ترامپ و روحانی در شورای امنیت، ۳۰هزار میلیارد تومان برای دوازده برنامه معیشتی، هراس نمایندگان از شفافیت آرا، نشست سه جانبه رؤسای جمهوری ایران، روسیه و ترکیه درتهران، احمدی نژاد بموقع پاسخ خواهد گرفت!، انصاف، گمشده این روزهای زندگی مان، گلایهها از افزایش ۶۰ درصدی قیمت لوازم تحریر، ۲۰ خارجی ۱۸ شکایت! از استقلال، مجاز شدن خرید و فروش اسکناس ارز در صرافیها و حمله به دولت از تریبون خبرگان، از مواردی است که موضوع گزارشهای خبری و تحلیلی روزنامههای امروز شده است.
به گزارش «تابناک»؛ روزنامههای امروز پنجشنبه پانزدهم شهریور در حالی چاپ و منتشر شدند که عدم رأی نمایندگان مجلس به شفافیت رأی، نشست سه جانبه در تهران، ماجرای کلیپ ساختگی گوش بری کوک کار در تهران و حواشی فروش اینترنتی خودرو توسط سایپا عناوینی هستند که در صفحات نخست بیشتر روزنامهها برجسته شده اند.
روزنامه شرق احتمال حضور همزمان ترامپ و حسن روحانی در شورای امنیت سازمان ملل تیتر یک امروز خود کرده و با درج تصویری از علی اکبر ولایتی در مرکز صفحه اول عنوان مرد پشت پرده سیاست منطقهای ایران را تیتر کرده است.
روزنامه کیهان با انتخاب تیتر انتقادی نمایندگان با تشدید مجازات مفسدان مخالفت کردند و به تعطیلات رفتند! را از گزارش اصلی امروزش از جلسه روز گذشته بهارستان در صفحه اول خود برجسته کرد. این روزنامه به نقل از آیتالله آملی لاریجانی در دومین روز اجلاس خبرگان نوشت: برای اخلالگران اقتصادی کیفرخواستهایی در حد اعدام درخواست شده است.
روزنامه اعتماد تیتر یک امروزش را گوشبری به شیوه مجازی با هدف جوسازیهای رسانهای علیه آقای شهردار انتخاب کرد و در سرمقاله خود به قلم عباس عبدی همین موضوع را با تیتر خودآزاری رسانهای! تحلیل کرد.
روزنامه ایران نشست سه جانبه ایران ترکیه و روسیه درباره سوریه در تهران را با عنوان نگاه جهان به نشست تهران پررنگتر از سایر روزنامه منعکس کرد و در سرمقاله امروز خود به قلم سخنگوی وزارت خارجه به تحلیل آن پرداخت. این روزنامه همچنین در کنار تصویری از محمدباقر نوبخت از قول او خبر از نهایی شدن ۵ بسته و ۱۲ برنامه معیشتی در دولت داد.
در ادامه تعدادی از یادداشتها و سرمقالههای منتشر شده در روزنامههای امروز را مرور میکنیم؛
مرغ و تخممرغ، بحران و احتکار
رضا دهکی در سرمقاله امروز ابتکار در مطلبی با عنوان مرغ و تخممرغ، بحران و احتکار نوشت: معما-شوخی معروفی است که به فلسفه تنه میزند و بسیاری آن را شنیدهاند: اول مرغ بود یا تخممرغ؟ این سوال را میتوان درباره شرایط امروز جامعه این گونه مطرح کرد: اول بحران در بازار بود یا احتکار؟ اول هجوم برای خرید ارز بود یا بیثباتی نرخ ارز؟ شاید از نگاه بسیاری به صورت عام رابطه این گزارهها دو سویه باشد. منطقی هم به نظر میرسد. قاعدتا احتکار که خود به هدف سود بیشتر به دلیل گران شدن اجناس اختلاس شده انجام شده، به کمبود اجناس در بازار منجر میشود و با پیشی گرفتن تقاضا از عرضه، بازار دچار بحران گرانی و تورم میشود. یا نقش هجوم مردم برای خرید سکه و ارز در بالا رفتن قیمت آنها بی تاثیر نیست و در عین حال این هجوم اغلب زمانی رخ میدهد که این دو نرخ به طور بی ثباتی رو به افزایش داشته و زمینه سودآوری را فراهم کنند و یا در خوشبینانهترین حالت، مردم بخواهند ارزش پول خود را که تحت تاثیر این قیمتهاست، حفظ کنند.
