نیت روزه

روزه آن است كه1 انسان براي انجام فرمان خداوند عالم2 از اذان صبح تا مغرب از چيزهايي كه روزه را باطل مي كند و شرح آنها بعداً گفته مي شود خودداري نمايد3.

1- مكارم: در هر سال واجب است همه افراد مكلّف يك ماه مبارك رمضان را به شرحي كه در مسائل آينده گفته مي شود، روزه بدارند. روزه آن است كه...

2- زنجاني: براي خداوند متعال...

سيستاني: براي تذلّل و كرنش در پيشگاه خداوند عالم...

3- خوئي، تبريزي، سيستاني: ازنه (سیستانی: از هشت) چيزي كه بعداً گفته مي شود خودداري نمايد.

*****

وحید: روزه آن است که انسان از اذان صبح تا مغرب از چیزهایی که بعد بیان می شود به قصد قربت - چنانکه در وضو گذشت- و با اخلاص خودداری نماید و مغرب در این مسأله و مسائل بعد – بنابراحتیاط واجب- وقتی است که سرخی طرف مشرق که بعد از غروب آفتاب پیدا می شود از بالای سر انسان بگذرد.

مظاهری: روزه آن است که انسان با نيّت روزه از اذان صبح تا مغرب از چیزهایی که روزه را باطل می کند خودداری نماید

نیت روزه

مسأله 1550- لازم نيست 1انسان نيّت روزه را از قلب خود بگذارند يا2 مثلاً بگويد فراد را روزه مي گيرد3، بلكه همين قدر كه4 براي انجام فرمان خداوند عالم 5 از اذان صبح تا مغرب كاري كه روزه را باطل مي كند انجام ندهد كافي است6 و براي آن كه يقين كند تمام اين مدت را روزه بوده ، بايد مقداري پيش از اذان صبح و مقداري هم بعد از مغرب از انجام كاري كه روزه را باطل مي كند خودداري نمايد.

1- مظاهری: نيّت یعنی توجه به عمل برای اطاعت فرمان خدا و لازم نیست ...

2- بهجت: يا به زبان جاري کند...

3- بهجت: قربة إلي الله...

4- خوئي، تبريزي، وحید: بلكه همين قدر كه بنا داشته باشد (وحید: به قصد قربت و با اخلاص)...

5- سيستاني: بلكه همين قدر كه بنا داشته باشد براي تذلّل در پيشگاه خداوند عالم...

6- بهجت: [پايان مسأله].

*****

زنجاني: مسأله- لازم نيست انسان نيّت روزه را به زبان آورد يا از قلب خود بگذارند، مثلاً در قلب خود بگويد: فردا را روزه مي گيرم قربة إلي الله، بلكه همين قدر كه با قصد براي خداوند متعال از اذان صبح تا مغرب كاري كه روزه را باطل مي كند انجام ندهد كافي است.

مكارم: مسأله- روزه از عبادات است و لازم است با نيّت بجا آورده شود، در موقع نيّت، لازم نيست به زبان بگويد يا از قلب خود بگذارند، همين اندازه كه در نظرش اين باشد كه براي اطاعت فرمان خدا از اذان صبح تا مغرب كارهايي كه روزه را باطل مي كند، ترك نمايد كافي است . [و]بايد احتياطاً كمي قبل از اذان صبح و كمي هم بعد از مغرب از انجام این كارها خودداري كند تا يقين حاصل كند كه تمام اين مدت را روزه داشته است.

مسأله 1551- انسان مي تواند در هر شب از ماه رمضان 1براي روزه فرداي آن نيّت كند2 و بهتر است كه شب اول ماه هم، نيّت روزه همه ماه را بنمايد3.

1- مظاهری: تا اذان صبح...

2- سيستاني: [پايان مسأله]

بهجت: و همچنين جايزاست كه شب اول ماه نيّت همه ماه را بنمايد و احتياط به تجديد نيّت در هر شب ترك نشود.

وحید: و همچنین می تواند شب اول ماه نيّت روزه همه ماه را بنماید و تجدید نيّت هر شب لازم نیست و بقای همان نيّت کفایت می کند.

سبحانی: باید در هر شب از ماه رمضان داعی بر امساک فردا را داشته باشد ...

3- فاضل: و آنچه مهم است اين است كه مقارن اذان صبح هر روز نيّت روزه ولو ارتكازاً داشته باشد.

مسأله 1552- از اول شب ماه رمضان تا اذان صبح هر وقت نيّت روزه فردا بكند اشكال ندارد.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1551.

*****

خوئي، گلپايگاني، صافي، تبريزي: مسأله- وقت نيّت روزه ماه رمضان از اول شب است تا اذان صبح.

فاضل: مسأله- در روزه واجب معيّن مثل رمضان از اول شب تا اذان صبح هر وقت نيّت روزه فردا بكند، اشكال ندارد و آنچه مهم است اين است كه مقارن با اذان صبح نيّت روزه ولو ارتكازاً داشته باشد (به اين نحو كه اگر از او بپرسند بگويد روزه هستم). و اگر نداند يا فراموش كند كه ماه رمضان است يا واجب معيّن ديگر و پيش از ظهر ملتفت شود چنانچه كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد، بايد نيّت كند و روزه او صحيح است و اگر كاري كه روزه را باطل مي كند انجام داده باشد، يا بعد از ظهر ملتفت شود روزه او باطل مي باشد ولي بايد تا مغرب كاري كه روزه را باطل مي كند انجام ندهد و بعداً آن روزه را قضا نمايد.

سيستاني: مسأله- آخرين وقت نيّت روزه ماه رمضان براي شخص ملتفت، هنگام اذان صبح است ، به اين معني كه بنابراحتياط واجب بايد هنگام صبح امساك او همراه با قصد روزه باشد هر چند در ضمير ناخودآگاه.

