رئیس سازمان انرژی اتمی توضیحات کاملی درباره روند بازطراحی راکتور اراک، مسائل فنی راکتور اراک، همکاری با طرف‌های خارجی، ارتباط متقابل با آژانس، گام پنجم و... بیان کرد.
به گزارش «تابناک»؛ علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی روز دوشنبه در نشستی خبری در مجتمع راکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک (خنداب) اظهار کرد: راکتور اراک از حدود ۲۰ سال پیش فعالیتش شروع شد. طرحی که بر اساس آن ساخته شد، قدیمی و روسی بود که بازبینی کردیم و کار آغاز شد؛ اما کار‌های بعدی به عهده کارشناسان و متخصصان ما بوده است. طراحی قبلی نمی‌توانست تولیدات لازم را به ما بدهد؛ از این روی، نمی‌توانستیم خیلی از رادیوازوتوپ‌ها را تولید کنیم.
وی افزود: در فرایند مذاکرات هسته‌ای قرار شد طراحی راکتور خنداب اراک را بازنگری کنیم. آن‌ها می‌گفتند این رآکتور سالانه ۸ کیلو پلوتونیوم تولید می‌کند که می‌تواند در ساخت سلاح استفاده شود و می‌خواستند مطمئن شوند برای مقاصد غیر صلح آمیز به کار گرفته نشود. از این روی، باید با بالا بردن غنای اورانیوم این نگرانی را حل می‌کردیم و این باعث می‌شد میزان پلوتونیوم سالانه کمتر از یک کیلو شود.
صالحی با اشاره به فتوای رهبری درباره ممنوعیت ساخت و استفاده از سلاح هسته‌ای تصریح کرد: اساسا چنین چیزی در اهداف و برنامه‌های ما نبوده؛ از این روی، تلاش کردیم تا ضمن رفع نگرانی برخی کشور‌ها راکتور اراک را حفظ کنیم. سوختی که بیش از یک سال بماند پلوتونیومش مناسب ساخت سلاح نیست.
وی افزود: با طراحی جدید می‌توانیم کبالت ۶۰ تولید کنیم که می‌تواند در آینده منبع درآمد خوبی برای ما باشد.
رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: برای بازطراحی یا مدرن سازی باید طراحی قلب راکتور را بازنگری می‌کردیم و این بار خودمان این کار را انجام دادیم؛ آن هم با مشورت و تایید طراحی‌ها توسط یک گروه کاری. قبلا این گروه چین ایران و آمریکا بود و چند سال طراحی‌های مختلف انجام، ولی با خروج آمریکا، انگلیس جایگزین شد.
صالحی تاکید کرد: مستندات ایجاد شده مورد تایید کشور‌هایی است که در این زمینه پیشرفته محسوب میشوند. اگر بخواهیم در آینده رآکتوری مشابه برای کشور دیگری بسازیم، این اطمینان برا آن کشور است که ما تاییدیه‌های لازم را داریم.
وی افزود: با طراحی جدید برخی تجهیزات عوض می‌شود. یکی از این تجهیزات کالندریا است که آخرین بخش تجهیزاتی است که داخل قلب می‌رود و الان حجمش کوچک‌تر می‌شود. کالندریا مجموعه‌ای لوله است حدود ۱۰۰ لوله که سوخت در آن‌ها قرار می‌گیرد. این کالندریا جدید طراحی شده و اقدامات لازم با چینی‌ها انجام شده و آخرین جلسه‌ای که انجام شده توافقاتی در این رابطه داشته اند. متاسفانه این طور جا انداختند که راکتور اراک کار می‌کرده و با برجام کارش متوقف شده است، اما این طور نبوده است. از ۵۲ سیستمی که باید تکمیل شود، ۲۰ سیستم در بخش ثانویه تکمیل شده است. آبی که در قلب راکتور است آب سنگین است و داخل راکتور می‌چرخد و با بیرون کاری ندارد. حجم اولیه آب داخل راکتور ۶۰ تن است و این آب در طول عمر راکتور داخل قلب است و ممکن است سالی ۴۰۰ کیلو هدر رفت داشته باشد که جایگزین می‌شود.
رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: این آب گرمایش را باید تخلیه کند؛ از این رو آب دیگری که آب "نرم" به آن گفته می‌شود بر روی لوله‌های با حرارت بالا قرار می‌گیرد تا گرمای آب سنگین را کاهش دهد. بنابراین الان بخش ثانویه راکتور کامل شده است و مانده بخش اول راکتور. اتاق کنترل بخش اولیه در بخش‌هایی انجام شده و امیدواریم تا شش ماه آینده اتاق کنترل اصلی را نیز آماده کنیم.
صالحی ادامه داد: ۱۴ سیستم دیگر از ۵۲ سیستم در حال طراحی و ساخت و نصب هستند و امیدواریم این ۱۴ سیستم هم به ۲۰ مورد قبلی اضافه شود. ۱۸ سیستم دیگر هنوز در مرحله قرارداد هستند که امیدوارم تا سال آینده کارهایش انجام شود.
رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد که ۱۸۰۰ مترمکعب در ساعت آب هنگام راه اندازی راکتور به گردش درمی‌آید که این میزان آب قابل توجه است.
وی در پاسخ به اینکه تفاوت راکتور اراک با تهران چیست، گفت: راکتور تهران بسیار ساده است، اما راکتور اراک مثل یک راکتور قدرت است. عملا مثل بوشهر است، اما با سایز کوچک.
صالحی با اشاره به بازدید یکی از متخصصان انگلیسی عضو کارگروه بازطراحی رآکتور اراک از این مجموعه اظهار کرد: یکی از متخصصان انگلیس وقتی از این مجموعه بازدید کرد بسیار متعجب شده بود از اینکه این حجم کار با این کیفیت و توانمندی در حال انجام است.
معاون رئیس جمهور با بیان اینکه خدا نکند آدمی بخشی از علم را بگیرد و باقی اش را رها کند، چون موجب می‌شود فرد به انحراف برود، گفت: برخی موضوعاتی را درباره صنعت هسته‌ای مطرح می‌کنند که واقعیت ندارد. یکی از اساتید چندی پیش نوشته بود ما سالانه میلیارد‌ها دلار در این صنعت خرج می‌کنیم! از سال ۶۸ تاکنون که فعالیت سازمان انرژی اتمی آغاز شد، بودجه‌های اختصاص یافته را استخراج کنند. در این مدت حدود ۶ و نیم تا ۷ میلیارد دلار هزینه کردیم که یک و نیم میلیارد برای واحد اول نیروگاه بوشهر بوده است؛ و اگر این را تقسیم به این مدت زمان کنیم، می‌شود سالی ۲۰۰ میلیون دلار. این مقدار برای صنعت هسته‌ای که اقتدار آفرین و تضمین کننده برق آینده کشور است، زیاد است؟!
رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: این در حالی است که ارزش افزوده‌ای که سازمان انرژی اتمی تولید می‌کند به ویژه در رابطه با واحد اول نیروگاه بوشهر ۷۰۰ میلیون دلار می‌شود. این سه برابر بودجه‌ای است که الان از دولت می‌گیریم. ما به دولت گفتیم این ارزش افزوده را به ما بدهید ما دیگر از دولت هیچ چیز نمیخواهیم.
صالحی خاطرنشان کرد: همچنین در اکتشاف و استخراج به سمتی می‌رویم که در سال‌های آینده درآمد‌های قابل توجهی را برای کشور ایجاد خواهیم کرد.
وی تاکید کرد: چالش ما با غرب ظاهرش هسته‌ای است و این طور نیست که بگوییم اگر هسته‌ای نبود دیگر مشکلی با غرب نداشتیم. آن‌ها با اصل انقلاب اسلامی مشکل دارند.
صالحی درباره درخواست‌های مدیرکل جدید آژانس از ایران اظهار کرد: ما با مدیرکل جدید آژانس آشنایی قبلی داشتیم و ملاقات‌هایی انجام شده و ایشان هم یک شخصیت با اشراف خوب به مسائل آژانس است و همان طور که گفته، جانب انصاف را خواهد گرفت و تحت ملاحظات کشورهای صاحب نفوذ نخواهد رفت. می‌داند اگر قرار باشه به گونه دیگری عمل شود، ایران عکس العمل نشان می‌دهد. ما در چارچوب پادمان، پروتکل الحاقی و برجام عمل می‌کنیم و خارج از آن تعهدی نداریم. ما در برجام تعهداتی داشتیم و تا حالا آژانس شانزده بار گزارش داده که ایران تعهداتش را اجرا کرده است. کماکان همکاری ما ادامه خواهد یافت، اما در قالب پادمان، پروتکل الحاقی و تعهدات برجامی.
