اربعین، یادمان حماسه‌ای جاوید و شکوهمندی است که سیر تاریخ تشیع؛ بلکه اسلام را متحوّل ساخت و سرود پیروزی انسانهای آسمانی و آزاده؛ امّا مظلوم را برای همیشه در فضایی دردآلود طنین انداز ساخته است. اربعین، تجدید میثاق پیروان اختران فروزانی است که دنیا را با انوار تابناک خویش درخشان نموده، با خون مطهر خود پیرایه های ضلالت، تبهکاری، انحراف و بدعت را در سیمای بشریت زدوده اند. اربعین، رویداد سترگ درس آموز و فرایندی فراتر از آیین بزرگداشت یاد و خاطرۀ شهیدان نینواست.
این روز، تجلّی ماندگار پیام عاشوراییان و بیانگر پایداری، ایثار و فداکاری و حماسه آفرینی در رکاب رهبری والا و با عظمت است که در فضایی آکنده از فتنه و آلوده به آشوب و تباهی جفاگستران هر عصر و دوره ای باقی مانده و هرگز از ذهنها محو نمی شود. اربعین، زلال جوشش کوثر کربلاست و اینک، حکمت عاشورا در آن روز، تجلّی می یابد تا انوار حسینی، جهان را روشنایی بخشد.
اربعین به ما این واقعیت را آموزش می دهد که حتی در آشفته ترین شرایط، حق جویی، عدالت خواهی و ندای حُرّیت خاموش نخواهد شد و پیام عاشواییان، نه تنها پایدار مانده؛ بلکه خود میزان مطمئنی برای بازماندگان خواهد بود. باید دید کدام یک تمامی هستی خود را برای پاسداری از معارف حسینی در کف اخلاص نهادند و چه کسانی به دنبال مطامع شخصی و ارضای هواهای نفسانی، پیام برآمده از حلقوم شکافتۀ سبط نبیّ اکرم- را به بوتۀ فراموشی سپرده اند؟
از قرائن و شواهدی که باعث گردیده تا شیعیان در تحلیل اربعین حسینی اهتمام ورزند، این است که بعد از فاجعۀ کربلا آسمان و زمین و اهل آن تا چهل روز گریستند و این نکته از مضمون روایتی مستفاد می گردد که «زرارۀ بن اعین» از امام صادق(ع) روایت کرده که فرمود: «یا زُرَارَة إِنَّ السمَاءَ بَکتْ عَلَی الْحُسَینِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً بِالدَّمِ؛[1] ای زراره! آسمان، چهل روز بر [عزای] حسین(ع) خون گریه کرد.»
علاوه بر این، امام حسن عسکری (ع) در اهمیّت زیارت اربعین فرمود: «عَلَامَاتُ الْمُؤْمِنِ خَمْسٌ؛ صَلَاة الْخَمْسِینَ وَ زِیارَۀ الْأَرْبَعِینَ وَ التَّخَتُّمُ فِی الْیمِینِ وَ تَعْفِیرُ الْجَبِینِ وَ الْجَهْرُ بِبِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ؛[2] نشانه های مؤمن (شیعه) پنج چیز است: نماز پنجاه رکعت (در شبانه روز)، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست نمودن، سجده بر خاک کردن و بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحیم (در نمازها).»
برای امام حسین(ع) زیارت مخصوص مأثوری در روز اربعین وارد شده که شیخ طوسی(ره) آن را با سندی معتبر از «صفوان بن مهران» روایت کرده است؛[3] امام صادق(ع) در این زیارت، به حکمت شهادت جدّش و محصول ایثار آن حضرت اشاره فرموده و افزوده است: این فداکاری مردم را از جهالتی که بر اثر تبلیغات سوء امویان به وجود آمده و آنان را از موازین قرآنی و سنّت محمّدی(ص) دور کرده بود، رهایی داد و اساس حرکات تبلیغی بنی امیّه را - که به دروغ خود را وارثان پیامبر(ص) معرفی نموده؛ ولی جامعه را در ضلالت و بدعت قرار داده بودند - افشا کرد و تعلیمات مذموم یزیدیان را رو به زوال برد تا اسلام راستین را احیا، پابرجا و استوار سازد.[4]
در فرازی از این زیارت می خوانیم: «وَ أَشْهَدُ أَنَّک مِنْ دَعَائِمِ الدِّین وَ أَرْکان الْمسْلِمِینَ وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِینَ وَ أَشْهَدُ أَنَّک الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِی الرَّضِی الزَّکی الْهَادِی الْمَهْدِی وَ أَشْهَدُ أَن الْأَئِمة مِنْ وُلْدِک کلِمَة التَّقْوَی وَ أَعْلَامُ الْهُدَی وَ الْعُرْوَة الْوُثْقَی وَ الْحُجَّة عَلَی أَهْلِ الدُّنْیا؛[5] گواهی می دهم که تو از ستونهای دین و پایه های مسلمانان و پناهگاه مردم مؤمن هستی. و گواهی می دهم که پیشوای نیکوکار، با تقوا، راضی به مقدرات حق، پاکیزه، هدایت کننده، و هدایت شده ای. و گواهی می دهم که امامان از فرزندانت، اصل تقوا و نشانه های هدایت و دستگیره محکم و حجّت بر اهل دنیا هستند.»