وحید: مسأله- وقت نيّت روزه ماه رمضان در شب اول از اول شب است تا اذان صبح و در غیر شب اول می شود قبل از اول شب هم نيّت کرد مثلا عصر روز قبل نيّت داشته باشد که فردا را روزه بگیرد قربه الی الله و بر این نيّت باقی باشد اگر چه تا بعد از اذان صبح خوابش ببرد.

زنجاني: مسأله- نيّت روزه ماه رمضان وقت معيّن ندارد و همين كه تا قبل از اذان صبح نيّت كرده باشد، كفايت مي كند بنابراين كسي كه مثلاً در روز قبل نيّت روزه كند و بعد بخوابد و تا اذان صبح هم بيدار نشود، روزه اش صحيح است.

مكارم: مسأله- نيّت وقت معيّني ندارد، بلكه هر موقعي تا قبل از اذان صبح نيّت كند، كافي است، و همين كه براي خوردن سحري برمي خيزد و اگر از او سؤال شود منظورت چيست؟ بگويد: «قصد روزه دارم» كافي است.

نوري: مسأله- نيّت روزه ماه رمضان وقت معيّن ندارد، تا اذان صبح هر وقت نيّت روزه فردا بكند اشكال ندارد.

مسأله 1553- وقت نيّت روزه مستحبّي از اول شب است1 تا موقعي كه به اندازه نيّت كردن به مغرب مانده باشد2 كه اگر تا اين وقت كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد و نيّت روزه مستحبّي كند روزه او صحيح است.3

1- مظاهری: از قبل از اذان صبح است...

2- وحید: تا موقعی که به اندازه نيّت کردن به استتار قرص ، وقت مانده باشد...

مكارم: وقت نيّت براي روزه مستحبّي در تمام روز نيز ادامه دارد حتي اگر مختصري به مغرب باقي مانده باشد...

3- وحید: و اگر از استتار قرص بگذرد صحت روزه محل اشکال است.

*****

زنجاني: مسأله- در روزه مستحبّی اگر کسی کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد و پیش از ظهر نيّت روزه مستحبی کند روزه او صحیح است و همانند کسی است که از اول طلوع فجر نيّت روزه کرده باشد و اگر بعد از ظهر هم نيّت روزه مستحبی کند روزه او صحیح است ولی از هنگام نيّت کردن روزه دار به شمار می آید.

سيستاني: مسأله- كسي كه كارهايي كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد، در هر وقت از روز نيّت روزه مستحبّي بكند هر چند فاصله كمي تا مغرب باشد، روزه او صحيح است.

مسأله 1554- كسي كه پيش از اذان صبح 1 بدون نيّت روزه خوابيده است، اگر پيش از ظهر بيدار شود و نيّت كند2، روزه او صحيح است3 چه روزه او واجب باشد چه مستحب . و اگر بعد از ظهر بيدار شود ، نمي تواند نيّت روزه واجب نمايد4.

اين مسأله در رساله آيت الله فاضل نيست

1- خوئي، تبريزي: در غير روزه ماه رمضان...

بهجت: در غير روزه معيّن واجب مثل روزه ماه مبارك رمضان...

سيستاني: در روزه ماه رمضان و همچنين در روزه واجبي كه زمانش معيّن است...

2- بهجت: در حال اختيار نيّت كند...

3- سيستاني: و اگر بعد از ظهر بيدار شود، بايد احتياطاً بقيه روز را به قصد قربت مطلقه امساك كند و روزه آن روز را نيز قضا نمايد.

4- گلپايگاني، صافي: ولي در واجب مضيق مثل روزه ماه رمضان احتياط واجب آن است كه رجاءً نيّت روزه بنمايد و آن را تمام كند و بعد هم قضاي آن را بجا آورد.

خوئي، تبريزي: و اما در ماه رمضان اگر بي نيّت خوابيده باشد، اگر چه پيش از ظهر بيدار شود و نيّت كند صحت روزه اش محل اشكال است (تبريزي: و لازم است آن روز را امساك كرده، بعد قضا نمايد).

سبحانی: ولی لازم است تا مغرب از کاری که روزه را باطل می کند اجتناب نماید .

*****

زنجاني: مسأله- اگر عمداً در ماه رمضان هنگام اذان صبح نيّت روزه –حتی نيّت ارتکازی- نداشته باشد مثلا عمدا بدون نيّت روزه بخوابد و تا اذان صبح بیدار نشود. روزه اش باطل است ولي بايد درروز از انجام كارهايي كه روزه را باطل مي كند خودداري ورزد و اگر در اثر غفلت بدون نيّت روزه تا اذان صبح خواب بماند و قبل ازظهر بيدار شود، تا آن وقت یکی از مبطلات روزه را بجا نیاورده بنابراحتياط واجب باید روزه آن روز را بگيرد و قضا نيز بنمايد و چنانچه بعد از ظهر بيدار شود، یا یکی از مبطلات روزه را انجام داده ، نمي تواند نيّت روزه كند ولي بايد در بقيه روز از مبطلات روزه اجتناب نمايد. و بعد ا روزه آن روز را قضا کند.

وحید: مسأله- کسی که پیش از اذان صبح، بدون نيّت روزه خوابیده است اگر پیش از ظهر بیدار شود و نيّت روزه کند چنانچه روزه واجبی باشد که وقت آن معین است –چه روزه ماه رمضان و چه غیر آن مثل اینکه نذر کرده باشد روز معینی را روزه بگیرد- صحت روزه اش محل اشکال است و اگر روزه واجبی باشد که وقت معین ندارد صحیح است و در صورتی که بعد از ظهر بیدار شود نمی تواند نیت روزه واجب کندهرچند غیر معین باشد ولی در قضای روزه ماه مبارک رمضان عدم جواز بعد از ظهر تا عصر بنابراحتیاط است.

مکارم: مسأله- اگر در ماه رمضان نیت را فراموش کند چنانچه تا قب از اذان ظهر یادش بیاید و فورا نیت کند و کاری را که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد روزه اش صحیح است اما اگر بعد از ظهر نیت کند صحیح نیست.

