هشتم سپتامبر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران هفت موشک زمین به زمین را به سوی پایگاههای گروههای مخالف کرد در عراق شلیک کرد؛ حملهای که توسط هواپیماهای بدون سرنشین سپاه فیلمبرداری شده، نشان میدهد که ایران میتواند شلیکهای دقیق انجام دهد و یک سیگنال واضح برای گروههای مخالف و همچنین حامیان بغداد در واشنگتن است که میگوید ایران همچنان به عملیات خود در عراق به عنوان بخشی از سیاست خود برای اعمال نفوذ در منطقه ادامه خواهد داد. این حمله همچنین دقت برنامه موشکی بالستیک ایران را نشان میدهد.
سپاه پاسداران ایران پس از چند ماه افزایش درگیریها بین گروههای مخالف مسلح کرد و نیروهای خود در مناطق غربی ایران، تصمیم به حمله به اهداف کرد گرفت. حزب دموکرات کردستان ایران (PDKI) که در سال 1945 تأسیس شد و پس از سال 1979 با یک شورش علیه جمهوری اسلامی مبارزه کرد، اعلام نمود در سیزدهم اوت "12 نیروی سپاه پاسداران" را کشته است. حملات این گروه و حضور آن در خاک ایران که در رسانهها نیز نشان داده شده، حکومت در ایران را به چالش کشیده است. در همان زمان گروههای دیگر کردی مانند حزب زندگی آزاد کردستان حملات برجستهای را انجام دادند و خواستار یک جنبش متحد علیه ایران شدند.
افزایش شورشهای کردی در ایران به دنبال تحریمهای ایالاتمتحده و خروج واشنگتن از توافق هستهای ایران است. مصطفی هجری، رئیس PDKI، در ماه ژوئن در واشنگتن اظهار امیدواری کرد که" قدرتهای جهانی و آمریکا به ما کمک کند تا با حکومت ایران مقابله کنیم." از آن زمان، PDKI تلاش کرده تا نشان دهد گروهی مناسب و قابل حمایت است. این گروه در پایگاهی نزدیک «کایا» اقدام به آموزش نیروهای خود به نام پیشمرگه کرده و همچنین در کوههای نزدیک مرز ایران نیز اقدام به آموزش جنگجویان میکنند. مردان و زنان آنها تنها سلاحهای کوچک و آرپیجی حمل میکنند.
بر اساس مصاحبههای اخیر گفته میشود، به تازگی شمار نیروهای تازهکار این گروه چهار برابر شده و حتی در شرایطی که توپخانه ایران به کار خود ادامه داده و راههای قاچاق تجهیزات آنها را که به کوهها نزدیک است، هدف قرار میدهد، آنها به عملیات خود ادامه میدهند. مرز متخلخل و پایگاههای سپاه پاسداران، که برخی از آنها اخیراً بازسازی شدهاند، در تیررس این گروه است. هرچند ایران به طور فزایندهای از هواپیماهای بدون سرنشین استفاده میکند که صدای آنها در کوهها شنیده میشود، گروه PDKI به راحتی از 100 کیلومتر مرز کوهستانی ایران و عراق عبور میکنند.
علاوه بر این، کمی به سمت جنوب، منطقهای است که در آن یک گروه کردی دیگر به نام حزب زندگی آزاد کردستان (PJAK) فعالیت میکند. این گروه با حزب کارگران کردستان (PKK) ارتباط دارد و اخیرا نیز با سپاه پاسداران درگیر شده که طی آن هفت سرباز ایرانی در ماه ژوئیه کشته شدند؛ بنابراین، منطقهای که ایران در مورد آن دغدغه دارد، یکی از آن مناطقی است که ترکیه به عنوان بخشی از جنگ آنکارا با حزب کارگران کردستان (PKK) که پایگاههایی در شمال عراق دارد، هدف قرار داده است. در ماه اوت ترکیه طی یک حملۀ هوایی، یک رهبر ارشد حزب PKK در سنجر را به هلاکت رساند، و در همین حال این کشور اعلام کرده که میخواهد با ایران در مقابله با PKK همکاری کند. ایران میخواهد اختلافات ترکیه با واشنگتن را به نفع خود تمام کند. حسن روحانی، رئیسجمهور ایران، یک روز قبل از حمله موشکی به کایا، همتایان ترکیه و روسیه را میزبانی کرد. استراتژی ایران علیه گروههایی مانند PDKI به گونهای است که گام بعدی ممکن است حملات مرزی علیه PJAK و به طور بالقوه بخشی از دستور کار ایران برای هماهنگی بیشتر با ترکیه باشد.