«ابوریحان بیرونی» نوشته است: بدان سبب این زیارت را اربعین نامیده اند که گویند چهل نفر از اهل بیت امام حسین(ع) بعد از مراجعت از شام، قبر آن حضرت را زیارت کرده اند.[6]
جابر بن عبدالله انصاری، به حسب نقل اکثر مقاتل، اولین کسی بود که در اولین اربعین؛ یعنی در بیستم صفر سال 61ق مرقد امام حسین(ع) را زیارت کرد.[7]
«سید بن طاووس» و «ابن نما حلّی» گزارش نموده اند که چون اهل بیت امام حسین(ع) از شام بازگشتند و به سرزمین طفّ رسیدند، به راهنمای کاروان فرمودند: ما را از راه کربلا عبور ده! پس آنان مسیر را ادامه دادند تا به نینوا رسیدند که دیدند جابر و جمعی دیگر بر گرد مرقد امام(ع) اجتماع کرده اند، پس آنان با یکدیگر ملاقات کردند و به سوگواری پرداختند و مراسمی جانسوز برپا کردند.[8]
یکی از اقوال مربوط به «رأس الحسین(ع)» این است که به بدن مطهر آن حضرت ملحق گردید؛ برخی مورخان و محدثان شیعه بر این عقیده‌اند که از علل مهم آمدن اهل بیت به کربلا، این بوده است که امام زین العابدین(ع) سر مطهر را به کربلا ببرد و به بدن پاک پدرش ملحق نماید. علامه مجلسی(ره) ضمن اشاره به این موضوع، اضافه می کند: زیارت اربعین در سالگرد این روز، استحباب دارد.[9]
ورود بیش از 15 میلیون زائر به کربلای معلی
شورای استانداری کربلا روز دوشنبه (یک روز قبل از اربعین) اعلام کرد ورود ۱۵ میلیون زائر به کربلا ثبت شده که در میان آنها چهار میلیون زائر غیرعراقی وجود دارد.
بر اساس گزارش وبگاه «المعلومه»، «محفوظ التمیمی» دبیر شورای استانداری کربلا در این خصوص گفت تعداد زوار رو به افزایش است و کربلا پذیرای بیش از چهار میلیون زائر غیرعراقی شده که بیشتر آنها ایرانی هستند.
«علی المیالی» معاون استاندار کربلا نیز دوشنبه (دیروز) اعلام کرد ۳۰ هزار نیروی امنیتی در تأمین مراسم اربعین شرکت دارند، ۲۱ هزار وسیله نقلیه زائران را جابه‌جا میکند و ۱۰ هزار موکب در حال خدمت‌رسانی به زوار است.
وبگاه المسله عراق نیز در همین خصوص نوشت، هشت هزار داوطلب از وزارت ورزش و جوانان در امر خدمت‌رسانی به زوار حسینی شرکت دارند. این وبگاه افزود ۱۰۴ خبرنگار خارجی به علاوه ۶۷۰ خبرنگار داخلی مراسم اربعین را پوشش می‌دهند.
پیاده‌روی جاماندگان اربعین در تهران
مراسم پیاده‌روی جاماندگان حسینی در پنج نقطه از شهر تهران با حضور دلدادگان حسینی هم‌نوا با زائران ثارالله در جاده نجف به کربلا از صبح امروز (سه‌شنبه ۸ آبان ماه) به سمت حرم سید الکریم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در حال برگزاری است.
نخستین مراسم پیاده‌روی از ساعت ۶:۳۰ دقیقه صبح بعد از اقامه نماز صبح و قرائت زیارت عاشورا با حضور خیل کثیری از شهروندان تهرانی در میدان امام حسین (ع) آغاز شد و عزاداران حسینی مسیر ۱۷ کیلومتری از میدان امام حسین (ع) به سوی حرم عبدالعظیم (ع) را می‌پیمایند. این مسیر از قدیمی‌ترین مسیرهای پیاده‌روی جاماندگان حسینی در تهران است.
در طول این مسیر بیش از ۱۰۰ موکب برای خدمات به دلدادگان حسینی تدارک دیده شده است که بیشترین موکب‌ها حدفاصل میدان امام حسین (ع) - میدان شهدا و میدان شهدا- میدان خراسان و همچنین میدان خراسان به سوی میدان شوش و برخی موکب‌ها نیز در مسجد آشتیانی‌ها، دروازه دولاب، پل آهنگ، تیر دوقلو، بوستان کودک، پمپ بنزین فداییان اسلام، تقاطع فداییان اسلام و بزرگراه شهید کریمی قرار دارند.
هم‌زمان با شروع مراسم، گروهی از شهروندان شمال پایتخت نیز که از روز گذشته پیاده‌روی خود را از امامزاده قاسم تجریش آغاز کرده بودند، به خیل پیاده‌روی جاماندگان حسینی در میدان امام حسین(ع) ملحق شدند.