مظاهری: مسأله- در هر روزه واجب اگر بواسطه عذری، مثل خواب یا مرض یا مسافرت یا غفلت تا پیش از ظهر نیت نکند و کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد باید نیت روزه کند.

1555- اگر بخواهد غير روزه ماه رمضان روزه ديگري بگيرد1 بايد آن را معيّن نمايد2، مثلاً نيّت كند كه روزه قضا يا روزه نذر مي گيرم3، ولي در ماه رمضان لازم نيست نيّت كند كه روزه ماه رمضان مي گيرم4، بلكه اگر نداند 5 ماه رمضان است يا فراموش نمايد، و روزه ديگري را نيّت كند روزه ماه رمضان حساب مي شود6.

1- مظاهری: و تعیین واقعی نداشته باشد...

2- بهجت: اگربخواهد غير روزه ماه رمضان روزه واجب ديگري بگيرد، در صورتي كه آنچه بر او واجب شده است انواع متعددي باشد، بنابرأقوي بايد آن را معيّن نمايد...

3- سيستاني: اگر بخواهد روزه قضا يا كفّاره بگيرد بايد آن را معيّن نمايد مثلاً نيّت كند كه روزه قضا يا روزه كفّاره ميگيرم...

وحید: مثلا نيّت کند که روزه قضا یا روزه نذر یا کفّاره می گیرم...

سبحانی: مگر آنجا که روزش معین باشد مانند روزه اول ماه از این جهت در ماه رمضان لازم نیست نيّت کند که روزه ماه رمضان می گیرم بلکه اگر نداند ماه رمضان است یا فراموش کند و روزه دیگری را نيّت کند روزه ماه رمضان حساب می شود .

4- گلپايگاني، صافي: و همچنين در روزه مستحبّي و روزه اي كه زمانش معيّن است تعيين لازم نيست.

نوري: و همچنين درروزه مستحبّي كه زمان خاص ندارد و روزه اي كه زمانش معيّن است مانند روزه روز عيد غدير – مثلاً – تعيين لازم نيست...

5- گلپايگاني،صافي: بلكه در روزه ماه رمضان اگر نداند...

6- سیستانی: و در روز نذر و مانند آن قصد نذر لازم نیست.

بهجت: مگر اینکه روزه را برای میت گرفته باشد که در این صورت روزه ماه رمضان حساب نمی شود و صحیح بودن ان مورد تامل است مگر اینکه مقصود او به دو قسمت جداگانه تقسیم شود یکی روزه واجب و یکی هم برای دیگری بودن روزه، که در این صورت بنابراظهر روزه ماه رمضان محسوب می شود.

مسأله اختصاصی

بهجت: مسأله 1270- هرگاه در ماه رمضان يا روزه واجب معيّن، نيّت روزه را عمداً ترك نمايد تا صبح داخل شود ، روزه آن روزش صحيح نيست و قضا بر او واجب است ولي وجوب كفّاره محل تأمل است.

مسأله 1556- اگر بداند ماه رمضان است و عمداً نيّت روزه غير رمضان كند1 نه روزه رمضان حساب مي شود و نه روزه اي كه قصد كرده است2

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

1- وحید: روزه ماه رمضان حساب نمی شود و همچنین – بنابراحتیاط واجب- روزه ای که قصد کرده نیز حساب نمی شود.

2- خوئي، تبريزي: بنابر احتياط واجب.

زنجانی، مظاهری: روزه ماه رمضان حساب می شود (زنجانی: هر چند احتیاط مستحب آن است که روزه آن روز را قضا نماید).

سيستاني: روزه كه قصد كرده است حساب نمي شود و همچنين روزه ماه رمضان حساب نمي شود، اگر آن قصد، با قصد قربت منافات داشته باشد، بلكه اگر منافات هم نداشته باشد بنابراحتياط روزه ماه رمضان حساب نمي شود.

*****

مكارم: مسأله- اگر عمداً در ماه مبارك رمضان نيّت روزه غير رمضان را كند (در حالي كه مي داند در ماه رمضان روزه غير ماه رمضان صحيح نيست) روزه او باطل است يعني نه از رمضان حساب مي شود و نه از غير آن.

مسأله 1557- اگر مثلاً به نيّت روزه اول ماه روزه بگيرد، بعد بفهمد دوم يا سوم بوده، روزه او صحيح است.

سبحانی: رجوع کنید به ذیل مسأله 1555.

*****

زنجانی: مسأله- لازم نیست در موقع نيّت مشخص کند که روز چندم ماه است بلکه اگر مثلا به نيّت روز اول ماه روزه بگیرد بعد بفهمد دوم یا سوم بوده روزه او صحیح است.

مكارم: مسأله- لازم نيست در موقع نيّت معيّن كند كه روزه اول ماه است يا دوم يا غير آن، حتي اگر روزي را تعيين كند مثلاً بگويد به نيّت روز دوم ماه روزه مي گيرم، بعد معلوم شود سوم بوده روزه او صحيح است.

مسأله 1558- اگر پيش از اذان صبح نيّت كند و بي هوش شود و در بين روز به هوش آيد، بنابراحتياط واجب بايد روزه آن روز را تمام نمايد1 و اگر تمام نكرد قضاي آن را بجا آورد2.

1- وحید: و قضای آن را نیز بجا آورد.

2- اراكي: روزه آن روز باطل است، گرچه احتياط مستحب است روزه آن روز را تمام نمايد.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1554.

*****

بهجت: مسأله- كسي كه در سراسر روز بي هوش بوده در صورتي كه روزه واجب معيّن باشد روزه بر او واجب نيست ولي اگر قبل از ظهر به هوش آيد بنابراحتياط واجب بايد روزه آن روز را تمام كرده و قضاي آن را نيز بگيرد و همين احتياط در مورد مخالف، اگر قبل از ظهر شيعه شود نيز جاري است.

