ماجرای یک «ارشاد»، پایان مهلت نگهداری ارز در دست مردم، هشدار اروپا به ترامپ، دورنمای یک آشتی هستهای، انتخابات زودهنگام ترکیه اجبار یا اختیار، دو تصویر از ایران ١٤٠٠، خروج از بحران کولهبری، دولت نظامی؛ فاجعه تمام، آمدن افشانی به لیست گزینههای شهرداری و حذف عارف، معامله برجامی آمریکا و اروپا؟ و چرا جهانگیری پیشقراول خروج از تلگرام شد، از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
به گزارش «تابناک»؛ روزنامههای امروز شنبه یکم اردیبهشت ماه در حالی در اولین روز هفته چاپ و منتشر شدند که ماجرای برخورد مأمور گشت ارشاد با یک زن و واکنشهای گسترده به آن، از اصلیترین محورهای صفحات نخست بیشتر روزنامهها شده است. هشدار اروپا به ترامپ به واسطه اعلام موضع سیاستمداران ارشد اروپا در واکنش به احتمال خروج واشنگتن از توافق هستهای نیز از دیگر محورهای خبری است که با تیترها و عناوین مختلف در صفحه نخست روزنامههای امروز جای گرفته است.
روزنامه اعتماد که تصویری بزرگ از معصومه ابتکار، معاون رئیسجمهور درامور زنان و خانواده را در نیم صفحه نخست خود قرار داده ضمن چاپ گفت وگوی تفصیلی با او عنوان گشت ارشاد؟ را تیتر یک کرده است. همچنین سرمقاله امروز این روزنامه نیز توسط پروانه سلحشوری نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی با عنوان لزوم رفتار محترمانه نوشته است. اعتماد همچنین در مطلبی که تیتر آن را در صفحه نخست قرار داده، با تیتر به شیوه اعتراض از گلایههای مردمی گزارش میدهد.
روزنامه کیهان تیتر نخست امروزش را به بخشی از این گفته سردار سلامی خطاب به رژیم صهیونیستی با عنوان «راهی برای فرار ندارید به اندازه یک عملیات بیت المقدس ما هستید» اختصاص داد و سرمقاله شنبه خود را به قلم مدیرمسئول این روزنامه با تیتر نفوذیها را میتوان شناخت! چاپ کرده است.
روزنامه ابتکار تیتر یک خود را «دورنمای یک آشتی هستهای» انتخاب کرده که عنوان گزارشی از تأکید مقامات واشنگتن و سئول بر علاقه کرهشمالی به خلع سلاح اتمی است. این روزنامه همچنین به ماجرای گشت ارشاد با عنوان نعل وارونه ارشاد پرداخته و طی آن ابعاد حقوقی و قضایی برخورد مأموران گشت ارشاد با یک دختر جوان را بررسی کرده است.
روزنامه شهروند نیز در شماره شنبه خود از بازتاب گسترده انتشار فیلم خشونت مأمور گشتارشاد علیه زن جوان گزارش داده عنوان گزارش خود ماجرای یک «ارشاد» را به عنوان تیتر یک امروز برجسته کرده است.
روزنامه خراسان، اما پایان مهلت نگهداری ارز در دست مردم را برجسته کرد و نگهداری ارز بیش از ۱۰ هزار یورو قاچاق است را به عنوان تیتر یک امروزش انتخاب کرد. این روزنامه در ستون یادداشت روز انتخابات زودهنگام ترکیه اجبار یا اختیار را موضوع قرار داده و درباره آن نوشته است.
در ادامه تعدادی از یادداشت ها، سرمقالهها و گزارشهای منتشره در روزنامههای امروز را مرور میکنیم؛
هدیه روحانی به سپاه در روز ارتش!