مسیر دیگر پیاده‌روی از آستان امامزاده حسن (ع) در خیابان امین‌الملک است که فاصله‌اش تا حرم حضرت عبدالعظیم (ع) به مراتب از میدان امام حسین (ع) کم‌تر است. شروع مراسم پیاده‌روی جاماندگان حسینی از این نقطه، بعد از اقامه نماز صبح، ساعت ۷ صبح بوده که در میان جمعیت، حضور پرشور جوانان بیش از سایر اقشار جلب توجه میکند.
در این بخش از شهر ایستگاه‌های صلواتی که عمدتاً از سوی مردم برپا شده، در هوای سرد تهران به ارائه خدمات به عزاداری اربعین حسینی می‌پردازند. همچنین وجود سربندهایی بر پیشانی این عاشقان حسینی با عنوان «حب الحسین یجمعنا» ذهن و دل‌ها را به سوی جاده نجف به کربلا رهسپار کرده است. جاماندگان حسینی از جنوب شهر تهران نیز از باقرشهر و ورامین به خیل عزاداران حسینی در حرم حضرت عبدالعظیم (ع) ملحق شدند که در این مراسم پیاده‌روی جلوه‌ای از همدلی، وحدت، همبستگی و انسجام ملی به چشم می‌خورد.
عزاداران حسینی حوالی ساعت ۱۱ امروز به حرم سید الکریم (ع) خواهند رسید که حضور در محفل عزای اربعین حسینی در مصلای بزرگ ری، حسن ختام این مراسم خواهد بود. در مراسم پایانی احمد زین العابدین‌فرد به قرائت زیارت اربعین می‌پردازد و حجت‌الاسلام سیدعلی قاضی عسکر نماینده ولی‌فقیه در امور حج و زیارت سخنرانی میکند. همچنین کاظم غفارنژاد و نریمان پناهی با حضور در جمع زوار سیدالکریم (ع) به مرثیه‌سرایی در سوگ شهادت ثارالله (ع) خواهند پرداخت.
طبق برآورد اولیه حدود ۲ میلیون نفر از مردم شهر تهران از زن و مرد، پیر، کودک و نوجوان و جوان و حتی افراد کم‌توان در این محفل حسینی حضور دارند. در طول مسیر این پیاده روی، دستگاه و نهادهای مختلف و هیئات مذهبی ساماندهی، امنیت و خدمات به عزاداران را بر عهده دارند و تیم‌های آتش‌نشانی، اورژانس، راهنمایی و رانندگی، مساجد، مدارس بین راه و هیئات برای پذیرایی از زائران ساماندهی شده‌اند.
همچنین طبق هماهنگی‌های انجام شده ستاد مردمی جاماندگان اربعین حسینی با سازمان اتوبوسرانی، تاکسیرانی و مترو تهران، برگشت راهپیمایان و عزاداران نیز به صورت رایگان به نقاط مختلف تهران انجام خواهد شد.
بر اساس مشاهدات خبرنگاران فارس، ورودی‌های حرم مطهر حضرت عبدالعظیم الحسنی (ع) از ساعات نخستین بامداد با مراجعه گسترده عزاداران اربعین حسینی مواجه شده است. همچنین بخشی از جاماندگان قافله اربعین با توقف خودروهای خود در میانه‌های مسیر، مانند خیابان‌های دماوند، انقلاب، پیروزی، خاوران، مجاهدین اسلام، شوش، بزرگراه بعثت، بزرگراه آزادگان و ... به مسیر پیاده‌روی اربعین منتهی به حرم سیدالکریم پیوستند.
علاوه بر این، جمعی از راهپیمایان، پس از اقامه سلام به سه امامزاده مدفون در شهرری (سیدالکریم، حضرت حمزه بن موسی بن جعفر و حضرت طاهر بن زین‌العابدین علیهماالسلام) با پای پیاده راهی حرم مطهر امام خمینی (ره) شدند تا در آستانه چهل سالگی پیروزی انقلاب اسلامی با آرمان‌های امام راحل تجدید پیمان کنند.
راهپیمایی عظیم اربعین از نگاه رسانه های جهان
راهپیمایی عظیم اربعین چند سالی است که توجه برخی رسانه های خارجی را برانگیخته است. هر چند بنا به وسعت و حضور میلیونی بزرگ ترین تجمع صلح آمیز جهان همچنان رسانه های جهان از این امر غفلت می کنند اما این تعداد اندک نیز به صورت پراکنده اشاراتی دارند که تلاش شد در مطلب زیر به برخی از آنها اشاره شود.
واشنگتن تایمز در این ارتباط گزارش داد، میلیون‌ها مسلمان شیعه از سراسر جهان این هفته سفر خود را به یکی از مقدس‌ترین مکان‌هایشان در شهر کربلا در عراق آغاز کرده‌اند؛ واقعه‌ای به همان اندازه که مذهبی است، اجتماعی نیز هست. این زیارتگاه‌ها محل دفن دو تن از افراد مورد احترام شیعیان است: امام حسین (ع)، نوه پیامبر اسلام و برادرش، حضرت عباس (ع). این مراسم که اربعین نامیده می‌شود، هر ساله تعداد زیادی از زائران را به سوی خود میکشاند که بر اساس آمارهای عراقی‌ها، تعداد این زائران از تعداد حجاج در عربستان سعودی بیشتر است. مراسم حج را هر مسلمان در صورت توانایی جسمی و مالی در طول عمر خود باید یک بار بجا بیاورد.