مكارم: مسأله- اگر پيش از اذان صبح نيّت روزه كند و بعد بي هوش يا مست شود و در بين روز به هوش آيد، در حالي كه هيچ كار خلافي بجا نياورده احتياط واجب آن است روزه آن روز را تمام كند و قضاي آن را هم بجا آورد.

سبحانی: مسأله- اگر پیش از اذان صبح نيّت کند و بیهوش شود و قبل از زوال به هوش آید، بنابراحتیاط واجب باید روزه آن روز را تمام نماید و احتیاط مستحب آن است که روزه آن روز را قضا نماید.

فاضل: مسأله- اگر بعد از نيّت روزه مست شود و بعد به هوش آيد بنابراحتياط واجب بايد آن روز را روزه بگيرد و قضاي آن را نيز بگيرد ولي اگر بيهوش شود و بعد به هوش ايد روزه را تمام كند و صحيح است.

مسأله 1559- اگر پيش از اذان صبح نيّت كند و مست شود و در بين روز به هوش آيد1 احتياط واجب آن است كه روزه آن روز را تمام كند و قضاي آن را هم بجا آورد2.

اين مسأله در رساله آيات عظام: بهجت و سبحانی نيست.

1- زنجاني: در بين روز هوشيار شود...

2- اراكي: روزه آن روز باطل است و بايد قضاي آن را بجا آورد.

گلپايگاني، صافي: احتياطاً امساك كند و بايد قضاي آن را بجا آورد.

مكارم، فاضل: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1558.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1554.

مسأله اختصاصي

فاضل: مسأله 1615- اگر بدون نيّت روزه مست شود و در بين روز به هوش آيد بايد آن روز را روزه بگيرد و قضاي آن را هم بگيرد ولي اگر بيهوش شود و در بين روز به هوش آيد فقط قضاي آن را بگيرد.

مسأله 1560- اگر پيش از اذان صبح نيّت كند و بخوابد و بعد از مغرب بيدار شود، روزه اش صحيح است.

اين مسأله دررساله آيات عظام مكارم و بهجت نيست.

مسأله 1561- اگر نداند يا فراموش كند كه ماه رمضان است و پيش از ظهر ملتفت شود ، چنانچه (كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد، بايد نيّت كند و روزه او صحيح است1 و اگر2) كاري كه روزه را باطل مي كند انجام داده باشد، (يا بعد از ظهر ملتفت شود كه ماه رمضان است3) روزه اوباطل مي باشد، ولي بايد تا مغرب 4كاري كه روزه را باطل مي كند انجام ندهد و بعد از رمضان هم آن روزه را قضا نمايد5.

این مسأله در رساله آیت الله سبحانی نیست.

1- بهجت: بايد فوراً نيّت كند و گرنه روزه او باطل مي شود. [پايان مسأله]

زنجاني: بنابراحتياط واجب باید نيّت روزه نمايد و بعداً روزه آن روز را قضا كند...

2- [قسمت داخل پرانتز در رساله آيات عظام: خوئي، تبريزي، سيستاني، وحید، و فاضل نيست]

3- زنجانی: اگر کاری که روزه را باطل می کند انجام داده باشد یا بعد از ظهر متوجه شود...

[قسمت داخل پرانتز در رساله آيت الله سيستاني نيست]

4- فاضل: باید در ماه رمضان تا مغرب...

5- خوئي، تبريزي: و همچنين است حكم بنابراحتياط واجب اگر پيش از ظهر ملتفت شود و كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد.

سيستاني: و اگر بعد از ظهر ملتفت شود كه ماه رمضان است بنابر احتياط واجب نيّت روزه كند رجاء و بعد از رمضان هم آن را قضا كند و اما اگر پيش از ظهر ملتفت شود و كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد بايد نيّت روزه كند و روزه اش صحيح است.

وحید: وهمچنین است –بنابراحتیاط واجب- اگر پیش از ظهر ملتفت شود و کاری که روزه راباطل می کند انجام نداده باشد.

*****

مکارم: مسأله- اگر نداند یا فراموش کند که ماه رمضان است و روزه نگيرد و بعد از ظهر ملتفت شود و يا قبل از ظهر در حالي كه افطار كرده باشد، بايد به احترام ماه رمضان تا مغرب كارهايي كه روزه را باطل مي كند ترك نمايد و بعد از ماه رمضان آن روز را قضا كند.

مسأله 1562- اگر بچه پيش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود1 بايد روزه بگيرد2 و اگر بعد از اذان بالغ شود، روزه آن روز بر او واجب نيست3.

1- زنجانی: و دیگر شرایط وجوب روزه را داشته باشد ...

2- اراكي: و همچنين اگر بعد از اذان بالغ شود، چنانچه كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد، روزه آن روز بر او واجب است.

گلپایگانی ، صافی: و احتیاط واجب آن است که اگر پیش از ظهر بالغ شود و مفطری بجا نیاورده باشد آن روز را قصد روزه کند و تمام نماید.

بهجت: و اگر بعد از اذان و قبل از ظهر بالغ شود، اگر چيزي كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد ، احتياط واجب در اين است كه بقيه آن روز را روزه بگيرد و بعداً قضاي آن روز را نيز بگيرد و همچنين است اگر شخصي كه جنون دارد جنونش از بين برود، و اين احتياط درباره غير بالغي است که از اول صبح نيّت روزه نداشته باشد ولی چون روزه بچه ممیز صحیح است –اگرچه بر او واجب نیست- اگر نيّت روزه داشته باشد و در بین روز بالغ شود روزه آن روز او صحيح است و قضا ندارد.

مكارم: و اگر بعد از اذان بالغ شود و كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد احتياط واجب آن است كه روزه را بگيرد و بعد هم قضا كند.

3- سيستاني: ولي اگر قصد روزه مستحبّي كرده باشد احتياط مستحب اين است كه آن را تمام كند.

وحید: هر چند احتیاط مستحب این است که اگر پیش از ظهر بالغ شود و نيّت روزه کرده باشد روزه آن روز را تمام کند و اگر نيّت هم نکرده باشد و چیزی از مبطلات روزه را انجام نداده باشد نيّت کند و روزه بگیرد.