عبدالله گنجی، مدیرمسئول روزنامه جوان در بخشی از سرمقاله امروز این روزنامه با اشاره به سخنرانی رئیس جمهور در مراسم روز ارتش و با عنوان «هدیه روحانی به سپاه در روز ارتش!» نوشت: در یک سال گذشته سپاه، صدا و سیما و قوه قضائیه (خصوصاً در انتخابات) مورد حمله روحانی بودهاند و هر سه در همین یک سال تحریم شدهاند. این اشتراک نگاه و اشتراک فهم بین غرب و روحانی به این سه دستگاه را چطور میتوان توجیه و تفسیر کرد؟
- نگارنده در دو روز گذشته تفحصی پیرامون صحت و سقم سخن روحانی کردم. فقط یک مورد در میان سپاهیان وجود دارد که حدود ۱۰ سال در خارج سپاه مأمور بوده و همانجا متهم به مسائل مالی شد و از قضا توسط خود سپاه نیز موضوع مورد شناسایی واقع و با وی برخورد شد که آن هم هنوز به مرحله حکم و محکومیت نرسیده است و بعید است روحانی تریبون ملی روز ارتش را برای این مورد خرج کرده باشد، لذا ابهامسازی برای ایشان موضوعیت دارد نه شفافسازی.
- ماهیت و مأموریت سپاه و ارتش کاملاً متفاوت است؛ آنان صرفاً در عالم حقوق و استخدام هر دو نظامیاند، اما ارتش مأموریتی که روحانی را ناراحت کند، ذاتاً ندارد. فرض کنید فرماندهان ارتش و سپاه را با هم جابهجا کنند. آنچه امروز روحانی را میآزارد باز هم از سوی سپاه خواهد بود. همان فرماندهان ارتشی که در رأس سپاه قرار گرفتهاند، حسین فریدون را رصد خواهند کرد، رئیس بانک ملت را دستگیر خواهند کرد، دری اصفهانی را در تیم هستهای شناسایی خواهند کرد، برادر معاون اول را در کرمان دستگیر میکنند و اگر این کار را نکنند باید به آنها شک کرد و فرماندهان سپاه که به ارتش رفتهاند آنجا همین کار را خواهند کرد که امروز خود فرماندهان ارتش میکنند، پس مأموریت تعیینکننده است نه افراد.
- تعرض روحانی به سپاه در مراسمات ارتش مسبوق به سابقه است، اما فرماندهان ارتش و سپاه بزرگتر و هوشمندتر از آنند که در این قیاسها گرفتار آیند. بدون تردید روحانی به ارتباط صمیمانه، رفتوآمدها و تعاملات برادرانه آنها کمک کرده است. آنان رسالتی بزرگ دارند که با روحانی و بدون روحانی باید ادامه دهند و حوادث زمان لطمهای به این «برادری مقدس» وارد نخواهد کرد. غیریت آنان نه روحانی است و نه خود آنها و دشمن کمینگرفته را گم نخواهند کرد.
- روحانی برای تحقق شفافیت و رفع فساد از کنار خود شروع کند و به ملت توضیح دهد چرا ماده ۲۹ قانون برنامه پنجساله ششم درباره سامانه شفافیت حقوق مدیران را عملی نمیکند. چرا باید رئیسجمهور افغانستان لیست اموالش در اختیار مردمش باشد، اما در ایران برای مدیران در هیچ سطحی چنین نیست و قانون آن خاک میخورد. مبارزه با فساد قطعاً از طریق «تریبون درمانی» محقق نمیشود، بلکه به فرموده امام صادق (ع) «بغیر السنتکم» محقق خواهد شد.
۷- گیریم روحانی به غرب فهماند که «من از اینها نیستم» و «اینها با من نیستند»، باز هم مطمئن باشد غرب هویت انقلاب اسلامی را نشانه رفته است و این هویت را در روحانی نمییابد و تا این هویت در این کشور برقرار است به تعهدات خود مقابل روحانی نیز عمل نخواهد کرد و برجام نمونه بارز آن است که اگر روحانی از سرتا پای نظام را نیز شیلنگ بگیرد، آنان راضی نخواهند شد.
