واردات شیرخشک با ارز ۴۲۰۰ تومانی با وجود مازاد تولید در داخل/ واردات کره با دلار دولتی و صادرات با ارز آزاد برای عده‌ای سودجو/ کارخانجات چگونه دولت، مردم و گاودار را مدیریت می‌کنند؟

حال و روز اقتصاد ایران این روزها تحت تاثیر نوسانات نرخ ارز، در شرایطی قرار گرفته است که دولت با تشکیل بازار ثانویه ارز و سامانه نیما سعی در ایجاد ثبات و آرامش در بازار ارز و دخل و خرج مردم دارد. راهکار ایجاد بازار ثانویه و در حقیقت ایجاد بستری برای عرضه و تقاضای ارز بین صادر کننده و واردکننده، از مدت ها قبل، با نظر مثبت بسیاری از فعالین بازار همراه بود و بسیاری بر این باور بوده و هستند که باید به سمت آزاد سازی و دوری از ارز رسمی برویم. زیرا ارز رسمی که این روزها به دلار 4200 تومانی، شناخته می شود، با نیت ایجاد ثبات در نرخ نیازهای اساسی مردم، مصوب شده است ولی در باطن خود، متاسفانه برای عده ای سود جو، رانت و سودهای یک شبه به وجود آورده است.

به گزارش «تابناک اقتصادی»، حال در کنار خوب و بد ارز رسمی، این روزها بازار ثانویه با رویکرد جدید دکتر همتی در بانک مرکزی، نسبت به گذشته، در شرایط بهتری قرار گرفته است. اما در یک طرف این بازار، یعنی سمت عرضه، شاهد دستورالعملی عجیب بوده ایم که موجب شده است تا عملا یکی از ورودی های عرضه به این بازار بسته شود. این دستور المعل از سوی وزیر صنعت معدن و تجارت در جهت ممنوعیت صادرات شیرخشک و کره در تاریخ 20 مردادماه 97 صادر شده است. هرچند در نگاه اول ممکن است این گونه برداشت شود که این قانون با رویکرد حمایت از تولیدات داخل ابلاغ شده است. زیرا در روزهای قبل از این دستورالعمل شاهد ایجاد فضای رسانه ای بودیم که تلاش داشت تا این گونه القا کند که در سال جاری میزان صادرات شیرخشک نسبت به سال 96 افزایش داشته و صادرات این محصول موجب تضعیف صنایع لبنی و کمبود شیر در داخل و در نهایت بیکاری بسیاری از کارگران کارخانه های لبنی خواهد شد. اما بررسی آمارهای رسمی گمرک خلاف این ادعا را نشان می دهد، زیرا ارزش صادرات شیرخشک در 5 ماهه سال 1397: 31 میلیون و 575 هزار و 39 دلار بوده و در مقابل ارزش صادرات این محصول در 5 ماهه سال 1396: 42 میلیون و 337 هزار و 671 دلار بوده است. نتیجه می گیریم که صادرات شیر خشک در مدت مشخص در سال 97 نسبت به سال 96، کاهش داشته است نه افزایش. پس تا اینجای گزارش خبری از افزایش صادرات نیست. اما هفته گذشته خبر فهرست جدید کالاهای دریافت ارز دولتی با رونمایی از تخصیص ارز 4200 تومانی برای واردات شیر خشک و کره، باعث ایجاد ابهام و طرح سوالاتی در خصوص چرایی ممنوعیت صادرات شیر خشک و کره و همچنین دلیل تخصیص ارز رسمی با نرخ 4200 تومان برای واردات این محصولات شده است.

