یکی از خبرهایی که چند وقتی است با حواشی زیادی همراه بوده بحث سهمیههای دانشگاه هاست. شاید در وهله اول با شنیدن نام سهمیههای دانشگاه، سهمیه خانواده شهدا و ایثارگران در ذهن مان تداعی شود، اما گزارشی درباره آمار سهمیهها و همچنین گفتههای خالقی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در انتقاد از قانون سهمیه اعضای هیئت علمی نشان میدهد که موضوع اصلی سهمیهها و نابرابری آموزشی به سهمیههای خاصی تعلق دارد. آماری که تلقی اولیه ما درباره کسانی را که از سهمیهها استفاده میکردند به شدت دگرگون میکند.
به گزارش «تابناک»، خراسان در ادامه نوشت: امروز سعی داریم اطلاعاتی درباره سهمیه، نحوه تخصیص آن و آمارهای عجیب و غریبی از آن را در اختیارتان قرار دهیم.
چه کسانی سهمیه میگیرند؟
۱- همسر و فرزندان شهدا، آزادگان و همسر و فرزندان آنان، جانبازان، همسر و فرزندان جانبازان با جانبازی ۲۵ درصد به بالا، جزو سهمیه ایثارگران محسوب میشوند و تـابع ضـوابط مربوط بـه سهمیه ایثارگران هستند. ظرفیت اختصاصی برای این دسته از داوطلبان ۲۵ درصد از ظرفیت هر کدرشته محل است.
۲- جانبازان زیر ۲۵ درصد و همسران و فرزندان آنها و همین طور همسران و فرزندان رزمندگانی که بیش از شش ماه در جبهه حضور داشته اند نیز دارای سهمیه ۵ درصدی هستند.
۳- مناطق محروم ۳۰ درصد سهمیه پذیرش دارند که داوطلب باید پس از دانش آموختگی براساس رشته و منطقه سالهایی را در مناطق محروم خدمت کند.
۴- همسران و فرزندان عضو هیئت علمی هم سهمیهای مجزا دارند که البته درصد و ظرفیت مشخصی برای آن اعلام نشده است و در چند خط پایینتر درباره آن نوشته ایم.
منبع تصمیم گیری برای سهمیهها کجاست؟
۱- منبع اصلی تعیین یا تغییر سهمیههای خانواده معظم شهدا و ایثارگران در ایران مجلس شورای اسلامی است، البته شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در مواردی دخالت کرده و سهمیههایی را داده است. سهمیههای خانواده شهدا، ایثارگران و رزمندگان نتیجه تصمیم نمایندگان است که از اوایل انقلاب وجود داشته و فقط گاهی در مجلس دستخوش تغییراتی شده که آخرین تغییراتش را در بخش قبلی برای تان شرح دادیم.
۲- علاوه براین، سهمیه ویژه خانواده اعضای هیئت علمی هم وجود دارد که به تصمیم جلسه ۷۳۵ شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ ۲۵/۴/۹۲ باز میگردد که در آن جلسه مقرر شد که فرزندان اعضای هیئت علمی دانشــگاهها میتوانند به دانشگاه محل تدریس پدر یا مادر خود انتقال پیدا کنند و امکان تغییر رشته هم برای آنها وجود خواهد داشت. البته دیوان عدالت اداری تا به حال چندین بار این مصوبه را باطل کرده، ولی دوباره به تصویب رسیده است.
۳- مناطق محروم به دلیل نیاز به نیروهای متخصص، سهمیهای دارند که با توجه به راههای امتحان شده وزارت بهداشت، مجلس شورای اسلامی سهمیهای به این مناطق تخصیص داد که بعد از دانش آموختگی، نیروی متخصص را الزام به چند سال خدمت در مناطق محروم میکند.
این سهمیهها چگونه اعمال میشود؟
۱- در سهمیه ایثارگران داوطلب باید حداقل ۷۰ درصد حد نصاب شرایط علمی و امتیاز پذیرفته شدگان برای رشتهها را داشته باشد که این حداقل در رشتههای پزشکی به ۸۰ درصد میرسد.
