگان جوان به مقوله الگوی پیشرفت است.

 

طرح سوالات اساسی در زمینه های مرتبط با پیشرفت، ایجاد فضای تبادل نظر  و نقد عالمانه دیدگاهها باعث افزایش انگیزه  برای تولید محتوای فکری متناسب با موضوع پیشرفت از طرف جامعه علمی و نخبگانی کشور شده است. مرکزالگو بهمنظور نشر اطلاعات و تولیدات علمی خود در زمینه الگو طی این شش سال (http://nashr.olgou.ir/)، بیش از 40 عنوان کتاب تخصصی در ارتباط با الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت منتشر کرده است. همچنین چاپ  بیش از 60 جلد کتاب مقالات کنفرانسها و کنگره‌های مرکز الگو، بیش از 55 ماهنامه خبری-گفتمانی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و تهیه بیش از 200 سند پشتیبان  الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت که هریک حاصل یک فعالیت علمی پژوهشی فشرده است بخشی از فعالیتهای علمی  مرکز الگو است. با توجه به اینکه تولید محتوا و رفع خلأ نظری موجود یکی از پیش نیازهای  اساسی در طراحی الگو است ، تولید بیش از 40000 صفحه متن علمی در این مدت پشتوانه قابل توجهی را فراهم کرده است.

 

یکی دیگر از ابتکارات مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت درراستای تولید محتوا و تعمیق ادبیات علمی تالیف تک نگاشت‌ها است. هر تک نگاشت حاصل مطالعات و پژوهش های یک یا جمعی از اندیشمند صاحب نظر در زمینه های مرتبط با پیشرفت کشوراست که در قالب متنی علمی  بالغ بر یکصد صفحه تدوین می شود. این متون قبل از چاپ مورد داوری و ارزیابی قرار می گیرد و پس از اطمینان از کیفیت علمی چاپ و منتشر می شود. تا کنون حدود یکصد تک نگاشت توسط مرکز به چاپ رسیده است .

 

 

ازانجاکه برای طراحی الگوی پیشرفت کشور شناخت مسایل اساسی  یک ضرورت است لذا کارگروهی زیرنظر یکی از اساتید متخصص، در مدت حدود یکسال با نظر سنجی چند مرحله ای از حدود یکصد اندیشمند فهرست اساسی ترین مسائل کشور را تهیه کرد. این مسائل در شورایی بین رشته ای و راهبردی اولویت بندی شد و روابط علی و معلولی  انها با روش علمی تعیین شد. در نهایت  13 مسئله اصلی کشور تعیین شد. نتایج این طرح در قالب یک سند تدوین گردید و در پیش نویس الگوی پایه استفاده شد. این سند در نهادهای برنامه ریزی و سیاست گذاری کشور نیز قابل استفاده خواهد بود.

 

از انجا که برای طراحی الگوی پیشرفت شناخت ظرفیت ها و سرمایه های کشور ضرورت دارد کارگروهی متشکل از شخصیت های علمی دانشگاهی در حوزه های مختلف، این ظرفیت ها و قابلیت ها را شناسایی و در قالب یک سند ملی تدوین نمود و در تهیه الگوی پایه مورد استفاده قرار گرفت.

 

از انجا که تدوین الگو نیاز به رویکرد اینده پژوهانه به رویدادهای داخلی ، منطقه ای و جهانی دارد. لذا کارگروهی زیر نظر یک استاد حوزه اینده پژوهی سند اینده پژوهی را تدوین کرده است. ضمن انکه اندیشکده های مرکز نیز هر یک در حوزه تخصصی اندیشکده به بررسی شگفتی سازها و پدیده های نوظهور پرداخته اند. نتایج آینده پژوهی در طراحی بخش افق در الگوی پایه استفاده شد.

 

 

مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت طی شش سال تکاپوی فشرده علمی با بهره گیری از مشارکت حدود 4000 اندشمند و پژوهشگر حوزه ودانشگاه، برگزاری صدها جلسه بحث و تبادل نظر علمی و راهبردی،  صدها هزار نفر ساعت وقت مصروفه و بیش از 40000 صفحه متن علمی تولید شده، پیش نویس الگوی پایه پیشرفت را بر مبنای گفتمان نخبگانی فراگیر تهیه کرده است. این الگو مشتمل بر سرفصل های مبانی ( پیش فرض ها)، آرمان (ارزش های فرازمانی و فرامکانی) ، رسالت (تعهد وماموریت ملت ایران و نظام اسلامی) ، افق (هدف‌های پنجاه ساله  کشور) ، و تدابیر( اقدامات اساسی و تصمیمات کلان برای تحقق افق) است. هر یک ازاین بخش ها حاوی هزاران صفحه اسناد پشتیبان است. این الگو تا این مرحله از پشتوانه حمایتی بخش‌هایی از جامعه علمی و نخبگانی کشور برخوردار شده است و زمینه فهم و عزمی مشترک را در بین آنان به عنوان گروه های مرجع فراهم کرده است. این الگو در مراحل بعد در اختیار مراجع عظام تقلید و حوزه‌های علمیه، استادان و دانشکده-های مربوط و نیز نهادهای سیاستگذاری و برنامه ریزی کشور قرار خواهد گرفت و پس از تکمیل به محضر رهبر معظم انقلاب تقدیم خواهد شد.

 

در پایان، لازم به یادآوری است که رویکرد مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در طول سالهای فعالیت خود همواره حرکت بر مدار اخلاق و تخصصمحوری بوده و راهبرد مرکز این است که ثمرات و نتایج فعالیتهایش، نه در قالب نمایشهای تبلیغاتی؛ بلکه در جامعه علمی و در میان تصمیمسازان کلان کشور انعکاس یابد و ضمن نقد و ارتقاء، به سند نهایی الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی منتهی شود و زمینه عملیاتی پیدا کند، تا در موعد مناسب که از سوی رهبر معظم انقلاب تعیین خواهد شد الگو رسماً به عنوان برنامه پنجاه ساله کشور و سند بالا دستی اسناد برنامه ای جمهوری اسلامی ابلاغ و اجرا گردد. از اینرو عدم اطلاع گسترده افراد از فعالیتهای این مرکز، امری طبیعی است، اما این عدم آگاهی دلیل بر صحت قضاوتها در این زمینه نیست.