وی ادامه داد: عده‌ای گزارش‌هایی را در اختیار آژانس قرار دادند و آژانس آن‌ها را بررسی کرده و دو سه هفته پیش پاسخ هایمان را ارائه کردیم و این پاسخ‌ها هم در چارچوب تعهداتمان است و خارج از آن نباید از ما انتظار داشته باشند.
رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این که راکتور کی راه اندازی می‌شود، اظهار کرد: طبق برجام حدود پنج سال طول می‌کشد مدرن سازی انجام شود. امیدواریم سال ۱۴۰۰ تست‌های سرد را شروع کنیم.
وی درباره پیام اقدامات جدید در راکتور اراک به طرف‌های مقابل گفت: آن‌ها می‌دانند اگر هم کمک نکنند که خیلی به ضررشان خواهد بود با دست خودمان آن را به سرانجام می‌رسانیم، اما امیدواریم همکاری هایشان که جدیدا خوب بوده است ادامه یابد. قول‌های مساعد دادند و تقاصا کردند لیست تجهیزات مورد نیاز را بدهیم.
صالحی تاکید کرد: ما در کار‌های حساس امیدمان را وصل به همکاری دیگران نمی‌کنیم و همیشه این را در نظر می‌گیریم که اگر همکاری را قطع کردند، این توان را داشته باشیم که خودمان کار را به انجام برسانیم.
معاون رئیس جمهور و عضو هیات نظارت برجام در پاسخ به ایسنا مبنی بر اینکه با توجه به تماس‌های بعد از سفر آقای روحانی به ژاپن میان آقای آبه و ترامپ و مذاکرات خصوصی و رسمی هیات‌های ایرانی و ژاپنی و رفت و آمد‌های اخیر احتمال خروج از بن بست فعلی بر سر برجام و کاهش تنش میان ایران و اروپا وجود دارد، گفت: فرانسوی‌ها خواستند پادرمیانی کنند و طرحی را پیشنهاد کردند. بر اساس آن طرح طرف آمریکایی می‌گفت: ما می‌خواهیم ایران به سمت سلاح هسته‌ای نرود و هیچ شرط دیگری نداریم و این را ترامپ دو سه بار مطرح کرد. از طرفی ما اعلام کردیم، بر اساس برجام تکلیفتان این است که تحریم‌ها را بردارید. از این روی، اگر این دو شرط برای دو طرف احراز شود بقیه مسائل باقی مانده همان طور که رئیس جمهور هم گفتند در ۱+۵ قابل طرح است.
وی افزود: بنابراین اگر ترامپ تحریم‌ها را بردارد و ایران هم به شیوه‌ای اعلام کند که بگوید به سمت سلاح هسته‌ای نمی‌رود، روند قابل پیش بینی است. برای اینکه اطمینان حاصل شود که ایران به سمت سلاح هسته‌ای نمی‌رود مثلا می‌توان فتوای رهبری را رئیس جمهور امضا کند و ۱+۵ هم زیر آن را امضا کند. دیگر بیشتر از این چه می‌خواهند که در بالاترین سطح چنین چیزی اعلام می‌شود، اما در مقابل آن‌ها هم تحریم‌ها را باید بردارند.
وی ادامه داد: اینکه در ژاپن همین مبنا مطرح شده ـ حالا با جزئیاتی کم و بیش ـ اطلاعی ندارم. آن‌ها هم علاقه مندند پادرمیانی کنند، اما در نهایت ایران مشخص کرده است که در برجام مذاکرات مجدد معنا ندارد و تا تحریم‌ها برداشته نشود ایران اقدامی انجام نمی‌دهد.
رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: یک موضوع دیگر هم وزیر خارجه کشورمان مطرح کردند درباره پروتکل الحاقی که گفتند می‌توانیم برای اطمینان بخشی تصویب آن را تسریع کنیم. اما باید بگویم در کل هنوز نتیجه‌ای که بشود روی آن حساب کرد حاصل نشده است.