مسأله 1563- كسي كه براي بجا آوردن روزه ميِّتي اجير شده1، اگر روزه مستحبّي بگيرد اشكال ندارد2، ولي كسي كه روزه قضا يا روزه واجب ديگري دارد3 نمي تواند روزه مستحبّي بگيرد4، و چنانچه فراموش كند و روزه مستحب بگيرد، در صورتي كه پيش از ظهر يادش بيايد، روزه مستحبّي او به هم مي خورد و مي تواند نيّت خود را به روزه واجب برگرداند 5 و اگر بعد از ظهر ملتفت شود، روزه او باطل است6 و اگر بعد از مغرب يادش بيايد، روزه اش صحيح است7 گر چه بي اشكال نيست.

1- سيستاني: يا روزه كفّاره دارد...

2- اراكي: گرچه احتياط مستحب است كه اول روزه واجبي را كه براي آن اجير شده است بجا آورد...

3- سيستاني: كسي كه روزه قضاي ماه رمضان دارد...

سبحانی: کسی که روزه قضا –بنابراحتیاط- یا واجب دیگری دارد ...

4- فاضل: كسي كه روزه قضا دارد، نمي تواند روزه مستحبّي بگيرد و اگر روزه واجب ديگري دارد، بنابراحتياط واجب نمي تواند روزه مستحبّي بگيرد...

بهجت: كسي كه روزه قضا دارد، نمي تواند روزه مستحبّي بگيرد. [پايان مسأله]

5- سيستاني: به روزه قضا برگرداند...

6- گلپايگاني، صافي: بلكه اگر بعد از مغرب يادش بيايد، معلوم نيست روزه اش صحيح باشد.

سيستاني: بنابراحتياط باطل است...

7- خوئي، اراكي، سيستاني، فاضل، تبريزي: [پايان مسأله].

سبحانی: و اگر بعد از مغرب یادش بیاید روزه اش بی اشکال نیست .

*****

زنجاني: مسأله- كسي كه براي بجا آوردن روزه ميِّتي اجير شده، اگر وقت آن وسعت داشته باشد مي تواند روزه مستحبّي بگيرد و در صورتي كه وقت ، تنگ باشد اگر روزه مستحبّي بگيرد گناهكار است ولي روزه او صحيح مي باشد و كسي كه روزه قضاي ماه رمضان يا بنابراحتياط روزه واجب ديگري – غير ماه رمضان – دارد، نمي تواند روزه مستحبّي بگيرد، مگر اين كه به جهتي نتواند روزه واجب بگيرد ولي بتواند روزه مستحبّي بگيرد، مثلاً اگر در سفر باشد و نذر كرده باشد كه در آن سفر روزه مستحبّي بگيرد، روزه اش صحيح است و در جايي كه نمي تواند روزه مستحبّي بگيرد چنانچه فراموش كند و روزه مستحبّي بگيرد چنانچه بعد از مغرب یادش بیاید روزه مستحبی او صحیح است و اگردر اثناء روز متوجّه شود، روزه مستحبّي او باطل است و حكم كسي را دارد كه هنوز نيّت روزه نكرده است و در برخي موارد مي تواند نيّت خود را به روزه واجب برگرداند به تفصيلي كه در مسأله [1564 و 1565] خواهد آمد و کسی که روزه قضای ماه رمضان دارد می تواند برای بجا آوردن روزه دیگری، اجیرشود.

وحید: مسأله- کسی که برای بجا آوردن روزه میّتی اجیر شده اگر روزه مستحبی بگیرد اشکال ندارد ولی کسی که روزه قضای ماه رمضان دارد نمی تواند روزه مستحبی بگیرد و همچنین –بنابراحتیاط واجب- اگر روزه واجب دیگری داشته باشد و چنانچه فراموش کند و روزه مستحب بگیرد در صورتی که پیش از ظهر یادش بیاید روزه مستحبی او باطل است و می تواند نيّت خود را به روزه واجب غیر معین برگرداند. ولی به روزه واجب معین محل اشکال است و اگر بعد از ظهر ملتفت شود نمی تواند نيّت را به روزه واجب برگرداند هر چند غیر معین باشد و این حکم در قضای روزه ماه رمضان بعد از زوال تا عصر بنابراحتیاط است و اگر بعد از مغرب یادش بیاید روزه اش صحیح است.

مكارم: مسأله- كسي كه روزه قضاي ماه رمضان يا روزه واجب ديگري بر ذمه دارد جايز نيست روزه مستحبّي بگيرد و اگر فراموش كند و روزه مستحبّي بگيرد چنانچه قبل از ظهر يادش بيايد مي تواند نيّت خود را به روزه واجب برگرداند ولي اگر بعد از ظهر باشد، روزه او باطل است.كسي كه براي روزه شخص مرده اي اجير شده مي تواند روزه مستحبّي براي خودش بگيرد.

مظاهری: مسأله- کسی که روزه قضا یا روزه واجب دیگری دارد می تواند روزه مستحبی یا روزه استیجاری بگیرد.

مسأله 1564- اگر غير از روزه ماه رمضان روزه معيّن ديگري بر انسان واجب باشد مثلاً نذر كرده باشد كه روز معيّني را روزه بگيرد، چنانچه عمداً تا اذان صبح نيّت نكند، روزه اش باطل است1، و اگر نداند كه روزه آن روز بر او واجب است يا فراموش كند و پيش از ظهر يادش بيايد چنانچه كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد و نيّت كند2 روزه او صحيح و گرنه باطل مي باشد3.

اين مسأله در رساله آيات عظام: فاضل , بهجت و مظاهری نيست.

1- وحید: و همچنین است بنابراحتیاط اگر نداند که روزه آن روز بر او واجب است یا فراموش کند هر چند پیش از ظهر یادش بیاید و کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد .

مكارم: ولي اگر يادش برود و پيش از ظهر يادش بيايد، مي تواند نيّت كند.

2- گلپايگاني، صافي: بدون تأخير نيّت كند...

سبحانی: فورا نيّت کند....

3- سيستاني: روزه او صحيح است و اگر بعد از ظهر يادش بيايد، احتياطي را كه در روزه ماه رمضان گفته شد، مراعات نمايد.

*****

زنجاني: مسأله- كسي كه قضاي روزه ماه رمضان خودش بر عهده اش می باشد وقت آن وسعت داشته باشد يا تنگ باشد، اگر در اثناء روز حتي بعد از ظهر نيّت كند روزه اش صحيح است، هر چند احتياط مستحب آن است كه اگر وقت وسعت داشته باشد تا قبل از ظهر نيّت كند و اگر وقت تنگ باشد قبل ازطلوع فجرنيّت كند و در غير اين صورت به آن روزه اكتفا نكند.

مسأله 1565- اگر براي روزه واجب غير معيّني مثل روزه كفّاره عمداً تا نزديك ظهر نيّت نكند1 اشكال ندارد، بلكه اگر پيش از نيّت تصميم داشته باشد كه روزه نگيرد، يا ترديد داشته باشد كه بگيرد يا نه، چنانچه كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد و پيش از ظهر نيّت كند، روزه او صحيح است.

اين مسأله دررساله آيات عظام: فاضل، بهجت ومظاهری نيست.

1- گلپايگاني، صافي: اگر براي روزه اي كه واجب است و روز آن معيّن نيست مثل روزه كفّاره، عمداً تا ظهر نيّت نكند...

*****

زنجاني: مسأله- كسي كه روزه واجب ديگري بر عهده اوست، وقت آن وسعت داشته باشد يا تنگ باشد، مانند روزه نذری وروزه كفّاره و روزه بدل قرباني حجّ و همچنين كسي كه روزه نيابي بجا مي آورد، بايد قبل از طلوع فجر نيّت كند و اگر در اثر غفلت نيز تا طلوع فجر نيّت نكرد، نمی تواند به روزه آن روز اكتفا كند، هر چند احتياط استحبابي اين است كه اگر وقت آن تنگ باشد قبل از ظهر نيّت روزه كند، روزه آن روز را نيز بگيرد.

مكارم: مسأله- هرگاه روزه واجب غير معيّن بر ذمه دارد (مانند روزه قضايي ماه رمضان يا روزه كفّاره) وقت نيّت آن تا ظهر باقي است، يعني چنانچه چيزي كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد و قبل از ظهر نيّت كند روزه او صحيح است.

مسأله 1566- اگر در ماه رمضان، پيش از ظهر كافر مسلمان شود1 و از اذان صبح تا آن وقت كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد نمي تواند روزه بگيرد و قضا هم ندارد2.

1- خوئي، تبريزي: بنابراحتياط واجب بايد نيّت روزه كند و روزه را تمام نمايد و اگر آن روز را روزه نگيرد، قضاي آن را بجا آورد.

گلپايگاني، صافي: روزه بر او واجب نيست اگر چه از اذان صبح تا آن وقت كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد، بلي ، بعد از اسلام تا غروب از چيزهايي كه روزه دار بايد از آنها خودداري نمايد، خوب است خودداري كند.

بهجت: بنابراحتياط مستحب بايد نيّت روزه كند و روزه را تمام نمايد.

مكارم: چنانچه تا آن وقت كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده، بنابراحتياط واجب روزه را بگيرد و قضا هم ندارد.

2- اراكي: احتياط واجب آن است كه در آن روز از مبطلات روزه پرهيز كند.

فاضل: احتياط واجب آن است كه نيّت كند و روزه بگيرد و اگر روزه نگرفت قضا كند.

سبحانی:خوب است تامغرب امساک کندواگرنکردقضاندارد.

مظاهری:بایدنيّت روزه کندوروزه اوصحیح است وقضاهم ندارد.

*****

زنجاني: مسأله- اگر كافري مسلمان شود قضاي روزه هاي قبلي بر او واجب نيست، بلي چنانچه در ماه رمضان قبل از ظهر مسلمان شده و از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده احتیاط واجب آن است که در بقیه روز نيّت روزه کند و اگر آن روز را روزه نگرفت قضای آن روز را بجا آورد و اگر بعد از ظهر مسلمان شده لازم نیست نيّت روزه کند .

سيستاني: مسأله- اگر در روز ماه رمضان كافر مسلمان شود و از اذان صبح تا آن وقت كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد بنابراحتياط واجب بايد به قصد مافي الذمه تا آخر روز امساك كند و اگر چنين نكرد آن روز را قضا كند.

وحید: مسأله- اگر در ماه رمضان پیش از ظهر کافر مسلمان شود هر چند از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل می کند انجام نداده باشد روزه او صحیح نیست .

مسأله 1567- اگر مريض شود پيش از ظهر ماه رمضان خوب شود1 و از اذان صبح تا آن وقت كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد، بايد نيّت روزه كند2 و آن روز را روزه بگيرد و چنانچه بعد از ظهر خوب شود، روزه آن روز بر او واجب نيست3.

1- گلپايگاني، صافي: واجب نيست بر او كه نيّت روزه كند اگر چه از اذان صبح تا آن وقت كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد.

بهجت: و تا آن وقت كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد، واجب بودن روزه و صحيح بودنش خالي از وجه نيست.

مكارم: و كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد بايد نيّت روزه كند و احتياطاً قضا هم نمايد ولي اگر بعد از ظهر خوب شود روزه آن روز واجب نيست، فقط بايد قضاي آن را بجا آورد.

2- سيستاني: اگر در وسط روز ماه رمضان پيش از ظهر مريض خوب شود و تا آن وقت كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد بنابراحتياط واجب بايد نيّت روزه كند...