- اگر دستمال سپاه در مبارزه با فساد کثیف بود، دانهدرشتها امروز در معرض تهدید آن نبودند و خواب راحتشان آشفته نبود. همینجا از فرماندهان سپاه و خانواده سرداران و شهدای مظلوم سپاه از میرجاوه تا درعا، خانطومان، حلب و دوما میخواهم در مظان استجابت برای دکتر روحانی دعا کنند تا برای حل مسائل کشور و ملت توفیق یابد و ثبت زندگی سیاسی وی در فردای تاریخ صرفاً حصر در «تریبون درمانی» نگردد. حزبالله باید سنگ زیرین آسیاب باشد و بدی را به سنت الهی با خوبی پاسخ دهد تا زمینه تحقق توفیقات الهی برای خود را فراهم آورد. فرض کنید در پس سخن روحانی چند نفری هم برایش کف بزنند، تا رسانههای غرب معرکه بگیرند نتیجه آن چه سودی عاید روحانی و کشور خواهد کرد. گیرم گلاب ناب شما اصل قمصر است /اما چه سود حاصل گلهای پرپر است
رفتارشناسی اروپا در حفظ برجام
حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بینالملل طی یادداشتی که در صفحه نخست روزنامه ایران چاپ شده نوشت: دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا در شرایطی پایبندی دولتش به اجرای برجام را منوط به اصلاح متن توافق هستهای کرده است که کشورهای بزرگ اروپایی طرف توافق به خوبی میدانند، خواسته رئیس جمهوری امریکا درباره برجام امری نشدنی به حساب میآید. از آنجایی که اروپا در قبال برجام منافعی را دنبال میکند و در عین حال توافق هستهای را چارچوبی مطمئن برای پیگیری موضوع عدم اشاعه سلاح هستهای میداند، به دنبال آن است که با متقاعد کردن ترامپ به ماندن در برجام مانع از فروپاشی این توافق شود. همکاری اقتصادی تنگاتنگ اروپا با ایران که بعد از برجام رونق گرفت و متعاقب آن حل مسأله هستهای بهعنوان یکی از مهمترین موضوعاتی که برای اروپا از منظر امنیتی حائز اهمیت زیادی بود دو عاملی است که کشورهای قاره سبز را به طور جدی در صف حامیان این توافق قرار داده است آنهم در شرایطی که پایبندی ایران به اجرای تعهداتش زیر نظر آژانس بینالمللی انرژی اتمی بهعنوان مرجع ناظر برجام بارها مورد تأیید قرار گرفته است. با وجود این، انتظار میرود بهدلیل حجم گسترده مبادلات اقتصادی اروپا با امریکا درصورت خروج این کشور از برجام و اجرای تحریمهای ثانویه، اتحادیه اروپا و سایر کشورهای طرف ایران، از ادامه همکاری اقتصادی با ایران خودداری کنند. اما ازآنجا که اروپا با امریکا بر سر موضوعات دیگر بینالمللی از جمله توافقنامه آب و هوایی و اجرای تعرفههای جدید گمرکی امریکا بر اروپا هم اختلاف نظر دارد، این بار بر سر برجام و بهدلیل اولویت امنیتی آن برای متقاعد کردن ترامپ برای ماندن در برجام تلاش دوچندانی خواهد کرد، زیرا اتحادیه اروپا فقط در تحقق چنین شرایطی است که میتواند منافع بلندمدت خود را درارتباط با امریکا و ایران بهصورت همزمان حفظ کند.
این در حالی است که ترامپ برای تحقق بخشیدن به وعده خروج از برجام شروطی را مطرح کرده است که واجد منطق حقوقی و سیاسی نیست. او با طرح خواستههایی نظیر ایجاد ممنوعیت برای ایران جهت دسترسی به بمب اتم، دائمی کردن محدودیت برنامههای هستهای ایران و همچنین ایجاد محدودیتهایی پیرامون توان دفاعی و موشکی ایران، عملاً سایر کشورهای طرف توافق را در موقعیت دشواری قرار داده است یعنی خواستههایی را مطرح کرده که دولت قبلی امریکا نتوانست به آنها دست یابد و اینک او میخواهد حداقل با طرح آنها امتیازهای دیگری را به دست آورد.