وی درباره جزئیات گام پنجم اظهار کرد: ما در بحث فنی در برجام به گونه‌ای جلو رفتیم که ماهیت فعالیت‌های هسته‌ای مان صدمه نبیند. از هیچ حقوقی برای خود فروگذار نکردیم. نمی‌توانند بگویند که ایران برای همیشه از حقی دست کشیده است، اما محدودیت‌هایی را پذیرفتیم به شکلی که صدمه‌ای به فعالیت هایمان نمی‌زد مثلا برای مدتی محدود فلز اورانیوم نمی‌سازیم چرا که لطمه‌ای به صنعت هسته‌ای مان نمی‌زد.
وی خاطرنشان کرد: اعلام گام پنجم به عهده رئیس جمهور است و هنوز صحبتی جدی در این باره نکردند. ما آمادگی لازم برای گامهای لازم را داریم. اما دیگر خیلی گامی به لحاظ فنی باقی نمانده است. با این حال می‌توانیم برخی فرایند‌ها را شتاب دهیم؛ لذا صحبت در این باره زودهنگام است. دو سه هفته پیش جلسه‌ای بود و سوال و جواب‌هایی شد و ما توضیحات لازم را خدمت رئیس جمهور ارائه دادیم.
صالحی در پاسخ به این پرسش که قبل از شروع مذاکرات در سال ۹۲ شما گفتید "گشایش هایی" در حال انجام است، آیا برای سال آینده پیش بینی ندارید، اظهار کرد: ایران با قوت، قدرت، سربلندی و عزت از این معرکه بیرون می‌آید و این اعتقاد من است، اما در عالم واقع سیاست مساله پیچیده است و بازی به جا‌های خطرناک دارد می‌رسد. ایران تا امروز در این بازی شطرنج دست برتر داشته است؛ هر چند چالش‌هایی برای ما ایجاد کرده است، معتقدم تا امروز با تدبیر عمل کردیم اگر کار را با همین تدبیر پیش ببریم پیروز میدان خواهیم بود.
وی ادامه داد: ایران اگر با صبوری و تحمل پیش رود از این میدان سربلند بیرون می‌آید و دیگران مجبور به تمکین از خواسته‌های ایران خواهند شد.
صالحی گفت: ایران تا امروز ارزان این راه را نیامده است. این فشار‌ها اگر روی هر کشور دیگری بود تا الان سقوط کرده بود، اما چون پشتوانه مردمی داریم مقاومت کرده است و به لطف خدا در این چالش بزرگ سربلند بیرون می‌آییم و باید صبر کنیم ببینیم چه می‌شود.
رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که ایران قصد غنی سازی ۲۰ درصدی دارد، گفت: ما الان محدودیت سطح غنی سازی نداریم. بسته به تصمیم مسئولان کشور است که به سمت غنی سازی ۲۰ درصد برویم یا نرویم. اگر امروز بگویند این کار را انجام دهید، سه چهار روز بعد کار را شروع می‌کنیم.
صالحی در پاسخ به اینکه اگر موضوع هسته‌ای ایران به شورای امنیت برگردد، دکترین هسته‌ای ما هم ممکن است چه تغییر کند، اظهار کرد: انشاءالله هیچ وقت به شورای امنیت نمی‌رود، چون این مساله به نفع هیچ کس نخواهد بود. عقلا اجازه نخواهند داد که این وضع پیش آید و هیچ کس عواقب چنین اتفاقاتی را نمی‌تواند پیش بینی کند. بعید می‌دانم مساله به چنین جایی برسد.
رئیس سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که آقای روحانی دو روز قبل در ژاپن گفتند، اگر ببینیم برجام نتیجه‌ای ندارد ممکن است تصمیم بعدی ادامه ندادن اجرای برجام باشد؟ چقدر احتمال می‌دهید تصمیم بعدی ایران خروج از برجام باشد، گفت: اگر قرار باشد اتفاقی نیفتد و به وضعیت بدتر و قهقرا برویم و ببینیم که طرف‌های مقابل بی تفاوت هستند، قطعا ایران تصمیم مقتضی را می‌گیرد. ما امیدواریم طرف مقابل تصمیمی بگیرد تا مساله پیچیده‌تر نشود، چون بازگشت پذیری فعالیت‌های هسته‌ای بعدا سخت می‌شود و این به نفع هیچ کس هم نیست.
وی خاطرنشان کرد: به ما هنوز برای گام پنجم ابلاغی نشده است، اما طی دو هفته دیگر مسئولان ارزیابی و تحلیل می‌کنند و نتیجه گیری در این باره و تصمیم لازم گرفته می‌شود.
یک