واقعیت این است که این تاثیر متقابل، شاید در میانه ماجرا تفسیری منطقی به نظر برسد، اما از نظر پیدایشی، نباید اذهان عمومی را گول زد و آنها را مقصر مایشاء شرایط موجود دانست.
به تعبیری ساده، این احتکار نیست که باعث بحران در بازار میشود، بلکه بحران در بازار و بیثباتی قیمتهاست که منجر میشود برخی به فکر احتکار بیفتند. طبیعتا باید تورم رو به رشدی پیشبینی شود که محتکر با اندیشه سود بیشتر، کالایی را چند صباحی انبار کند و به بازار نفرستد. گاه حتی نیت، احتکار هم نیست و فروشنده صرفا به دلیل این که نمیداند در شرایط بی ثباتی قیمتها باید به چه قیمتی کالایش را بفروشد که خود در آینده برای تامین کالا دچار مشکل و ضرر و زیان نشود و در نتیجه ترجیح میدهد تا به ثبات رسیدن بازار یا نهایتا نیاز شخصی دست به فروش کالا نزند. در مورد ارز و طلا هم همین شرایط برقرار است. در روزهای ثبات نرخ ارز و سکه، اثری از هجوم و عطش برای خرید نیست. این بی ثباتی نرخ ارز و طلا است که هجوم خریداران را به این بازارها موجب میشود و البته بعدتر تاثیر ثانویه متقابل هم به دلیل قانون عرضه و تقاضا بر بازار میگذارد. در واقع مواردی مثل احتکار یا هجوم مردم به بازار، آثار تشدیدی در بحران دارند و نه تاثیر ایجادی. پس نباید با دادن آدرس اشتباه، توجه را از عوامل اصلی ایجاد این شرایط – یعنی بی ثباتی قیمتها و تورم رو به رشد – دور کرد و به این بهانه توپ ناکامی در کنترل شرایط را به رفتار تشدیدی و البته طبیعی مردم در این شرایط انداخت.
بسیاری از افزایش قیمت خودروهای بی کیفیت داخلی انتقاد میکنند و در مقابل صف طولانی پیش خرید خودروهای گران شده، سری به افسوس تکان میدهند. با این حال هنگامی که کالایی با استهلاک بالا همچون خودرو که در مورد تولیدات داخلی، کیفیت پایینی هم دارند، شکل کالای سرمایهای به خود میگیرد، نمیتوان از مردم انتظار داشت که برای قرانی سود بیشتر یا حفظ ارزش پول خود، به این بازار هجوم نبرند. نکته این که بسیاری از هجوم برندگان به بازار کالاهای سرمایهای، مردم نیستند؛ بلکه دلالانی هستند که چه بسا بخشی از بحران منجر به افزایش قیمتها و به تبع آن تقاضا، اصلا زاییده آنها باشد؛ چه با هدف سود شخصی و چه با اهدافی کلانتر همچون ضربه به دولت و حاکمیت!
اما چاره چیست؟ طبیعتا باید در ابتدا عوامل ایجادی را شناسایی و حل کرد. در عین حال به نظر میرسد شاید در شرایطی که طیف کالاهای سرمایهای همزمان با کاهش ارزش پول و بالا رفتن نرخ تورم گستردهتر میشود، بهتر باشد دولت هر چند بر خلاف سازوکارهای خصوصیسازی و اقتصاد آزاد، اقدام به در دست گرفتن زنجیره توزیع کند. ایران تجربه چنین شرایطی را در شرایط جنگ ۸ ساله با عراق داشته است. اقتصاد کوپنی هر چند اقتصاد سالمی نیست و حتی خود میتواند فسادزا و آسیبزا هم باشد، اما شاید حداقل در مورد کالاهای اساسی و مورد حساسیت مردم – که این روزها به پوشک بچه و نوار بهداشتی رسیده است – مسکنی به بازار تزریق کند و جلوی عوامل تشدیدکننده مثل احتکار یا هجوم به بازار برای خرید را بگیرد. هر چند شعار دولت این بوده که به عقب بر نمیگردیم، شاید این بازگشت به عقب تنها چاره حال حاضر باشد.