سبحانی:احتیاط مستحب آن است که نيّت روزه کند وبعد ا قضای آن را بجا آورد

3- فاضل، سيستاني :و بايد بعداً آن را قضا كند.

مظاهری: رجوع کنید به ذیل مسأله 1554.

*****

خوئي، تبريزي، وحید: مسأله- اگر در وسط روز ماه رمضان – پيش از ظهر يا بعد از آن- مريض خوب شود، روزه ان روز بر او واجب نيست هرچند تا آن وقت كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده باشد.

زنجاني: مسأله- اگر مريض در اثناء روز ماه رمضان خوب شد، چنانچه اجتناب از مبطلات روزه در طول روز برايش ضرر داشته، گرفتن روزه و اجتناب از مبطلات آن، در بقيه روز بر او واجب نيست و اگر ضرر نداشته معلوم می شود که واقعا روزه آن روز بر او واجب بوده پس باید در بقیه روز از مبطلات روزه اجتناب کند و اگر قبل از ظهر خوب شده و از اذان صبح تا آن وقت كاري كه روزه را باطل مي كند انجام نداده ، بنابراحتياط واجب باید در بقيه روز نيّت روزه كند و قضاي آن را نيز بجا آورد ، ولي اگر يكي از مبطلات روزه را بجا آورد يا بعد ازظهر خوب شده، لازم نيست نيّت روزه كند، اگر چه واجب است از مبطلات روزه اجتناب نمايد و روزه را نیز بعداً قضا كند.

مسأله 1568- روزي را كه انسان شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان، واجب نيست روزه بگيرد و اگر بخواهد روزه بگيرد 1نمي تواند نيّت روزه رمضان كند2 ولي اگر نيّت روزه قضا و مانند آن بنمايد، چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب مي شود.

1- زنجانی: و اگر بخواهد روزه بگیرد باید به نيّت روزه قضا یا روزه مستحبی و مانند ان روزه بگیرد و نمی تواند نيّت روزه ماه رمضان کند. بلکه ظاهرا نمی تواند قصد کند آنچه را که فعلا خداوند متعال از او خواسته است انجام می دهد یا چنین نيّت کند که اگر ماه رمضان است روزه ماه رمضان و اگر ماه رمضان نیست روزه قضا یا روزه مستحبی و مانند آن باشد . و در صورتی که به نيّت روزه قضا یا روزه مستحبی و مانند ان روز ، روزه بگیرد بعد معلوم شود ماه رمضان بوده از ماه رمضان حساب می شود.

2- گلپايگاني: و مي تواند نيّت كند كه اگر رمضان است، روزه رمضان و اگر رمضان نيست، روزه قضا يا مانند آن باشد و بهترآن است كه نيّت روزه قضا و مانند آن بنمايد و چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب مي شود.

خوئي، تبريزي، بهجت: (خوئي، تبريزي: يا نيّت كند كه اگررمضان است، روزه رمضان و اگر رمضان نيست روزه قضا يا مانند آن باشد) بلكه بايد نيّت روزه قضا و مانند آن بنمايد و چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده از رمضان حساب مي شود، ولي در صورتي كه قصد كند آنچه را كه فعلاً خدا از او خواسته است انجام دهد و بعد معلوم شود رمضان بوده نيز كافي است.

سيستاني: ولي اگر نيّت كند كه اگر رمضان است روزه رمضان و اگررمضان نيست روزه قضا يا مانند آن باشد، صحت روزه اش بعيد نيست ولي بهتر آن است كه نيّت روزه قضا و مانند آن بنمايد و چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب مي شود و اگرقصد مطلق روزه را كند و بعد معلوم شود رمضان بوده نيز كافي است.

صافي: و بنابراحتياط، نيّت قضا و مانند آن بنمايد و چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب مي شود.

وحید: و یا نيّت کند که اگر ماه رمضان است روزه رمضان و اگر ماه رمضان نیست روزه قضا یا مانند آن باشد بلکه باید نيّت روزه واجب دیگری مانند قضا و یا روزه مستحبی بنماید و چنانچه بعد معلوم شود ماه رمضان بوده از ماه رمضان حساب می شود و اگر قصد کند آنچه را که به آن مامور است انجام دهد و بعد معلوم شود ماه رمضان بوده کفایت می کند.

مظاهری: ولی اکر نيّت روزه رمضان یا روزه قضا و مانند آن بنماید چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده روزه او صحیح است و از ماه رمضان حساب می شود.

*****

مكارم: مسأله- «يوم الشكّ» يعني روزي كه انسان شك دارد آخر ماه شعبان است يا اول ماه رمضان، روزه آن واجب نيست، و اگر بخواهد روزه بگيرد، بايد نيّت ماه شعبان كند، يا اگر روزه قضا به ذمه دارد نيّت قضا كند و چنانچه بعد معلوم شود ماه رمضان بوده، از رمضان حساب مي شود، ولي اگردر اثناء روز بفهمد، بايد فوراً نيّت خود را به روزه ماه رمضان برگرداند.

مسأله اختصاصی

مظاهری: مسأله 1204- کسی که در ماه رمضان روزه نیست مستحب است از کارهایی که روزه را باطل می کند خودداری نماید و مستحب است اگر قضا یا آب بخورد سیر نخورد.

مسأله 1569- اگر روزي را كه شك دارد آخر شعبان است يا اول رمضان به نيّت روزه قضا يا روزه مستحبّي و مانند آن روزه بگيرد1 و در بين روز بفهمد كه ماه رمضان است 2، بايد نيست روزه رمضان كند3.

1- وحید: به نيّت روزه قضا و مانند ان یا روزه مستحبی روزه بگیرد...

2- زنجاني: نبايد در بقيه روز نيّت غير ماه رمضان را داشته باشد.

نوري: و يا مردد شود كه روزه خود را باطل كند يا نه، يا قصد كند كه روزه را باطل كند مثلاً چيزي بخورد روزه اش باطل مي شود اگر چه از قصدي كه كرده برگردد و توبه نمايد و كاري هم كه روزه راباطل مي كند انجام ندهد.