۲- سهمیه مناطق (سهمیه مناطق یک و ۲ و ۳) بر اساس میزان دسترسی به امکانات آموزشی طراحی شده و بر اساس آن، داوطلبان هر منطقه تنها با یکدیگر رقابت خواهند کرد. این مسئله منطقی و عادلانه به نظر میرسد چرا که افراد شرکت کننده در کنکورهای آزمایشی تجربی، ریاضی، انسانی، هنر و زبانهای خارجه در هر منطقه از امکانات مشابه بهرهمند نیستند.
۳- سهمیه اعضای هیئت علمی هم این گونه است که داوطلب بعد از قبولی میتواند شهر خود را به شهر دلخواه تغییر و در بهترین دانشگاههای کشور ادامه تحصیل دهد. البته بنابر آمارهای منتشر شده به نقل از سازمان سنجش آموزش کشور مشخص است که در بسیاری از رشتهها تغییر رشته هم وجود داشته است. بسیاری معتقدند که مشمول سهمیه هیئت علمی کسی است که به هر دلیلی پدر و مادرش عضو هیئت علمی دانشگاه است، این مشمول سهمیه حتی ممکن است معدلش به زور به ۱۰ برسد و یکی از تنبلترین دانشجویان هم باشد. اما آنها میروند آن طرف مرز و با پول و رابطه به هر روشی در رشته مرغوب ثبت نام میکنند و سپس با استفاده از سهمیه هیئت علمی در بهترین دانشگاههای کشور ادامه تحصیل میدهند و میشوند پزشکی که قرار است مراقب سلامت مردم جامعه باشد.
آمار عجیب
اطلاعات منتشر شده در گزارش شهروند به نقل از سازمان سنجش آموزش کشور نشان میدهد که سـالانه حدود ۱۴۰۰نفر از امتیاز هیئت علمی دانشگاهها برای تغییر رشته یا دانشگاه خود استفاده میکنند. علاوه براین، از سال ۹۳ تا ۹۷ تعداد هفت هزار و ۱۹۴ نفر به دلیل عضویت پدر یا مادر خود در هیئت علمی دانشگاه، تغییر رشته یا تغییر دانشگاه داده اند. جالب است بدانید که تعداد اعضای هیئت علمی در دانشگاههای ایران حدود ۸۰ هزار نفر است و این تعداد جابه جایی فقط امتیازی است که به ۸۰ هزار نفر اختصاص داده شده است. در حالی که در همین مدت مشابه یعنی از سال ۹۳ تا ۹۷ فقط هزار و ۳۵۸ نفر با سهمیه خانواده شهدا و ایثارگران وارد دانشگاهها شده اند.
سخنی به مسئولان و نمایندههای مجلس
اولویت در پذیرش دانشجو و سهمیه حق تحصیل برای مناطق محروم و فرزندان شهداو ایثارگران که به نوعی محرومیت و محدودیتی را تحمل کرده اند منطق خاص خود را دارد حتی کشورهای توسعه یافته نیز با همین منطق برای معلولان و کم توانهای جسمی سهمیهای قائل میشوند، اما سهمیههایی با عنوان کمک به همسران و فرزندان اعضای هیئت علمی هیچ منطقی ندارد و بر این اساس چرا نباید فرزندان کارمندان ادارات دیگر مثل برق یا ثبت و ... هم چنین سهمیهای داشته باشند. این سهمیه رانتی است که رقابت را برای نخبگان تنگتر میکند و باعث میشود علم در مسلخ همین سهمیهها قربانی شود. تک تک دانشجویانی که بدون داشتن علم وارد رشتههای حساس دانشگاهی شده اند در آینده مانند بمبهایی هستند که ممکن است جان مردم را به مخاطره بیندازند.
یادمان نرود که علم، مانند پول، خودرو یا هر چیز قابل اهدایی نیست که بتوان آن را به دیگران هدیه داد و مصداق این شعر است که میگوید گیرم پدر تو بود فاضل / از فضل پدر تو را چه حاصل!
بهتر است نمایندگان مجلس و مدیران وزارتخانههای علوم و بهداشت برای نجات علم و آینده مردمان کشور هر چه سریعتر به این موضوع رسیدگی و این بحث را سامان دهی کنند.