زائرانی که به کربلا می‌روند برخی از نجف که ۷۰ کیلومتر با آنجا فاصله دارد، برخی از بغداد که ۹۰ کیلومتر فاصله دارد و از سایر مناطق دورتر با پای پیاده حرکت می‌کنند و در مسیر، در چادرهایی استراحت می‌کنند.«کراد کریم» جوان ۲۴ ساله عراقی که به همراه ۴ تن از دوستانش از بغداد به کربلا می‌روند می‌گوید: «پدران و پدربزرگ‌های ما با پای پیاده به کربلا رفتند و انشاءالله فرزندان ما هم همین کار را خواهند کرد.» آنها به همراه خودشان پرچم‌های بزرگی را آورده‌اند که پیام‌ها و نمادهای شیعی بر روی آن نقش بسته است؛ اما برای سفر ۴ روزه‌شان، غذای زیادی به همراه نیاورده‌اند.این هم بدین علت است که در طول مسیر، موسسات خیریه، مساجد و گروه‌های مذهبی غرفه‌هایی را ایجاد کرده‌اند تا هیچ مسافری گرسنه نماند. آشپزان مقادیر زیادی از گوشت ماهی و گوسفند را به همراه نان تازه و برنج برای زائران می‌پزند و هیچ پولی هم در ازای آنها دریافت نمی‌کنند.این سفر که در زبان عربی به آن «زیارت» گفته می‌شود، چهلمین روز عزاداری برای سالگرد شهادت امام حسین را به دست امویان در نبرد کربلا در سده اول تاریخ اسلام، نشان می‌دهد.حسین (ع) توسط یارانش، ولی بر حق پیامبر شناخته می‌شد. وقتی او از تعهد به وفاداری به خلیفه امویان (یزید) خودداری کرد، در نبرد کربلا به شهادت رسید. عباس (ع) برادر او هم در این نبرد، به شهادت رسید. نقاشی‌هایی که از امام حسین بر روی پلاکاردها و بنرهای موجود در طول این سفر نقش بسته‌اند، چهره او او را با پیشانی خونین و وضع و حالی شبیه حضرت مسیح نشان می‌دهند.با این حال، چهره زائران غم‌انگیز به نظر نمی‌رسد؛ بیشتر آنها دارای انرژی معنوی و روحی بالایی هستند و هرچه به کربلا نزدیک‌تر می‌شوند، این انرژی در آنها نیز افزایش می‌یابد و با ورود به کربلا، با چای و خرما از آنها پذیرایی می‌شود.
«علا دادی»، ۴۵ ساله که به همراه همسرش و سه فرزندشان به اینجا آمده‌اند می‌گوید: «این پیاده‌روی به سوی بهشت است.»تعداد سنی‌ها در سراسر جهان بسیار از شیعیان بیشر است و به حدود ۱.۵ میلیارد نفر می‌رسد. مراسم حج که یکی از ارکان پنجگانه اسلام است، برای همه مسلمانان – چه شیعه و چه سنی- اجباری است. زیارت کربلا اما اختیاری است. در سال‌های اخیر، دولت عراق گفته است که کربلا در این مراسم چیزی حدود ۱۰ تا ۲۰ میلیون زائر را که اکثر آنها شیعه هستند و از عراق می‌آیند، پذیراست. برای سال ۲۰۱۸ هنوز هیچ عدد و رقمی اعلام نشده است.راهپیمایی اربعین امسال، اولین راهپیمایی پس از اعلام پیروزی دولت عراق علیه گروه داعش در ماه ژانویه است، اما تهدیدات حملات شورشیان همچنان وجود دارد. این گروه ستیزه‌جو شیعیان در عراق و سایر نقاط جهان را هدف قرار داده تا این منطقه را بی‌ثبات کند. هزاران سرباز عراقی و نیروهای ویژه پلیس برای حفاظت از امنیت زائرین در سراسر مسیر، مستقر شده‌اند.حسین ذوالفقاری، معاون امنیتی و انتظامی وزارت کشور ایران گفته است که ۱.۷ میلیون زائر ایرانی از مرز عراق گذشته‌اند و پیش‌بینی می‌شود که این تعداد تا بعدازظهر سه‌شنبه، روز اربعین به ۲ میلیون نفر هم برسد. ذوالفقاری به خبرگزاری فارس گفته است که در میان این بازدیدکنندگان حدود ۵۰ هزار افغانستانی شیعه که در ایران زندگی می‌کنند هم وجود دارد.محمود تقوی، یک ایرانی ۵۷ ساله می‌گوید که او در ابتدا برای آمدن به اربعین امسال، کمی مردد بوده است. یک ماه پیش معترضان عراقی در جنوب شهر بصره، به کنسولگری ایران حمله‌ور شده و آنجا را به آتش کشیده بودند. ایران که قدرت شیعه در منطقه است، از احزاب شیعه در عراق حمایت کرده و این برای برخی از عراقیان، قابل قبول نیست.