برای شفاف سازی و در طرح سوال در این خصوص به سراغ یک کارآفرین و فعال در صنعت دامپروری و دامداری رفتیم. سید احمد مقدسی رئیس هیات مدیره انجمن صنفی گاوداران کشور در گفتگویی اختصاصی با خبرنگار تابناک اقتصادی، معتقد است که تمام این اقدامات در جهت تضعیف این صنعت بالادستی و مهم در کشور شکل گرفته است و مافیای صنایع لبنی با دو اهرم شیرخشک و کره سعی دارند تا دامداران و تولید کنندگان شیرخشک را تحت فشار قرار دهند. مقدسی در ادامه این گفتگو اظهار داشت: شیرخشک دپو شده سال های 95 و 96 که بالغ بر 30 هزار تن بود، تا سال گذشته با کمک 200 میلیارد تومانی دولت، صادر شد و این افتخار برای کشورمان بدست آمد که توانستیم با این مشوق دولت، تمام بازارهایی که امکان نداشت بدست بیاوریم، از جمله بازار روسیه را بدست آوریم و حضور فعال برای صنایع لبنی فراهم شود. به گفته مقدسی، امسال نیز بدلیل نوسانات نرخ ارز، بدون هیچ کمکی از دولت، روند صادرات شیر خشک ادامه پیدا کرد، تا اینکه یک شبه وزیر صنعت معدن و تجارت، صادرات شیرخشک را ممنوع کرد و محصولی که می توانست قانونا صادر شود (صادرات غیرنفتی) و پول حاصل از آن با دریافت حقوق و عوارض گمرکی، بخشی از کمک های دولت را جبران کند، به یکباره جلوی این روند گرفته شد.

رئیس هیات مدیره انجمن صنفی گاوداران کشور در ادامه اظهار داشت: این تصمیم بدون نظر وزیر جهاد کشاوزی گرفته شده، در حالی که مسئولیت این موضوع تنها با وزیر جهاد کشاورزی است نه وزیر صنعت معدن و تجارت. زیرا طبق قانون انتزاع، کلیه صادرات محصولات کشاورزی و تنظیم بازار این محصولات، به عهده وزارت جهاد کشاورزی است.

به گقته این فعال صنعت دامپروری، در بحث ممنوعیت صادرات شیر خشک و کره، تخلف صورت گرفته است. وی همچنین اظهار داشت: چرا وزیر صنعت معدن و تجارت نمی گذارد که تنظیم بازار و تصمیم گیری در رابطه با صادرات و واردات محصولات بخش کشاورزی را وزیر جهاد کشاورزی انجام دهد؟ آیا این قانون هست یا نه؟ اگر هست، پس چرا دخالت می کنند و اگر هم قانون (انتزاع) نیست، بگویند که این قانون اشتباه است و مجلس تصویب کرده است.

به گفته مقدسی، ما دو دستی بازارهای صادراتی را که با زحمت فراوان و کمک های بی دریغ دولت بدست آورده بودیم را به راحتی با یک تصمیم، از بین برده ایم. و بازارهای صادراتی را به رقبا تقدیم کرده ایم.

رئیس هیات مدیره انجمن صنفی گاوداران کشور معتقد است: در حال حاضر نه تنها نیاز به واردات نداریم، بلکه مازاد تولید داریم و میتوانیم صادر کنیم. وی در پاسخ به اینس وال که حال اگر صادرات شیرخشک را ممنوع می کنند، پس چرا سایر فرآورده های لبنی را ممنوع نمی کنند؟ اظهار داشت: زیرا شیرخشک و کره به عنوان دو محصول ماندگار، دو ابزار در دست کارخانجات لبنی است تا در نرخ خرید شیرخام از دامدار، تسلط داشته و به دامدار که در این شرایط سخت و دشوار، هنوز به تولید در کشور ادامه می دهد، فشار وارد کنند. وی معتقد است که کارخانجات با این دو ابزار (شیر خشک و کره)، هم گاودار، هم دولت و هم مردم را مدیریت می کنند. به گفته این فعال صنعت دامداری، اگر نیت وزیر خیر هست، اگر می گوید که مملکت نیاز به محصول در داخل دارد و باید نیاز داخل اول مرتفع شود و بعد مازاد آن صادر شود، پس چرا سایر محصولات فرآورده های لبنی همچنان صادر می شود؟

وی اظهار داشت: ما یک میلیون تن شیر خام را در سال تبدیل به فرآورده های لبنی و صادر می کنیم و از این مقدار یک میلیون تن، تنها 2.5 درصد آن، شیرخشک می باشد! حال چرا فکری به حال درصد باقیمانده نمی کنند و فقط برای صادرات شیرخشک ممنوعیت ایجاد شده است؟