پیام رأی نمایندگان علیه شفافیت چه بود؟
سیده فاطمه زرآبادی، نماینده قزوین در مجلس دهم در سرمقاله امروز روزنامه آرمان امروز نوشت: طرح دوفوریتی «شفافیت آرای نمایندگان» حتی در رأیگیری هم شفاف نبود. شفاف شدن آرا تنها ۲۶ درصد رأی آورد! درباره شفافیت آرا، نمایندگان یکسری ملاحظاتی را مدنظر دارند. میتوان گفت: رأی حداقلی دیروز نمایندگان به طرح فوق، حاوی پیام بود. اول اینکه ۱۶۰ نماینده نهایی که طرح را امضا کردند، اگر همین تعداد رأی میداند، دو فوریت طرح تصویب میشد، اما اینگونه نشد. پیام این رأی، تفاوت رفتارهای ظاهری و باطنی نمایندگان است که دلایل مختلفی میتواند داشته باشد.
به خاطر فشارهای بیرونی، ملاحظات سیاسی و گروهی و غیره، نمایندگان از تصویب آن خودداری کردند. بسیاری از آن ۱۶۰ نماینده که طرح را امضا کرده بودند، به «شفافیت» اعتقاد نداشتند! بنابراین ممکن است به خاطر فشارها و یا رودربایستیها، دو فوریت طرح را امضا کرده باشند که این امضاها و نام نمایندگان علنی شد و در نهایت، چون رأی به طرح «شفافیت آرا نمایندگان» مخفی بود، نهایتا این تعداد به امضای خود وفادار نماندند. بحث شفافیت حتی در ساختارهای فعلی کشور هم مفید و نقطه قوت است. ما در ساختارهای خود دچار مشکل هستیم. به عنوان مثال شاهد هستیم که اشخاصی که دست به افشاگری و بیان حقایق میزنند، از مصونیت برخوردار نیستند و بهجای اینکه با فساد افشا شده مقابله و برخورد شود، با فرد افشاکننده برخورد صورت میگیرد. یعنی در بحث شفافیت؛ در تمام حوزهها، به علت اینکه بستر و شرایط شفافیت و بیان حقایق آماده نیست، رفتارهایی انجام میشود که همین رفتارها در نقطه مقابل و ضد «شفافیت» قلمداد میشوند. با توجه به شرایط کشور و آماده نبودن سازوکارهای شفافسازی، تناقضات اینچنینی هم وجود دارد. اینکه همه کارها و رفتارهای مسئولان و مدیران و دستگاهها شفاف باشد، امر خوبی است، اما برخی ملاحظات باعث شده تا امر مهم و اعتمادآفرین شفافیت، هم در مجلس رأی نیاورد و هم در کشور دچار سردرگمی باشد. بحث مبارزه با فساد و ایجاد شفافیت در تمام امور و حوزهها، شاید زمانی اتفاق بیفتد که بین نحوه برخورد و نحوه عمل تفاوتی وجود نداشته باشد. یعنی افشاکنندگان و یا شفافسازان این اطمینان را داشته باشند که قرار است شفافیت رخ دهد و تشویق شوند. باید مطمئن بود که این بحث مهم، حزبی و جناحی نیست. افراد باید اطمینان خاطر داشته باشند که افشاگری و شفافسازی برای آنها هزینهای ندارد. تا زمانی که این اعتماد در جامعه وجود نداشته باشد، انتظار شفافسازی از افراد و نهادها راه به جایی نخواهد برد.
نگاه جهان به نشست سه جانبه تهران
روزنامه ایران در گزارشی با عنوان نگاه جهان به نشست تهران درباره نشست سه جانبه رؤسای جمهوری ایران، روسیه و ترکیه درباره سوریه نوشت: سران سه کشور ایران، روسیه و ترکیه روز جمعه در تهران گردهم میآیند تا پیرامون آخرین تحولات سوریه و در راستای پایان دادن به بحران و جنگ در این کشور با یکدیگر رایزنی کنند.