با این حال آقای تقوی می‌گوید که «میزبانان عراقی ما را به خانه‌هایشان می‌برند و به ما خوشامد می‌گویند. آنها می‌گویند که ایرانی‌ها دوستان ما و مهمانان امام حسین هستند.» بر روی لباس فرزند او تصوری از نقشه دو کشور ایران و عراق وجود دارد.علی العزیزی، ۳۵ ساله از استان شیعه‌نشین قطیف، در شرق عربستان سعودی آمده است. شهری که هدف سرکوب سنی‌های سلطنتی قرار گرفته است.لرد موریس گلاسمن، یکی از اعضای حزب کارگر در مجلس اعیان بریتانیا که یهودی است، می‌گوید که او به تشویق دوستان عراقی‌اش به این مراسم آمده تا درک بهتری از کشوری داشته باشد که داعش را شکست داده است. آقای گلاسمن که روز یکشنبه پس از راهپیمایی چند روزه از نجف، وارد کربلا شد می‌گوید: «به لحاظ سیاسی، اخلاقی و روحانی، این سفر، بسیار عالی بود.»در مراسم حج امسال ۲۰۴ میلیون زائر حضور یافتند، اما مقامات سعودی این مراسم را به شدت کنترل می‌کنند، و هزینه‌ها را برای زائرین افزایش می‌دهند. برای بسیاری از مسلمانانی که نمی‌توانند به حج بروند یا ویزای عربستان سعودی را بگیرند، زیارت کربلا یک جایگزین مناسب است.سعید عبدالامیر موسوی ۴۶ ساله می‌گوید: «حج از سوی خدا واجب شده، اما زیارت کربلا، اختیاری است. بنابراین کسانی که به اینجا می‌آیند، این کار را از روی عشق انجام می‌دهند.»
راهپیمایی اربعین ۲۰۱۸ در اوتاوا
به گزارش مسلم لینک، هر ساله میلیون‌ها نفر از عاشقان صلح و عدالت به سوی کربلا در عراق، حرکت می‌کنند. مراسمی که امروزه به عنوان بزرگترین تجمع صلح‌آمیز در جهان شناخته می‌شود و برای مردی است که با استبداد زمانه خودش مخالفت کرد و برای عدالت جان خود و همه عزیزانش را از دست داد. او کسی نیست جز حسین (ع)؛ نوه پیامبر اسلام.
اربعین که در زبان عربی به معنای چهل است، مراسمی است برای همه کسانی که برای ایستادگی امام حسین، ارزش قائلند و پایانی است برای عزاداری سنتی عاشورا برای همه کسانی که جهت احترام به این مراسم از دیار خود به کربلا راهی شده‌اند. میلیون‌ها نفر از سراسر جهان هر ساله به این مراسم می‌آیند تا با دل‌های شکسته و لب‌هایی تشنه، و کسب معنویت، احترام و عشقشان را به امام حسین (ع) نشان دهند. در اوتاوا در کانادا نیز مراسم مشابهی به صورت سمبولیک، اما با همان عشق کسانی که به زیارت امام حسین (ع) می‌روند، انجام می‌شود. خصوصا در جهان امروز که شاهد بی‌عدالتی و استبداد است، به این راهپیمایی بپیوندید تا دست در دست یکدیگر، با همه سلیقه‌ها و زندگی‌های مختلف، در این مراسم زیبا شرکت کنیم.
شینهوا: مراسم مذهبی اربعین برای یادبود شهادت امام حسین در کربلا
به گزارش شینهوا، در روز ۲۷ اکتبر، پلیس‌های عراقی در حالی که زائران شیعه به سمت کربلا در بغداد حرکت می‌کنند، نگهبانی می‌دهند. مسلمانان شیعه از عراق و سایر نقاط جهان در شهر مقدس کربلا گرد هم می‌آیند تا مراسم مذهبی اربعین را که یادبودی برای شهادت امام حسین (ع) در نبرد کربلا است، گرامی بدارند؛ نیروهای امنیتی عراقی نیز اقدامات امنیتی شدیدی را برای محافظت از امنیت این مراسم، انجام می‌دهند.
از شیعیان قطیف تا نماینده یهودی مجلس انگلیس در «بهشت»
به گزارش شفقنا، آسوشیتدپرس نوشته: میلیون‌ها زائر شیعه به سوی شهر مقدس کربلا در عراق در حرکت هستند تا به زیارت قبر نوه پیامبر اسلام مشرف شوند؛این حرکت عظیم به همان اندازه که مذهبی است، نوعی اجتماع و گردهمایی نیز محسوب می‌شود. عراق می‌گوید این راهپیمایی و گردهمایی بزرگ حتی از کنگره سالیانه حج در عربستان سعودی نیز پرجمعیت‌تر است. جمعیت مشتاق برای زیارت قبر حسین(ع) به سوی کربلا روانه است تا مراسم چهلمین روز شهادت او را در این شهر برگزار کند. این راهیپمایی تنها با سوگواری همراه نیست و معنویت هم در میان این جمعیت موج می‌زند. در میانه راه هزاران کلبه و چادر کوچک و بزرگ در حال خدمت‌رسانی به زائران هستند تا آنها کمبودی احساس نکنند.علا دادی مرد عراقی که با سه فرزند خردسالش در راه کربلا است می‌گوید: این سفر به بهشت است.
