انتشار میلیاردها تومان اسناد مالی سینمای ایران تداوم می‌یابد؟

انتشار اسناد و اطلاعات مالی سینمای ایران و شفافیت حاصل از آن، مهم‌ترین اتفاقی بود که در دوره محمدمهدی حیدریان در تعامل با «تابناک» به عنوان رسانه‌ منتقد عملکرد این مجموعه رخ داد و بی‌شک مدیران پیشین سازمان سینمایی، شجاعت ورود به این عرصه را نداشتند و نقطه آغاز را نمی‌گذاشتند؛ اما آیا پس از خداحافظی حیدریان همزمان با اجرای قانون منع به کارگیری بازنشستگان، مدیر بعدی سینمای ایران نیز به چنین شفاف‌سازی تداوم می‌بخشد؟

به گزارش «تابناک»؛ دسترسی آزاد به اطلاعات، در بسیاری از کشورهای غربی و شرقی، امری عادی است و اطلاعات تمامی شهروندان برای نظارت عمومی در دسترس عموم قرار دارد. بدین ترتیب امکان فرار مالیاتی، پولشویی و... بسیار پرریسک بوده است. در کشورمان اما شرایط متفاوت است و شفاف سازی به صورت گزیده صورت می پذیرد و از طریق سامانه دسترسی آزاد به اطلاعات قدم های اولیه برداشته شده است.

پس از راه اندازی سامانه دسترسی آزاد به اطلاعات، به درخواست نگارنده در اقدامی بی‌سابقه در تاریخ سینما، لیست فیلم‌هایی از بنیاد سینمایی سازمان سینمایی در حدفاصل سال‌های 1390 تا 1396 به نگارنده اعلام و سپس همان لیست با حذف بخش مجموع توسط این بنیاد راساً نیز منتشر شد. آن گونه که فارابی اعلام کرده، دست کم 329 فیلم در حد فاصل 1390 تا 1396 از منابع عمومی استفاده کرده‌اند که این میزان بیش از 83 میلیارد و هشتصد و سی و پنج میلیون تومان دریافت داشته‌اند. جزئیات ده‌ها میلیارد تومان کمک دیگر به مجموعه‌های سینمایی شده است.

نکته قابل تأمل اینکه 10.1 میلیارد تومان از 83 میلیارد تومان پرداختی فارابی به فیلم «رستاخیز» به کارگردانی احمدرضا درویش رسیده که در کنار 7.2 میلیارد تومان پرداختی مؤسسه رسانه های تصویری به این فیلم مجموعاً 17.3 میلیارد شده است! در رده بعدی نیز فیلم «چ» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا با 6.1 میلیارد تومان دریافتی قرار داد و در این میان، شمار فیلم‌هایی که دریافت‌های میلیاردی داشته‌اند، کم نبود.

در ادامه متکی بر درخواست دیگری از سوی سرویس فرهنگی «تابناک»، مؤسسه رسانه‌های تصویری، لیست بیش از 22 میلیارد و سیصد میلیون تومان کمک به فیلم‌های سینمایی از سال 1388 تا انتهای سال 1395 را منتشر کرد. برلین منفی هفت با 2 میلیارد و چهارصد میلیون (مشارکت)، قلاده‌های طلا با هشتصد و نود و هشت میلیون (مشارکت)، گزارش یک جشن با 853 میلیون (خرید حق مالکیت)، خرس با 700 میلیون (مالکیت) تلفن همراه رئیس جمهور با 654 میلیون (خرید حق مالکیت)، خانه پدری با 500 میلیون (خرید حقوق)، آشغال‌های دوست داشتنی با 550 میلیون (خرید حقوق) و آیین هم آوایی با 490 میلیون (خرید حق مالکیت) بیشترین رقم را دریافت کرده بودند.

سپس متکی بر درخواست دیگری از سوی سرویس فرهنگی «تابناک»، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی نیز لیست کمک‌ یا مشارکت‌های میلیاردی به فیلم‌های سینمایی را منتشر کرد. در این لیست نیز لاله با 6 میلیارد و پانصد و پنجاه میلیون تومان، شهابی از جنس نور با 2 میلیارد و چهارصد میلیون تومان + 300 هزار دلار ارز، رنج و سرمستی با یک میلیارد و چهارصد و شانزده میلیون، ساکن خانه چوبی با 630 میلیون تومان، رستم و سهراب با 580 میلیون، گیرنده با 580 میلیون، قلب سیمرغ با 544 میلیون، سلام بر فرشتگان با 529 میلیون، ناهید با 500 میلیون، متولد 65 با 471 میلیون، آبتین با 415 میلیون، آسمان هشتم با 452 میلیون، کاکا با 446 میلیون، نمره 4 با 420 میلیون، بیشترین رقم را دریافت کرده بودند.

در ادامه با وجود مخالفت شماری از اهالی سینما با این نوع شفاف‌سازی، با اتکا به درخواست دیگری از سوی دبیر سرویی فرهنگی «تابناک»، لیست رقم تخصیص یافته با مجموعه‌های سینمایی اعلام شد که شامل پرداختی های سازمان طی سال های 1387 تا 1396 به مؤسسه سینماشهر، انجمن سینمای جوانان ایران، مدرسه ملی سینما و خانه سینما می‌شود. بر اساس این لیست، میزان کمک‌ها به خانه سینما در پنج سال اخیر، روند افزایشی چشمگیری داشته، به گونه‌ای که در سال‌های 95 و 96 بالغ بر 22 میلیارد تومان به خانه سینما کمک شده و در مجموع پنج سال نزدیک 28 میلیارد تومان به خانه سینما کمک شده است.

این اقدام مثبت محمدمهدی حیدریان رئیس سازمان سینمایی که با تأکید سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی رخ داد، گام بزرگی در جهت شفاف سازی بود. بسیار بعید به نظر می‌رسد که صاحبین پیشین منصب مدیریت سینمای ایران شجاعت برداشتن این گام را داشتند و حتی برخی دیگر از معاونین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز رویه حیدریان را پیش نگرفته و دست به شفاف سازی گسترده نزده اند.

بدون تردید این گام مهم، به عنوان یکی از معدود دستاوردهای ملموس رئیس سازمان سینمایی که به زودی به واسطه بازنشستگی با کرسی‌اش خداحافظی می‌کند، یاد می‌شود؛ اما مسأله پراهمیت‌تر آن است که این اتفاق به بخشی از «تاریخ سینما» تبدیل نشود و تداوم باشد. رئیس جدید سازمان سینمایی چه یک کارمند جوان وزارت فرهنگ و نزدیک به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد، چه یک سینماگر شاخص و کارنامه دار، باید خود را متعهد به تداوم شفاف سازی مالی در سینمای ایران بداند و این مطالبه‌ای است که افکارعمومی پی خواهد گرفت.