در حالی که عراق با هرجومرج سیاسی در بغداد روبه روست، و با گذشت سه ماه از انتخابات، قادر به ایجاد یک ائتلاف سیاسی نیست، ایران در شمال عراق قدرتنمایی میکند. روز قبل از حمله موشکی، معترضان عراقی در بصره کنسولگری ایران را هدف قرار داده و آن را به آتش کشیده بودند. معترضان از کمبود خدمات خشمگین بودند، اما خشم آنها به طرف احزاب و اهداف ایران هدایت شده بود. اعتراضات علیه نفوذ ایران در جنوب عراق و حملات مرزی ایران در شمال به هم مرتبط است. ایران، عراق را بهعنوان «پهنه نزدیک» به عنوان منطقهای مرتبط با منافع امنیت ملی خود میشناسد و میخواهد تأثیر و قدرت خود را برای ایجاد یک سوپاپ در برابر تهدیدات، ضمن تقویت نایبان خود، به کار گیرد.
اما چرا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اکنون دست به حمله زد؟ گروههای کرد که مخالف سپاه پاسداران هستند، چندین دهه است در شمال عراق مستقرند. با این حال، بیشتر این گروهها عملیات تهاجمی خود را در دهه 1990 پسازآنکه ایران اقدامات متعددی را علیه آنها انجام داد متوقف کردند. سپاه پاسداران از طریق رسانههای دولتی ایران مسئولیت حمله اخیر را بر عهده گرفت آن هم پس از آنکه رهبران گروههای تروریستی هشدارهای مقامات منطقه کردستان عراق و جمهوری اسلامی برای از بین بردن پایگاههایشان را نادیده گرفتند. این نشان میدهد که هدف ایران، انتقال پیامی به منطقه خودمختار اقلیم کردستان عراق است که اجازه به گروههای مخالف برای ادامه به فعالیتهای خود، میتواند به نحوی روابط نسبتاً پایدار و اقتصاد پررونق اقلیم کردستان را بیثبات کند. ایران ثابت کرد میتواند به راحتی منطقه کردی را بیثبات کند.
سپاه پاسداران از تواناییهای خود پس از حمله کایا تمجید کرد. فیلمهای هواپیماهای بدون سرنشین، نشاندهنده شلیک موشکهای بالستیک کوتاه برد فاتح 110 است که به یکی از اهداف خود اصابت میکند: مقر فرماندهی KDP-I از شاخههای PDKI .
همچنین بیانیه سپاه بیان کرده در این حمله از نیروی هوا و فضای خود در همکاری با واحد هواپیماهای بدون سرنشین نیروی زمینی سپاه پاسداران استفاده کرده است. این اطلاعیه تصریح که سپاه پاسداران ایران آماده دفاع از مرزهای کشور است. با این حال، حمله به هدفی در شصت مایلی در داخل عراق از سایتهای اطراف تبریز در داخل ایران بسیار فراتر از آن چیزی است که ایران در گذشته انجام داده است.
استفاده از موشکهای فاتح 110 با توجه به فیلمهایی که از شلیک آنها نشان داده شده، بیانکننده آن است که سلاحهای ایران به دقتی مرگبار رسیده است. تهران در چهاردهم اوت یک نسل جدید فاتح 110 را رونمایی کرد و اولین آزمایش خود را حدود یک سال پس از آن انجام داد. شهروندان ایران در نزدیکی تبریز، موشکهایی را که شلیک شدهاند، فیلمبرداری کردند. موشکها به داخل حیاط و بالای یک اتاق که در یک ساختمان بزرگ قلعه مانند مربوط به KDP-I در کایا واقع و در آن یک جلسه در سطح بالا در حال برگزاری بود، اصابت کردند. توان هدف قرار دادن این اتاق خاص، از چندین اتاق مختلف که در این ساختمان بوده برای اولین بار تواناییهای «بر روی کاغذ» ایران را به اثربخشی در عالم واقع ترجمه کرد.