با اینکه سنی‌ها در جهان اسلام خیلی بیشتر از شیعیان هستند و تعداد آنها در حج نیز بسیار بیشتر است اما واقعه راهپیمایی اربعین که توسط شیعیان انجام می‌شود بسیار بزرگتر و شلوغ‌تر از حج است؛ دولت عراق می‌گوید هرساله بین ۱۰ تا ۲۰ میلیون زائر وارد کربلا می‌شوند تا قبر حسین(ع) و برادرش عباس(ع) را زیارت کنند. هزاران مامور و پلیس عراقی مراقب زائران هستند اما این اولین سالی است که پس از اعلام رسمی پیروزی عراق بر تروریست‌های داعش، این راهپیمایی در آرامش کامل انجام می‌گیرد.ایرانی‌ها احتمالاً با ۲ میلیون زائر نقش مهمی در این راهپیمایی دارند. آنها در این حرکت بزرگ از میزبانی و مهمان‌نوازی عراقی‌ها یاد می‌کنند و مردم عراق نیز با گره زدن پرچم دو کشور، از آنها پذیرایی می‌نمایند.علی العلیزی شیعه ۳۵ ساله نیز از استان قطیف عربستان نیز در راهپیمایی اربعین شرکت کرده است. او از سرکوب شیعیان شرق عربستان توسط حکام این کشور می‌گوید.«لرد موریس گلاسمن» نماینده یهودی مجلس اعیان انگلیس از حزب کارگر نیز در این راهپیمایی بزرگ مسلمانان شرکت کرده است.
گلاسمن که به دعوت دوستان عراقی خود روز یکشنبه وارد کربلا شده می‌گوید: اگر سیاسی، مذهبی و حتی اخلاقی به این راهپیمایی نگاه کنیم باید گفت این یک حرکت بسیار رفیع و بلندمرتبه است.آسوشیتدپرس در پایان این گزارش می‌نویسد: حج واجبی از جانب خداوند برای مسلمانان است اما راهپیمایی اربعین دیداری داوطلبانه است؛ کسانی که عربستان به آنها ویزا نمی‌دهد و یا به خاطر هر دلیلی از جمله ناتوانی مالی و یا سختگیری سعود‌ی‌ها نمی‌توانند به حج بروند، «زیارت حسین در کربلا» گزینه آنها است.
۹سال با خبرنگاران ایرانی بودم / موکبهای مسیر نجف-کربلا لاکچری شده!
حیدر طالب مامیثه یکی از مسئولان عتبه مقدس حضرت عباس (ع) است که به واسطه آشنایی‌اش با زبان فارسی، چندسالی است که با گروه‌های رسانه‌ای ایرانی دم‌خور شده است. او دربارهٔ شغلی که در عتبه حضرت عباس (ع) برعهده دارد می‌گوید: «از سال ۲۰۰۶ در حرم حضرت عباس (ع) مشغول به کار هستم و در بخش تبلیغات حرم، مسئولیت بخش اینترنت را برعهده دارم. این بخش مسئولیت شبکه جهانی الکفیل که به هشت زبان مختلف دنیاست را برعهده دارد و علاوه بر زبان عربی مطالب و اخباری به زبان‌های انگلیسی، فارسی، ترکی، فرانسوی، آلمانی، اردو و سواحیلی را منتشر می‌کنیم. پخش مستقیم و از طریق اینترنت از ۶ نقطه مختلف حرم، رادیوی ۲۴ ساعت الکفیل، پروژه زیارت نیابتی و … هم زیر نظر ما اداره می‌شود.»
حیدر مامیثه دربارهٔ اینکه کاروان‌های رسانه‌ای ایرانی از چه زمانی وارد اربعین شدند، می‌گوید: «با اینکه دقیقاً از سال ۲۰۰۳ که رژیم بعث سقوط کرد، راهپیمایی اربعین مجدداً برپا شد و جمعیت ۷ میلیونی برای این مراسم بزرگ دینی به حرکت در می‌آمدند اما رسانه‌ها چندان به این موضوع توجه نکردند. اولین بار در سال ۲۰۰۹ یعنی ۹ سال پیش، یک گروه رسانه‌ای از ایران را به راهپیمایی اربعین آوردیم و از آنجا که من فارسی را خوب بلدم؛ مسئولیت هماهنگی این گروه برعهده من گذاشته شد. اولین سال یک گروه ۲۸ نفره به اینجا آمدند که بازخورد خوبی داشت. از سال دوم چند خبرنگار ترکیه‌ای به آنها اضافه شدند. در سال‌های بعدی هم گروه‌های خبری از هندوستان، لبنان، آمریکا، بوسنی و هرزگوین، بحرین، بریتانیا و … به همراه گروه خبری ایران در مراسم اربعین به صورت رسمی حضور پیدا کردند.»