در چارچوب چنین خواستههایی است که طرح حل و فصل موضوعات غیر هستهای از جمله محدودسازی توان دفاعی و موشکی ایران که از جمله بهانههای ترامپ برای نقض برجام است در دستور کار کشورهای اروپایی قرار گرفته است. در واقع موضوع موشکی ایران ازجمله مهمترین موضوعهای مورد اختلاف بین ایران و اتحادیه اروپا هم است، اما پیگیری جدی آن از سوی اروپا و حتی طرح تحریمهای جدید در چنین شرایطی یکی از راههایی است که اروپا برای حفظ برجام در پیش گرفته است. راهی که به نظر میرسد در موقعیت کنونی که اجرای برجام با کارشکنی مواجه شده و ایران را نسبت به پایبندی جهان غرب به یک توافق بینالمللی بدبین کرده است، بیثمر است. چنانچه اروپا میخواهد سایر مسائل مورد اختلاف با ایران را مورد پیگیری قرار دهد در درجه نخست باید ترامپ را بهماندن در برجام و سپس اجرای کامل همه تعهدات این کشور ترغیب کند تا ایران از مزایای آن بخوبی بهرهمند شود. در چنین فضایی است که میتوان به ادامه یافتن گفتوگوهای ایران و غرب درباره سایر مسائل هم امیدوار بود، اما پیش از آن باید دید که اروپا قادر است در گام اول دولتمردان امریکا را به حفظ توافق هستهای راضی کند یا نه.
مرز مدارا در ۴۰ سالگی انقلاب
ولی الله شجاع پوریان مدیرمسئول روزنامه همدلی در سرمقاله امروز این روزنامه به بهانه انتشار ویدیو برخورد گشت ارشاد با یک زن نوشت: انتشار ویدیوی درگیری یکی از نیروهای گشت ارشاد با بانوی هممیهن ایرانی در شبکههای اجتماعی واکنشهای گستردهای را در داخل و خارج به دنبال داشت. این پدیده از چند منظر قابل تبیین و تأمل است؛
۱- اکنون در چهل سالگی و به عبارتی سال بلوغ انقلاب قرار گرفتهایم. چهل سال تجربه فرصت مغتنمی بوده تا از روشها، منشها و آزمون و خطاها درس بگیریم و تصمیمات و رفتارهایی عقلانی را پیشه کنیم. در موضوع حجاب هر روز تصمیمات خلقالساعهای اجرا میشود و امنیت و سلامت بخشهایی از جامعه دستخوش آسیب و ناامنی قرار میگیرد. حجاب از فضایل اخلاقی موکد در قرآن و آموزههای دینی است و جامعه دینی کشور نیز بر ضرورت پاسداشت آن تاکید دارد، اما در نحوه اجرا و راههای تحقق آن، حتی در میان علمای دینی، اختلاف نظر وجود دارد و از اینرو ضروری است آسیبشناسی و تصمیمی متناسب با مقتضیات روز جامعه در این باره ارائه شود. شایسته نیست بعد از گذشت چهل سال از انقلاب، حتی تصمیمات و رویکردهای سالهای ابتدایی انقلاب در زمینه حجاب نیز به فراموشی سپرده شوند و نظام، حاکمیت و مردم با چنین چالشهایی مواجه شوند.
۲-حتی اگر قوانین فعلی در حوزه حجاب و عفاف دارای اشکال نباشند، در هیچ کدام از قوانین، ضرب و شتم شهروندان، راهکاری قانونی برای مقابله با بدحجابی نیست. موافقان طرح گشت ارشاد از خود بپرسند ثمره اجرای این طرح در سالهای گذشته چه بوده که بر تداوم آن حتی بدون ضرب و شتم اصرار دارند؟ آیا پژوهشهای علمی و میدانی تایید میکنند که جامعه با اجرای طرح گشت ارشاد در زمینه عفاف و حجاب بهبود یافته است؟ بر فرض که بدحجابی را جرم تلقی کنیم، در کدام سند بالادستی کشور اجازه همزمان تشخیص جرم، پیگیری جرم و اجرای رای و حکم (ضرب و شتم) بر عهده یک نهاد یا شخص گذارده شده است؟ اگر حتی بپذیریم بدحجابی قانونگریزی است، چنین رفتار با کدامیک از مبانی دینی و قانونی در کشور منافات دارد؟
۳-تردیدی نیست که نیروهای نظامی و امنیتی در کشور ما از جایگاه والایی برخوردار هستند، در توصیف رشادتهای نیروهای نظامی و امنیتی همین بس که در پرآشوبترین زمانه خاورمیانه، امنیت و آسایش را برای کشور به ارمغان آوردهاند، اما نباید فراموش کنیم امنیت در تعاریف و رویکردهای جدید صرفا منطبق بر امنیت نظامی نیست و سایر حوزههای روانی، اقتصادی، فرهنگی، زیست محیطی و... هم در سنجش امنیت حائز اهمیت هستند. گلایه و نقد این رفتارها نه به مثابه نقد نیروهای نظامی و انتظامی، بلکه تلنگری است به مسئولانی که در ساختار سیاستگذاری کلان، چنین رویکردهایی را به کار میگیرند تا ثمره آن رویارویی یک بانوی نظامی با یک هممیهن از جنس خودش باشد. این مرزبندیها و تفکیکها، اشتباهی است که سالها است بر آن تاکید داریم و گویی قرار نیست هیچ وقت از گذشته درس بگیریم.