این برنامههای موشکی بالستیک به عنوان تهدیدی از سوی دولت فعلی آمریکا مورد توجه قرار گرفته و وزارت خزانهداری اعضای سپاه پاسداران در ارتباط با برنامه موشکی و نیروی قدس را تحریم کرده است. نمایش عمومی تهران از تواناییهای موشکی خود پیامی به واشنگتن است که از تهدیدات احساس فشار نمیکند. در این حمله ایران همچنین توانایی اطلاعاتی خود را به نمایش گذاشت، چون دقیقاً به اتاق و هدفی که در آن جلسه برقرار بود، حمله کرد. تهران بدون مواجهه با آمریکا روی زمین، احساس میکند چک سفید امضایی برای عملیات و فعالیت در عراق دارد و موشکهای خود را در روز روشن شلیک میکند. ایران همچنین توسط منابع اطلاعاتی غربی به انتقال موشکهای بالستیک به شبهنظامیان شیعه در عراق در ماه اوت متهم شد که گزارش دادند، فاتح 110 نیز در میان این موشکها وجود دارد.
ایران با هلاکت 17 تن در شمال عراق، سیاست خود را مخابره میکند. ایران نشان میدهد که عراق را به عنوان یک "پهنه نزدیک" به شدت در دست خود دارد و هرگونه تلاش ایالاتمتحده در ایجاد دولت طرفدار واشنگتن در بغداد باید این موضوع را در نظر بگیرد. در هفتههای اخیر، فرماندهان شبهنظامی شیعه عراق نقش و حضور ایالاتمتحده در عراق را محکوم کردهاند.
ابو مهدی المهندس از کتایب حزبالله آمریکا را برای خشونت در بصره محکوم میکند. علاوه بر این، هادی الامیری، رهبر بزرگترین حزب طرفدار ایرانی دخیل در تشکیل حکومت بعدی، نیز از نفوذ آمریکا انتقاد کرده است. بازرس کل وزارت دفاع امریکا در سال جاری نیز هشدار داده که شبهنظامیان تحت حمایت ایران، آمریکا را در عراق تهدید میکنند. حملات در اقلیم کردستان به سیاستگذاران آمریكا نشان میدهد، هرگونه حمایت از این گروههای كردی با زور مواجه خواهد شد، حتی در شرایطی كه آمریكا مجموعهای از سیاستهای جامع را برای مقابله با ایران در منطقه و کاهش نفوذ آن در عراق طراحی کرده است.
PDKI و دیگر گروههای مخالف کرد، تحریمهای اقتصادی علیه تهران را به عنوان فرصتی برای تحریک در راستای تغییرات در ایران میبینند. درحالیکه تهران این گروهها را "جداییطلبان" و "تروریست" مینامد، PDKI میگوید به دنبال یک ایران فدرال و دموکراتیک است. این ادعا با ادعای دولت ترامپ که میگوید نه به دنبال تغییر رژیم، بلکه تغییر رفتار در تهران است، همخوانی دارد.
با وجود این، استفاده از موشکهای با دقت بالا توسط ایران، نشانهای از مخالفت با این تغییر در رفتار است. این رفتار بخشی از یک استراتژی منطقهای است که شامل موشکهای حوثی شلیکشده به عربستان سعودی و موشکهایی که ایران در سوریه درحال ساخت و توسعه آنهاست و به اسرائیل شلیک شده نیز میشود. استفاده از هواپیمای بدون سرنشین در حملات به کایا ارتباط مستقیمی با استفاده ایران از هواپیماهای بدون سرنشین برای نفوذ به فضای هوایی اسرائیل در ماه فوریه دارد که همراه شد با شلیک بیست موشک که بعدها در ماه می به سوی اسرائیل هدف گرفته شد. بر خلاف اسرائیل که سامانه دفاع هوایی آن حملات ایران را رصد کرد، کایا در عراق هیچ سامانه دفاع موشکی ندارد. واشنگتن باید نگران باشد، زیرا حمله به کایا نمایش خیرهکنندهای است از تواناییهای ایران و تمایل به استفاده از این موشکها در برابر کشورهای دیگر.