این اولین بار نیست که حسن روحانی، ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان رؤسای جمهوری سه کشور پایهگذار و ضامن روند صلح سوریه موسوم به روند «آستانه» برای تصمیمگیری درباره گرههایی که در این مسیر وجود داشته است با یکدیگر مذاکره میکنند. چه آنکه نشستهای قبلی آبان ۹۶ در سوچی و فروردین سال جاری در آنکارا برگزار شد. با این حال آنچه نشست تهران را حائز اهمیت میسازد، قرار گرفتن سوریه در ایستگاههای پایانی بحران و تصمیمگیری درباره اقدامات مقتضی است که قدرتهای فرامنطقهای تلاش دارند با تأثیرگذاری بر آنها به نحوی بر سرنوشت این بحران اثر بگذارند.
به این ترتیب در حالی که حمله به آخرین سنگرگاه گروه تروریستها در سوریه یعنی شهر ادلب در دستور کار ارتش سوریه با حمایت ارتش روسیه و مستشاران نظامی ایران در این کشور قرار دارد و کشورهایی همچون امریکا تلاش دارند به هر ترتیب از وقوع آن جلوگیری کنند، آینده این عملیات و به عبارتی تکلیف پایان بحران سوریه از حیث نظامی در تهران رقم خواهد خورد.
این در حالی است که برخی طرفهای بینالمللی از جمله فرانسه و آلمان با رهبری امریکا طی هفتههای گذشته تلاش کردند با طرح نگرانی از بروز «فاجعه انسانی» و مانور بر این ادعا که ممکن است ارتش سوریه در این عملیات از تسلیحات شیمیایی علیه تروریستها بهره بگیرد و کار به آنجا رسید که دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا با نوشتن این توییت که «رئیس جمهوری بشار اسد نباید بیمحابا به استان ادلب حمله کند. روسها و ایرانیها دچار اشتباه بزرگی خواهند شد، چنانچه در این تراژدی انسانی بالقوه مشارکت کنند، شاید صدها هزار نفر کشته شوند. اجازه ندهید این اتفاق بیفتد» موضع هشدارآمیزی علیه این عملیات اتخاذ کند.
پیش از این دو کشور آلمان و فرانسه نیز سعی کردهاند با ترتیب دادن یک نشست چهارجانبه با روسیه و ترکیه بدون حضور ایران به جریان تأثیرگذاری و نقش آفرینی در سوریه بپیوندند. اجلاسی که همچنان احتمال برگزاری اش در هالهای از ابهام قرار دارد.
نشست سهجانبه تهران همچنین روز جمعه در حالی در تهران برگزار میشود که تلاش برای کمرنگ کردن نقش تهران در سرنوشت سوریه طی ماههای گذشته از سوی تل آویو و واشنگتن با اصرار و رایزنی برای خروج نیروهای ایرانی از سوریه پیگیری شد و در نهایت به توافق روسیه و اسرائیل به شکلگیری منطقه حائلی در جنوب سوریه و بلندیهای جولان انجامید؛ مناطقی که مقامات کشورمان تأکید دارند نیروهای ایران اصولاً از ابتدا در این مناطق حضور نداشتهاند. از این حیث نشست تهران به عنوان یک نشست سرنوشتساز نشان دهنده بی حاصلی همه آن تلاشها است و بی شک در تقویت بیش از پیش موضع کشورمان در سوریه مؤثر خواهد بود.
علاوه بر همه آنچه گفته شد و بر اساس شنیدهها قرار است در مذاکرات روز جمعه رؤسای جمهوری روسیه، ترکیه و ایران در تهران به غیر از وضعیت ادلب، درباره روند پاکسازی سوریه، بازگشت آوارگان و در نهایت کمک به تعیین سرنوشت این کشور از مسیر کنگره ملی سوریه با هدف تدوین قانون اساسی جدید برای این کشور و نیز ادامه حضور کشورهای حاضر در سوریه رایزنی شود.