وی در ادامه اظهار داشت که در لیست جدید ارسالی به بانک مرکزی، چهار کد برای واردات شیر خشک و کره با ارز 4200 تومانی ثبت شده است، حال به نظر من اگر ارز ندارید، چرا به اینها تخصیص داده اید و اگر ارز دارید پس چرا به واردات یونجه خشک وارداتی ارز رسمی 4200 تومانی تخصیص نمی دهید؟ وی در ادامه اظهار داشت: اگر اقدام شخص وزیر در جهت حمایت از داخل هست بایستی به واردات یونجه نیز ارز رسمی اختصاص دهد، زیرا یونجه یک گیاه بسیار پرمصرف می باشد و هیچ جایگزینی هم ندارد و از همه مهم تر اگر دولت بابت واردات یونجه خشک ارز 4200 تومانی بدهد، در نتیجه به ازای هر یک تن یونجه خشک وارداتی، 200 تن آب مجازی وارد کشور می شود.

وی در بخش دیگری از سخنان خود از نامه محمد شریعتمداری، وزیر صنعت، معدن و تجارت به رئیس کل بانک مرکزی و درخواست وی برای قرار گرفتن شیرخشک، کره، WPC، MPC و یک کد کالایی دیگر به عنوان سایر در گروه یک کالایی(جهت دریافت ارز دولتی برای واردات) خبر داد و گفت: این در حالی است که واردات شیرخشک به کشور ممنوع است و وزارت جهاد کشاورزی همچنان پیگیر لغو ممنوعیت صادرات این محصول از کشور است. به گفته مقدسی، کد اختصاصی برای واردات شیرخشک به گونه ای است که با لفظ "سایر" می تواند با وجود ممنوعیت واردات شیرخشک صنعتی، راه را برای واردات شیر خشک صنعتی باز کند.

مقدسی همچنین اظهار داشت: در همین راستا ما نامه ای به وزیر جهاد کشاورزی نوشته ایم و از وی خواسته ایم با این مساله مقابله کند و اجازه ندهد که به واردات شیرخشک به کشور، ارز دولتی اختصاص یابد؛ چراکه اختصاص ارز دولتی به واردات شیرخشک می تواند به منزله نابودی صنعت دامداری کشور باشد.  

مقدسی در ادامه این گفتگو به ابعاد دیگر ممنوعیت صادرات شیر خشک و کره اشاره کرد و اظهار داشت: به عنوان نمونه در دستورالعمل جدید وزیر صنعت، صادرات کره با بسته بندی بالای 500 گرم ممنوع می باشد، این در حالی است که اطلاعات دریافتی نشان می دهد که عده ای سود جو، با دریافت ارز 4200 تومانی در فهرست جدید، اقدام به واردات کارتن های 25 کیلیویی کره می کنند و سپس با بسته بندی به 200، 100 و 50 گرم، اقدام به ضادرات با ارز آزاد می کنند. در حالی که کره با ارز 4200 وارد شده و در نهایت به صادرات با دریافت ارز آزاد ختم می شود.

وی در پایان این گفتگو به راهکارهایی اشاره داشت و گفت: در شرایط فعلی باید صادرات شیر خشک آزاد شود و واردات ممنوع و اگر قرار بر واردات هست بایستی از دریافت ارز گروه یک محروم شود. همچنین در شرایط فعلی دولت بایستی به ماده اولیه و نهاده های دامی برای صنعت دامپروری، ارز رسمی گروه یک اختصاص دهد تا بتوانیم شیر ارزان تولید کنیم. به گفته وی، در شرایط فعلی، تنها جو، ذرت و سویا، از ارز رسمی 4200 تومانی استفاده می کنند. مقدسی همچنین به نرخ خرید شیر توسط کارخانجات لبنی اشاره کرد و گفت: نرخ خرید شیر خام در حال حاضر 1570 تومان به اضافه جوایز بهداشتی شیر می باشد و این در حالی است که نرخ تمام شده تولید هر کیلوگرم شیر خام توسط دامدار، 1938 تومان می باشد.

گفت‌وگو از: محمدرضا مقامی فرد