3- فاضل: ولو اين كه بعد از ظهر ملتفت شود و اگر به نيّت رمضان روزه بگيرد باطل است، ولو اين كه در واقع رمضان باشد.

مكارم، مظاهری: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1568.

مسأله 1570- اگر در روزه واجب معيّني مثل روزه رمضان از نيّت روزه گرفتن برگردد1 روزه اش باطل است2، ولي چنانچه نيّت كند كه چيزي را كه روزه را باطل مي كند بجا آورد در صورتي كه آن را انجام ندهد روزه اش باطل نمي شود3.

1- اراكي: يا نيّت كند كه چيزي را كه روزه را باطل مي كند بجا آورد، روزه اش باطل است. [پايان مسأله]

نوري: و يا مردد شود كه روزه خود را باطل كند يا نه، يا قصد كند كه روزه را باطل كند، مثلاً چيزي بخورد، روزه اش باطل مي شود، اگر چه از قصدي كه كرده برگردد و توبه نمايد و كاري هم كه روزه را باطل مي كند انجام ندهد.

2- سبحانی: و همچنین است اگر نيّت کند که چیزی را که روزه را باطل می کند بجا آورد خواه آن را انجام بدهد یا ندهد روزه اش باطل می شود.

3- فاضل: روزه اش صحيح است . همين طور در روزه مستحبّي و روزه واجب غير معيّن اگر پيش از ظهر بعد از اين كه از نيّت روزه برگشت دوباره نيّت روزه كند، روزه او صحيح است.

بهجت: رجوع كنيد به مسأله اختصاصي 1328، بعد از مسأله 1652 متن اصلی.

*****

خوئي، گلپايگاني، تبريزي، صافي: مسأله- اگر در روزه واجب معيّني مثل روزه رمضان مردد شود كه روزه خود را باطل كند يا نه، يا قصد كند كه روزه را باطل كند. روزه اش باطل مي شود اگر چه از قصدي كه كرده توبه نمايد و كاري هم كه روزه را باطل مي كند انجام ندهد.

. سيستاني: اگر دو مرتبه نيّت روزه نكند روزه اش باطل مي شود و اگر دو مرتبه نيّت روزه كند احتياط واجب آن است كه روزه آن روزرا تمام كند و بعداً قضاي آن را بجا آورد.

وحید: مسأله- اگر در روزه واجب معینی مثل روزه ماه رمضان از نيّت امساک برای خدا برگردد یا مردد شود که برگردد، و یا اینکه قصد کند مفطری از مفطرات را انجام دهد یا مردد شود بر انجام مفطر، روزه اش باطل می شود اگر چه از قصدی که کرده توبه نماید. و به نيّت روزه برگردد و کاری هم که روزه را باطل می کند انجام ندهد.

زنجاني: مسأله- اگر در اثناء روزه واجب ، وقت آن وسعت داشته يا وقت آن تنگ باشد،قصد كند كه در بقيه روز روزه نباشد، يا مردد باشد كه در بقيه روز، روزه باشد يا نه، يا با توجه به مفطر بودن چيزي قصد كند آن را بجا آورد، حكم كسي را دارد كه تا آن وقت قصد روزه نكرده است و تفصيل آن در مسائل قبل گذشت، و اگر مردد شود كه با آوردن يكي از مبطلات روزه، روزه را باطل كند يا نه، اگر به اميد مطلوبيت از مبطلات روزه اجتناب كند، روزه اش صحيح است.

مكارم: مسأله- هرگاه در ماه رمضان يا هر روزه واجب معيّن ديگر، از نيّت روزه بر گردد يا مردد شود كه روزه بگيرد يا نه، روزه اش باطل مي شود، همچنين اگر نيّت كند چيزي كه روزه را باطل مي كند بجا آورد مثلاً تصميم بر خوردن غذا بگيرد، روزه اش باطل مي شود هر چند اصلاً غذا هم نخورد مگر اين كه در آن حال توجه نداشته باشد كه فلان عمل روزه را باطل مي كند.

مظاهری: مسأله- اگر کسی در روزه واجب یا مستحب مردد شود که روزه را باطل کند یا نه، یا قصد کند کاری که روزه را باطل می کند انجام دهد روزه اش باطل نمی شود

مسأله 1571- در روزه مستحب و روزه واجبي كه وقت آن معيّن نيست، مثل روزه كفّاره1، اگر قصد كند كاري كه روزه را باطل مي كند انجام دهد، يا مردد شود كه بجا آورد يا نه، چنانچه بجا نياورد و پيش از ظهر دوباره نيّت كند ، روزه او صحيح است2.

این مسأله در رساله آیت الله بهجت نیست.

1- سبحانی: در روزه واجبی که وقت آن معین نیست مثل روزه کفّاره...

2- گلپايگاني، صافي، سيستاني: چنانچه بجا نيارود و در روزه واجب پيش از ظهر و در مستحب تا پيش از مغرب (سيستاني: تا پيش از مغرب) دوباره نيّت روزه كند، روزه او صحيح است.

سبحانی: و در روزه مستحب اگر تا غروب کاری که روزه را باطل می کند انجام ندهد نيّت کند روزه او صحیح است.

فاضل، مظاهری: رجوع كنيد به ذيل مسأله 1570.

*****

زنجاني: مسأله- در روزه مستحب، اگر قصد كند كاري كه روزه را باطل مي كند انجام دهد، يا مردد شود كه بجا آورده يا نه، چنانچه بجا نياورد و پيش از مغرب دوباره نيّت كند، روزه او صحيح است.

وحید: مسأله- آنچه در مسأله قبل گذشت که روزه واجب معین را باطل می کند و در روزه واجبی که وقت آن معین نباشد -مانند روزه کفّاره یا نذر غیر معین- مبطل نیست و چنانچه پیش از ظهر دوباره به نيّت خود برگردد روزه او صحیح است.