پوشش خبری مسیر راهپیمایی جنوبی عراق
حیدر مامیثه دربارهٔ وضعیت پوشش اخبار اربعین ۱۴۴۰ می‌گوید: «امسال برای اولین بار با نظر مثبت حجت‌الاسلام سید لیث موسوی معاون فرهنگی عتبه عباسی، تمرکز ما برای پوشش اخبار فقط به مسیر نجف به کربلا نبود و مسیر اصلی بصره تا کربلا را مدنظر خودمان قرار دادیم. اگرچه بیشتر زائران خارجی مسیر ۸۰ کیلومتری بین این دو شهر را پیاده می‌روند اما خود مردم عراق به صورت خودجوش و مردمی از همه شهرها به سمت کربلا می‌آیند و مسیرهای متعددی وجود دارد که مهم‌ترین آن مسیری در حدود ۶۰۰ کیلومتر است که از بصره در جنوب عراق به کربلا می‌رسد.
سید لیث موسوی معاون فرهنگی عتبه حضرت عباس (ع)
امسال با حضور چند خبرنگار از ایران، عراق و بحرین این مسیر را تحت پوشش قرار دادیم و بازخوردهای مثبتی هم در رسانه‌های جمعی و اجتماعی گرفتیم. راهپیمایی مردم در جنوب عراق چندان مورد توجه نیست و امسال برای اولین بار بود که رسانه‌های ایران و خبرگزاری مهر پوشش خوبی از آن دادند. مردم عراق در استان‌های جنوبی از ابتدای ماه صفر راهپیمایی را شروع می‌کنند و شهر به شهر و استان به استان از همدیگر پذیرایی می‌کنند و سپس خودشان نیز به مسیر اضافه می‌شوند. این مراسم بزرگ از شهر راس‌البیشه واقع در جنوب استان بصره و از نزدیکی مرز صفوان بین عراق و کویت آغاز می‌شود. مردم شهر بصره از این زوار که برخی‌شان هم کویتی هستند، به اضافه زواری که از مرز شلمچه از ایران وارد عراق می‌شوند پذیرایی می‌کنند و با عبور آنها از بصره، خود اهالی شهر نیز موکب‌ها را جمع کرده و با آنها در مسیر راهی می‌شوند. این اتفاق در شهرهای دیگر هم تکرار می‌شود و اهالی هر شهر پی از پذیرایی از زائران پیاده، با آنها به سوی کربلا هم مسیر می‌شوند. پس از استان بصره زائران به استان‌های ذی‌قار، مثنی، قادسیه و بابل می‌رسند. البته این تنها مسیر نیست و از استان‌های غربی (میسان و واسط) و استان‌های شمالی عراق (نینوا، صلاح‌الدین، دیالی، بغداد و …) نیز مسیرهای دیگری وجود دارد که زائران با پای پیاده از آنها به سمت کربلا می‌ایند.»
مسیر نجف تا کربلا، لاکچری شده!
حیدر بارها ما را با فارسی روانی که صحبت میکند شگفت زده میکند. او وقتی داشت دربارهٔ آسیب‌شناسی وضعیت مواکب حسینی حرف می‌زد از کلمه لاکچری استفاده کرد و گفت که متأسفانه در مسیر نجف به کربلا؛ موکب‌ها در حال تبدیل به یک وضعیت لاکچری هستند! او برای این حرف خود دلیلی هم دارد: «موکبهای حسینی در همه مسیرهای عراق کاملاً مردمی اداره می‌شود و هیچ سازمان و نهادی در آن دخالت نمی‌کند. اما متأسفانه در مسیر نجف به کربلا موکب‌ها در حال خروج از وضعیت مردمی هستند و برخی از نهادها و حتی مؤسسه‌ها و سازمان‌هایی از کشورهای دیگر هم آمدند و مشغول به فعالیت شدند و راهپیمایی را از روند طبیعی خود که شیوه‌ای مردمی بود خارج کرده‌اند و نوعی از چشم و هم‌چشمی را باب کرده‌اند.
موکب‌ها و موکب‌داران برای اینکه زائران را به سمت خود جذب کنند دست به کارهایی می‌زنند که به نظر ما باعث شده معنویت این راهپیمایی خدشه‌دار شود. طبیعتاً هر زائری در جایی که موکب مردمی با بضاعت محدود باشد و موکبی بزرگ و سازمانی با غذای آن‌چنانی و امکانات گسترده باشد ترجیح می‌دهد به موکب بزرگ برود و موکب‌هایی که با بضاعت مردمی راه‌اندازی شده آسیب ببینند. آن صحنه‌هایی که در سایر مسیرها می‌بینیم و مثلاً پیرزنی را می‌بینیم که یک صندوق چوبی با چند لیوان آب و یکی سینی خرما برای پذیرایی از زوار گذاشته در مسیر نجف به کربلا دیگر جایی ندارد چون این مسیر تبدیل به مسیر لاکچری‌پسند و محلی برای رقابت موکب‌ها شده که به نظر ما یک آسیب به این راهپیمایی مردمی است.»