۴-شوربختانه نه چنین فیلمهایی استثنایند و نه چنین رفتارهایی برای شهروندان در طول روز عجیب هستند؛ اما واقعیت این است که جامعه ما در معیار مدارای اجتماعی در وضعیت اسفناکی قرار دارد. تعدد نزاعهای خیابانی، درگیریهای شهروندان با نیروهای حاکمیتی و دولتی در ادارات، بیمارستانها و سایر نهادها و فضاهای عمومی حاکی از آسیبهایی پنهان در عمق جامعه است که باید واقعبینانه شناسایی شوند و به دور از فرافکنی، راهکارهایی علمی برای برونرفت از این وضعیت در نظر گرفته شود. امروز تنها یک نمونه از این رفتارها در شبکههای اجتماعی دردسرساز شد، اما به یقین تعداد این برخوردها در طول روز بیشتر از آن است که بخواهیم این واقعیت بدخیم را منکر شویم. هم مردم و هم مسئولان به مدارای اجتماعی نیاز دارند.
۵-جمهوری اسلامی در این سالها در زیر بار شدیدترین اتهامات قرار دارد، از اتهامات تسلیحاتی، موشکی و هستهای گرفته تا حقوق بشری که هر روز دایره زندگی و امنیت ایرانیان را تنگتر میکند. بروز چنین رفتارهایی به یقین کمک به دشمنانی است که بهانهجویانه و مداخلهگرایانه سعی در تشدید پروژه ایرانهراسی و بدنام کردن ایران و اسلام دارند. اگر داعش سالها است با رویههای تنگنظرانه و سختگیرانه، اسلام را به سخره گرفته است، ما ایرانیان با چنین رفتارهایی باعث تقویت جبهه دشمنان اسلام و ایران نشویم.
۶-جامعه ما یک جامعه دینی است و بسیاری از کسانی که در روزهای گذشته مخالفت خود را با گشت ارشاد و دخالتهای سختگیرانه ابراز کردهاند، خود نیروهایی متدین هستند و به هیچ وجه مخالفتی با بهبود وضعیت حجاب و عفاف ندارند و قریب به اتفاق آنها حجاب را دستوری الهی میدانند؛ اما باید بپذیریم برخوردهای سلبی و دستوری همان گونه که در گذشته آثار زیانبار خود را اثبات کردهاند، همچنان مشمول قاعده «سختگیری و تعصب خامی است» خواهند بود.
مردم در مواجهه با نقض حقوق شهروندی باید به کجا مراجعه کنند؟
پروانه سلحشوری نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی در سرمقاله امروز اعتماد با عنوان لزوم برخورد محترمانه نوشت: من منتقد رفتارها و برخوردهای خشن با دختران و زنان هستم و به نظرم اینگونه برخوردها باعث نمیشود که زنان به حجاب روی بیاورند. به عبارت دگیر این رفتارها دینی نیست. اسلام دین رحمت است و به مسلمانان امر نشده تا با مردم خشونتآمیز برخورد کنند. البته باید این موضوع را بررسی کرد و از وزیر کشور هم تشکر میکنیم که سریعا دستور پیگیری صادر دادند و البته ما نیز در مجلس پیگیر ماجرا هستیم. ابتدا باید ببینیم وزارت کشور چه اقدامی در این خصوص انجام میدهد متعاقب آن ما نیز نظارت و نتایج بررسیهای وزارت کشور را پس از پیگیری به اطلاع مردم میرسانیم.
