سال هاست، آب و هوای سیستان و بلوچستان در پی خشکیدن تالاب هامون، اسیر گرد و غبار‌های گاه و بیگاه می‌شود؛ گرد و غباری که امان مردم منطقه را بریده و نفس‌های میلیون‌ها شهروند ایرانی را به تنگ آورده است؛ اما آنچنان که باید و شاید از سوی متولیان امر، کار قابل قبولی برای جبران آن صورت نمی‌پذیرد. به راستی چرا مردم جنوب شرق ایران باید در چنین شرایطی زندگی کنند؟
به گزارش «تابناک»؛ همه ساله و به دنبال وزش باد‌های ۱۲۰ روزه سیستان، شرایط برای میلیون‌ها شهروند جنوب شرق کشور به قدری تلخ و عذاب آور می‌شود که باور آن برای بسیاری از شهروندان ایرانی در سایر نقاط کشور امکان پذیر نیست؛ شرایطی که طی آن غلظت ذرات معلق در هوا بعضاً تا پنجاه برابر حد مجاز می‌رسد و حتی نفس کشیدن نیز در چنین فضایی دشوار است.
با آغاز وزش باد‌های ۱۲۰ روزه که از بستر دریاچه خشک هامون گذر می‌کند، بسیاری از شهر و روستا‌های استان سیستان و بلوچستان دچار بحران ریزگرد‌ها می‌شود و عملاً نفس میلیون‌ها ایرانی برای مدتی طولانی به شماره می‌افتد.
شرایطی که از آن سخن به میان است، هم اکنون نیز در استان سیستان و بلوچستان وجود دارد و بسیاری از شهرستان‌های این استان از جمله زابل، زهک، هیرمند و هامون با افزایش غلظت ذرات معلق در هوا تا میزان ۴۷ برابر حد مجاز رو به رو هستند.
در همین باره، علی ملاشاهی، کارشناس پیش‌بینی هواشناسی سیستان و بلوچستان به رسانه‌ها گفت: طی ۲۴ ساعت گذشته حداکثر سرعت وزش باد در ایستگاه فرودگاهی زابل به ۱۱۹، زهک ۹۴، هیرمند ۷۶ و هامون ۹۴ کیلومتر بر ساعت رسید.
کارشناس پیش‌بینی هواشناسی سیستان و بلوچستان افزود: حداقل دید در ایستگاه فرودگاهی زابل به ۳۰۰ متر، زهک ۲۰۰ متر رسید و حداکثر غلظت گردوغبار در فرودگاه زابل ۹۰۷۵ میکرو گرم بر مترمکعب (۶۰ برابر حد مجاز) گزارش شد.
ملاشاهی گفت: در حال حاضر سرعت باد در ایستگاه فرودگاهی زابل ۱۰۴ کیلومتر بر ساعت، غلظت گردوغبار ۴۷ برابر حد مجاز است، شعاع دید افقی در فرودگاه زابل ۳۰۰ و زهک ۲۰۰ متر است.
آنچه یکی از کارشناسان آب و هواشناسی استان سیستان و بلوچستان به آن اشاره کرد، حقیقت نگران کننده و تلخی است که به رغم روشن بودن ریشه‌ها و راهکار‌های مقابله با آن، چندان مورد توجه مسئولان نبوده است. این را می‌توان از گفته‌های یکی از اساتید دانشگاه زابل برداشت کرد که در همین رابطه نظرات قابل تأملی را مطرح می‌کند.
دکتر غلامعلی خمر، عضو هیأت علمی دانشگاه زابل در همین رابطه به «تابناک» گفت: موضوع افزایش غلظت گرد و غبار در استان سیستان و بلوچستان بحث تازه‌ای نیست. سال هاست که به واسطه خشک شدن تالاب هامون و از بین رفتن پوشش گیاهی منطقه گرد و غبار وحشتناکی در منطقه ایجاد می‌شود که من از آن به عنوان نمکی بر زخم های کهنه مردم سیستان و بلوچستان یاد می‌کنم.