حیدر، مثال‌های دیگری هم از آسیب‌های فرهنگی موکبهای سازمانی هم زد و گفت «ما نگرانیم که نهادهای عراقی بیشتری هم بخواهند مثل برخی از نهادهای ایرانی محکم‌تر وارد این چشم و هم‌چشمی‌ها بشوند.»
او البته می‌گوید «اینکه دیگر کشورها در این مسیر موکب برپا می‌کنند چیز بدی نیست. کما اینکه علاوه بر ایران از کشورهای دیگری مثل کویت، قطر، لبنان، شیعیان عربستان یا حتی کشورهای شرق آسیا مثل تایلند و اندونزی هم موکبهای وجود دارد اما باید حواس‌شان باشد که این موکب‌ها محلی برای فخرفروشی نشود و همان سادگی فرهنگی مردم عراق را نیز در آنها ببینیم.»
گلایه از برخی رسانه‌های ایرانی
حیدر طالب مامیثه می‌گوید که همیشه رسانه‌های ایرانی را می‌خواند و آنها هر سال بهتر از سال قبل مراسم اربعین را پوشش می‌دهند اما به قول او، «بعضی وقت‌های سوتی‌هایی می‌دهند که موجب سوءتفاهم می‌شود.» از او دربارهٔ یکی از این سوتی‌ها پرسیدیم. او گفت: «یک بار یکی از رسانه‌های ایرانی برای آنکه بگوید شهرداری تهران در حال کمک‌رسانی به عراق است تیتر زده بود: «قالیباف شهردار کربلا در اربعین شد» این تیتر در حالی بود که نیروهای شهرداری کربلا در ایام اربعین حدوداً ۲۵۰۰۰ نفر و ۱۰۰۰ ماشین دارد که آن سال حدود ۶۰۰ نفرشان از داوطلبان ایرانی بودند. حالا وقتی ی رسانه ایرانی اینطور تیتر بزند، مردم ایران فکر می‌کنند که همه کار پاکسازی کربلا از زباله در ایام اربعین را ایرانی‌ها انجام می‌دهند؛ در حالیکه حجم بیشتر این کارها برعهده ما عراقی‌هاست. با این تصویرهایی که بعضی از رسانه‌های ایرانی بر اثر ناآگاهی ساخته‌اند باعث شده تا برخی از مردم ایران فکر کنند که کل هزینه کربلا و نجف و شهرهای عتبات با پول ایران ساخته می‌شود؛ در حالیکه اینطور نیست. شما تصویر کنید همین مردمی که در ایام اربعین و در سایر ایام سال این همه برای امام حسین (ع) خرج می‌کنند، چندین برابرش را برای بازسازی عتبات خرج می‌کنند. متاسفانه برخی از رسانه‌های ایرانی علیه عراق و مردم عراق سیاه‌نمایی می‌کنند.»
[1] کامل الزیارات، ابن قولویه، مطبعة المرتضویة، نجف اشرف، 1386 ق، ص 81؛ مستدرک الوسایل، میرزا حسین نوری، نشر آل البیت، قم، 1407 ق، ج2، ص279.
[2] تهذیب الاحکام، شیخ طوسی، دار الکتب الاسلامیه، تهران، 1354ش، ج 6، ص 52؛ وسائل الشیعه، شیخ حُرّ عاملی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ چهارم، 1391ق، ج 3، ص 42.
[3] ر. ک: مصباح المتهجد، شیخ طوسی، مؤسسۀ شیعه، بیروت، چاپ اول، 1411ق، ص 788.
[4] برگرفته از زیارت اربعین، موسوعة زیارات المعصومین (ع)، مؤسسة الامام الهادی، پیام امام هادی(ع)، بیروت، چاپ سوم، 1426ق، ج 3، ص 429.
[5] مصباح الزائر، سید بن طاووس، مؤسسه آل البیت، قم، 1417ق، ص 439.
[6] آثار الباقیه، ابوریحان بیرونی، امیر کبیر، تهران، 1363ش، ص 528.
[7] مستدرک الوسائل، ج 3، ص 580؛ سفینۀ البحار، شیخ عباس محدث قمی، بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، مشهد، چاپ اول، 1418ق، ج 1، ص 141.
[8] اللهوف علی قتلی الطفوف، سید بن طاووس، نشر جهان، تهران، بی تا، ص 196؛ مشیر الاحزان، ابن نما حلّی، مدرسه امام مهدی(عج)، چاپ اول، 1406ق، ص 107.
[9] بحار الانوار، ج 101، ص 334.
اربعین، یادمان حماسه‌ای جاوید و شکوهمندی است که سیر تاریخ تشیع؛ بلکه اسلام را متحوّل ساخت و سرود پیروزی انسانهای آسمانی و آزاده؛ امّا مظلوم را برای همیشه در فضایی دردآلود طنین انداز ساخته است. اربعین، تجدید میثاق پیروان اختران فروزانی است که دنیا را با انوار تابناک خویش درخشان نموده، با خون مطهر خود پیرایه های ضلالت، تبهکاری، انحراف و بدعت را در سیمای بشریت زدوده اند. اربعین، رویداد سترگ درس آموز و فرایندی فراتر از آیین بزرگداشت یاد و خاطرۀ شهیدان نینواست.
