8- تشهّد
(مسأله 1100) در ركعت دوم تمام نمازهاي واجب 1 و ركعت سوم نماز مغرب و ركعت چهارم نماز ظهر و عصر و عشا2، بايد انسان بعد از سجده دوم( بنشيند و در حال آرام بودن بدن3) تشهّد بخواند يعني بگويد4: «اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شريك له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله اللهم صل علي محمد و آل محمد.»5
1- خوئي، سيستاني، زنجاني،وحید: و مستحب...
2- زنجاني، مظاهری: و در نماز وتر...
مكارم: در ركعت دوم تمام نمازها، تشهّد واجب است و همچنين در ركعت آخر نماز مغرب و عشا و ظهر و عصر...
3- زنجانی: سر و بدن ...
[قسمت داخل پرانتز در رساله آیت الله وحید نیست]
4- بهجت: ذكر تشهّد بنابراحتياط عبارت است از...
5- گلپايگاني، صافي: و كمتر از اين كفايت نمي كند و احتياط واجب آن است كه به همين ترتيب بگويد.
خوئي، تبريزي، زنجاني: و احتياط واجب آن است كه به غير اين ترتيب نگويد (خوئي: و در نماز وتر هم تشهّد لازم است).
وحید: واحتیاط واجب آن است که به غیر کیفیت ذکر شده نگوید .و در نماز وتر هم تشهّد لازم است، و در نمازهای واجب باید بعد از سجده دوم بنشیند و در حال آرام بودن بدن تشهّد بگوید و لی نشستن و آرام بودن بدن در نمازهای مستحب واجب نیست.
سيستاني: و اگر بگويد «اشهد ان لا اله الا الله و اشهد ان محمداً صلي الله عليه و آله و عبده و رسوله» كفايت مي كند و در نماز وتر هم تشهّد لازم است.
(مسأله 1101) كلمات تشهّد بايد به عربي صحيح و به طوري كه معمول است پشت سر هم گفته شود.
مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 948.
مسأله اختصاصي
بهجت: مسأله907- كسي كه تشهّد را نمي داند واجب است ياد بگيرد و در تنگي وقت –در صورتي كه نتواند از غير خود متابعت كند و يا از روي نوشته بخواند- ترجمه ان را به زبان خودش بخواند و اگر از ترجمه هم عاجز بود ذكر يا ترجمه ذكري را به جاي آن بخواند.
(مسأْه 1102) اگر تشهّد را فراموش كند و بايستد و پيش از ركوع يادش بيايد كه تشهّد را نخوانده بايد بنشيند و تشهّد را بخواند و دوباره بايستد و آنچه بايد در آن ركعت خوانده شود بخواند و نماز را تمام كند1 و اگر در ركوع يا بعد از آن يادش بيايد، بايد نماز را2 تمام كند و بعد از سلام نماز تشهّد را قضا كند3، و بنابراحتياط واجب4 براي تشهّد فراموش شده دو سجده سهو به جا آورد5.
1- گلپايگاني، خوئي، تبريزي، صافي، سبحانی، وحید: و بنابراحتياط واجب بعد از نماز براي ايستادن بيجا دو سجده سهو بجا آورد...
زنجاني، سيستاني: و بنابراحتياط مستحب بعد از نماز براي ايستادن بيجا دو سجده سهو بجا آورد...
بهجت: بايد بنشيند و تشهّد را بخواند و بقيه نماز را مطابق معمول بخواند سپس بعد از اتمام نماز دو سجده سهو براي ايستادن بيجا و دو سجده سهو براي قرائت يا تسبيحات زيادي در صورتي كه خوانده باشد بجا آورد...
مظاهری:دوباره بایستد و حمد یا تسبیحات ر ا بخواندو نماز را تمام کند...
2- بهجت: مطابق معمول...
3- اراکی، گلپایگانی، فاضل، صافی: و برای تشهّد فراموش شده دو سجده سهو بجا آورد.
خوئي، تبريزي: بنابراحتياط واجب تشهّد را قضا كند و برای تشهّد فراموش شده دو سجده سهو بجا آورد...
سيستاني، وحید: بنابراحتياط مستحب تشهّد را قضا كند...
زنجاني: بعد از سلام نماز، دو سجده سهو را بجا آورد كه با آن تشهّد فراموش شده نيز قضا مي گردد. و تشهّد دیگری لازم نیست.
4- سيستاني ، وحید، مظاهری: و بايد...
5- مكارم: اگر در ركوع يا بعد از ان يادش بيايد نمازش صحيح است و برگشتنش واجب نيست ولي احتياط مستحب آن است كه بعد از نماز تشهّد راقضا كند و دو سجده سهو نيز بجا آورد.
مسأله اختصاصي
مكارم: مسأله 988- اگر شك كند كه تشهّد را خوانده يا نه، در صورتي كه وارد ركعت بعد شده اعتنا نكند و اگر هنوز بر نخاسته بايد آن را بخواند.
(مسأله 1103) مستحب است 1در حال تشهّد بر ران چپ بنشيند و روي پاي راست را به كف پاي چپ بگذارد و پيش از تشهّد بگويد: «الحمدلله» يا بگويد: «بسم الله و بالله و الحمدلله و خير الاسماء لله» و نيز مستحب است دستها را بر رانها بگذارد و انگشتها را به يكديگر بچسباند و به دامان خود نگاه كند و بعد از تمام شدن تشهّد بگوید2: « وتقبل شفاعته و ارفع درجته3» .
این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.
1- مظاهری: در تشهّد شش مورد مستحب است : ...
2- خوئي، تبريزي، سيستاني، زنجاني، وحید: بعد از صلوات در تشهّد بگويد...
مكارم، صافي: بعد از تمام شدن تشهّد اول بگويد...
3- مكارم: [يعني] «خداوندا شفاعت پيامبر صلي الله عليه و اله وسلم را بپذير و درجه او را بالاتر ببر.»
فاضل: و احتياط اين است كه در تشهّد دوم اين جمله را به قصد قربت مطلقه بگويد.
(مسأله 1104) مستحب است زنها در وقت خواندن تشهّد، رانها را به هم بچسبانند.
این مسأله در رساله آيات عظام مكارم و بهجت و سبحانی نیست.