وی در همین باره افزود: شما فردی را تصور کنید که هیچ زخمی ندارد. اگر روی بدن این فرد زخمی پاشیده شود ـ هرچند این اقدام ناپسند است ـ اما دردی متوجه وی نخواهد شد. با وجود این، اگر نمک را روی زخم یک فرد بپاشید، صدای ناله او بلند خواهد شد. این دقیقاً شرایط کنونی استان ماست که به واسطه بی توجهی‌های فراوان دچار زخم‌های زیادی همچون بیکاری، عدم توسعه یافتگی، فقر امکانات، فقر مالی، عدم سرمایه گذاری و... شده ایم و گرد و غبار نیز، چون نمکی بر زخم آزار دهنده و دردآور می‌شود.
خمر با انتقاد شدید از بی توجهی‌های مسئولان مرکزی کشور به استان سیستان و بلوچستان اضافه کرد: ما برای خوزستان و بحران‌های این استان نیز ناراحت می‌شویم. اما شما بیایید و استان خوزستان را با استان ما در همین زمینه مقایسه کنید. کوچک‌ترین بحران گرد و غبار در استان خوزستان با حساسیت از سوی دولت مرکزی پیگیری می‌شود و مقامات سیاسی به آنجا سفر می‌کنند، اما در استان سیستان و بلوچستان چنین رویه‌ای وجود ندارد.
وی در همین باره ادامه داد: در استان خوزستان، صنایع فراوانی مستقر است و این استان چندین تیم باشگاهی معتبر در عرصه ورزشی دارد که خود زمینه اشتغال و توسعه می‌شود. مسئولان اجرایی کشور پاسخ بدهند، چرا چنین وضعیتی در استان ما وجود ندارد؟
عضو هیأت علمی دانشگاه زابل در ادامه با تأکید بر افزایش شدید موج مهاجرت‌ها از این استان، تصریح کرد: به روستا‌های شهرستان هایی، چون زابل که سفر کنید با مردمی مواجه می‌شوید که تنها علت عدم مهاجرت آن‌ها به سایر نقاط کشور عدم بضاعت مالی است. آن‌ها حتی نمی توانند یک کامیون کرایه و وسایل زندگی خود را به واسطه آن جابجا کنند.
این استاد دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود افزود: هم اکنون آب و هوای شهر زابل و و روستا‌های مجاور به شدت آلوده است و این وضعیت سبب شده تا مردم امید‌های خود را از دست بدهند و به جامعه‌ای افسرده تبدیل شوند.
خمر با تأکید بر اینکه دولت کاری برای مقابله با آلودگی هوا در استان سیستان و بلوچستان نمی‌کند، اضافه کرد: نه تنها موضوع مقابله با دلایل افزایش گرد و غبار‌ها در این استان مورد غفلت قرار می‌گیرد، همچنین مدیران اجرایی کشور توجه چندانی به بحث توسعه استان نیز ندارند.
وی با اشاره به اینکه استان سیستان و بلوچستان دروازه ایران به سمت شرق و اقیانوس هند است، تأکید کرد: آیا نمی‌توان با ایجاد یک منطقه آزاد، احداث چند کارخانه، باز کردن مرز‌های تجاری ایران با افغانستان و پاکستان، تسریع در فرایند گازرسانی و انتقال صنایع به این استان پاسخ سال‌های سال مرزداری مردم این منطقه از کشورمان را داد؟
استاد دانشگاه زابل در بخش پایانی سخنان خود، با اشاره به اینکه باد‌های ۱۲۰ روزه تا زمان پرآبی تالاب هامون باعث تلطیف آب و هوای منطقه می‌شد، گفت: به نظر می‌رسد با دسترسی به آب‌های ژرف، تسریع در پروژه انتقال آب عمان به منطقه، مذاکره با دولت افغانستان برای پرداخت حقابه و... بتوان اقدام‌هایی هر چند ناچیز در جهت حل بحران کنونی صورت داد؛ رویه‌ای که البته اکنون گویا در دستور کار مدیران کشور قرار ندارد.
سال هاست، آب و هوای سیستان و بلوچستان در پی خشکیدن تالاب هامون، اسیر گرد و غبار‌های گاه و بیگاه می‌شود؛ گرد و غباری که امان مردم منطقه را بریده و نفس‌های میلیون‌ها شهروند ایرانی را به تنگ آورده است؛ اما آنچنان که باید و شاید از سوی متولیان امر، کار قابل قبولی برای جبران آن صورت نمی‌پذیرد. به راستی چرا مردم جنوب شرق ایران باید در چنین شرایطی زندگی کنند؟
گویا مدیران کارهای مهم تری دارند! و این گونه امور جزیی نباید ذهنشان را درگیر نماید! 