گفتنی است، راهحل رفع خشونت علیه زنان در جامعه، در لایحه امنیت خشونت در فضای عمومی نیز تعریف شده است. این رفتارها خشونت در فضای عمومی هستند و اگر در این لایحه هم موضوع خشونت علیه زنان دیده نشده باشد، میتوانیم بازنگری کنیم در این قانون به آن اشاره کنیم و قانونا اعلام کنیم که کسی حق اعمال خشونت نسبت به زنان و دختران را ندارد. با این اوصاف فکر نمیکنم که افراد جامعه ما شایسته برخورد به این شکل که در این فیلم بخصوص دیده میشود، باشند. باید با افراد جامعه اعم از زن و مرد، کودک و حتی با حیوانات با احترام رفتار کنیم. ما حق آزار و اذیت نداریم. در حال حاضر ضرورت تصویب قانون و الزام ماموران پلیس به نصب دوربین برای حمایت و حفاظت از حقوق شهروندان و حتی متهمان و مجرمان بیش از هر زمانی احساس میشود. ما میبینیم دادستان تهران، شهردار پایتخت را به سبب اینکه در برنامه نمایشی یک سری دختر بچه حضور پیدا کرده و هیچ اتفاق خاصی هم نیفتاده، هیچ شؤوناتی هم زیر پا گذاشته نشده، بلافاصله ساعت ١٠ و ١١ شب فرا میخواند. از طرف دیگر، میبینیم که در پی برگزاری مراسمی در یک مجتمع تجاری در مشهد و به فاصله یک روز پس از وقوع آن روز پنجشنبه، بلافاصله مدیرکل ارشاد از کار برکنار میشود. پس شما میبینید برخوردهای سلبی اینچنینی خیلی سریع و فوری صورت میگیرد ولی در مقابله با خشونت روا شده با مردم، میبینیم که روند برخورد کاملا تغییر میکند. گویی وقتی به مردم ظلم شود برخورد مناسبی با آن صورت نمیگیرد. ما وزیر کشور را دیدیم که گفت: برخورد میکند و خانم دکتر ابتکار هم گفت: پیگیراین ماجرا هستند. ما نمایندگان هم گفتیم پیگیری میکنیم. ما واقعا از وزیر کشور و نیروی انتظامی انتظار داشتیم که بلافاصله اقدامی صورت دهند. اما الان معلوم نیست چه سیاستی برای مواجهه با این ماجرا در پیش گرفته شده و چه بسا مدل برخورد برعکس شده باشد زیرا صحبتهای جدیدی مطرح شده است. حالا برای تبرئه کردن فردی که این کار را کرده موارد دیگری مطرح شده است. چیزی که برای من نگرانکننده است و واقعا جای تاسف دارد، اینکه چه اصراری توسط بعضیها وجود دارد که در مقابله با جامعه مدنی حرف بزنند؟ باید به این نکته توجه کنیم که در بسیاری موارد مردم برای آنکه نارضایتی خود را نشان دهند دست به حرکاتی میزنند تا فرد معترض به خود را عصبانی کنند. متاسفانه به جای اینکه سعی کنیم از آجرها و قطعات دیوار بلند بیاعتمادی که دارد ایجاد میشود کم کنیم، روز به روز به این قطعات، اضافه میکنیم، به گونهای که کسانی که مسوولیت دارند، حتی اگر بخواهند بپذیرند یا نپذیرند، در یک طرف قرار گرفتهاند و مردم در طرف دیگر. نشانههایش را این روزها در اصفهان و ورزنه، در کازرون و خیلی نقاط دیگر میبینیم. باید توجه داشته باشیم که سالهاست فشارهایی بر مردم وجود داشته است و اینها مقاومتی مدنی است. فکر میکنم باید بیش از گذشته به حریم مردم احترام گذاشته شود و وقتی دولت شعار حقوق شهروندی سر میدهد باید بیشتر آن را مورد توجه قرار دهد. اگر میتوانید پاس بدارید بگویید، اگر به هر دلیلی نمیتوانید، صادقانه بگویید چه کسانی نمیگذارند و مردم در مواجهه با نقض حقوق شهروندی باید به کجا مراجعه کنند؟ این را از سر دلسوزی برای جامعه مان میگویم؛ این روزها میزان نارضایتی خیلی زیاد است و نباید به آنها با رفتاری مشابه آنچه در این فیلم دیده شد، دامن زد.