نسبت قیمت به درآمد یا P/E چیست؟

نسبت قیمت به درآمد یا P/E نسبتی است برای ارزش گذاری سهام شرکت‌ها تا از طریق آن، ارزش قیمت کنونی سهام شرکت نسبت به درآمد هر سهم مورداندازه‌گیری قرار گیرد.

این نرخ می‌تواند به شکل زیر محاسبه می‌شود:

به طور مثال در نظر بگیرید که قیمت هر سهم شرکتی در حال حاضر برابر با ۳۵۰ تومان و سود هر سهم نیز در ۱۲ ماه گذشته ۷۰ تومان گزارش شده باشد؛ بنابراین نسبت P/E شرکت از تقسیم عدد ۳۵۰ بر ۷۰ به دست می‌آید و برابر با ۵ خواهد بود.

منظور از سود هر سهم اغلب آخرین سودی ست که در اطلاعات مالی شرکت گزارش شده است. اگر از این EPS برای محاسبه نسبت P/E استفاده شود به آن P/E گذشته‌نگر گفته می‌شود. اما گاهی اوقات، نسبت قیمت به درآمد بر اساس برآورد تحلیلگران از درآمد مورد انتظار شرکت در ۱۲ ماهه آتی محاسبه می‌شود. این شکل از نسبت قیمت به درآمد با عنوان P/E روبه‌جلو یا برآوردی شناخته می‌شود.

در اصل، این نسبت مبلغی را که یک سرمایه گذار برای دریافت یک ریال از درآمد یا سود شرکت پرداخت می‌کند، نشان می‌دهد. اگر نسبت P/E شرکت در حال حاضر برابر با ۱۵ باشد، به این معنی است که سرمایه گذاران مایل‌اند مبلغ ۱۵ تومان برای دریافت ۱ تومان از درآمد شرکت، پرداخت کنند، یا به‌عبارتی‌دیگر یک سرمایه گذار باید ۱۵ سال صبر کند تا از سود شرکت، مبلغ سرمایه گذاری اولیه خود را دریافت کند.

نکته مهم اینجاست که افراد از این نسبت تعبیرهای گوناگونی می‌کنند. برای مثال عموماً، نسبت P/E بالا نشان‌دهنده آن است که سرمایه گذاران انتظار دارند درآمد شرکت موردنظر در آینده نسبت به سایر شرکت‌هایی که P/E کمتری دارند، رشد بیشتری داشته باشند. از طرفی P/E پایین نشان می‌دهد که یا شرکت در حال حاضر کمتر از میزان واقعی ارزش گذاری شده و یا استثنائا خوب عمل کرده است. هنگامی‌که یک شرکت هیچ درآمدی ندارد یا در محدوده زیان دهی به سر می‌برد، در هر دو حالت P/E آن گزارش نمی‌شود. گرچه امکان محاسبه نسبت P/E منفی هم وجود دارد، امّا معمول و مرسوم نیست.

نسبت قیمت به درآمد می‌تواند به‌عنوان ابزار یا معیاری برای استاندارد کردن ارزش یک ریال از درآمد در کل بازار بورس مورداستفاده قرار گیرد. در تئوری، با احتساب میانه نسبت‌های P/E در یک بازه زمانی چندساله، می‌توان P/E استانداردشده را به دست آورد و از آن به‌عنوان معیاری استفاده کرد تا ارزشمند بودن یا بی‌ارزش بودن سرمایه گذاری در یک سهام، مشخص شود.

محدودیت‌ها نسبت قیمت به درآمد

مثل سایر معیارهای طرّاحی شده برای مطلع کردن سرمایه گذاران از میزان ارزشمند بودن یک سهم، نسبت قیمت به درآمد هم چندین محدودیت مهم دارد که باید به آن‌ها توجّه کرد.

سرمایه گذاران ممکن است به این باور برسند که این معیار به تنهایی می‌تواند درک کاملی از سهام شرکت‌ها و تصمیم‌گیری در مورد سرمایه گذاری در اختیارشان قرار بدهد، درصورتی‌که مطلقاً این‌طور نیست.

یک محدودیت اساسی استفاده از نسبت P/E در هنگام مقایسه نسبت P/E شرکت‌های مختلف ظاهر می‌شود. ارزیابی‌ها شرکت‌ها از نرخ رشدشان در بخش‌های مختلف ممکن است به‌صورت گسترده بین صنایع مختلف، متفاوت باشد. چراکه شرکت‌ها راه‌های گوناگونی برای کسب درآمد دارند و افق‌های زمانی مختلفی هم برای خود در نظر دارند.

همین‌طور، از P/E فقط می‌توان به‌عنوان یک ابزار مقایسه برای شرکت‌های موجود در یک صنعت یا بخش استفاده کرد. چراکه این تنها راه مقایسه‌ای است که به درکی سودمند منجر خواهد شد. برای مثال چنانچه بخواهید نسبت P/E شرکت‌های پتروشیمی و شرکت‌های سیمانی را با هم مقایسه کنید ممکن است به این باور برسید که یکی کاملاً بر دیگری برتری دارد، امّا این فرض شما مبتنی بر واقعیت نخواهد بود.

درواقع P/E یک شرکت وقتی معنادار است که با P/E سایر شرکت‌های موجود در همان بخش مقایسه شود. برای نمونه، نسبت P/E بالای یک شرکت وقتی‌که سایر شرکت‌های موجود در همان صنعت یا بخش نسبت‌های P/E بالایی دارند جای نگرانی کمتری برای سرمایه گذاران و سهامداران دارد.

علاوه بر این، چون استفاده از بدهی زیاد در ساختار سرمایه شرکت‌ها ممکن است بر قیمت سهام و درآمد آن‌ها اثر بگذارد، لذا این بدهی‌ها می‌تواند نسبت P/E را هم دچار انحراف کند. به‌طور مثال، ۲ شرکت مشابه را در نظر بگیرید که تفاوت‌های عمده‌ای در میزان بدهی‌هایشان دارند. یکی از شرکت‌ها بدهی بیشتر ولی P/E پایین‌تری از شرکت دیگر دارد. در شرایط عادی اقتصاد ممکن است بدهی‌های بیشتر تأثیری در نحوه تصمیم‌گیری سرمایه گذاران نداشته باشد؛ اما زمانی که اقتصاد دچار مشکل شود، شرکتی که بدهی‌های بیشتری دارد، علی‌رغم نسبت قیمت به درآمد پایین‌تر، ریسک بیشتری دارد و احتمال بیشتری دارد که سرمایه گذاران خود را دچار مشکل کند.

یکی دیگر از محدودیت‌های مهم نسبت قیمت به درآمد در فرمول محاسبه P/E نهفته است. ارائه درست و بدون سوگیری نسبت P/E به ورودی‌های دقیق شامل ارزش بازار سهام و برآورد درآمد به ازای هر سهم بستگی دارد. معمولاً بازار ارزش سهام را با توجه به اطلاعات مختلفی که از منابع قابل‌اطمینان گوناگون دریافت می‌شود، تعیین می‌کند اما اطلاعات زیادی از میزان درآمد شرکت‌ها در دسترس نیست و تنها می‌توان به اطلاعاتی که خود شرکت در گزارش‌های مالی ارائه کرده، اکتفا کرد. ازآنجایی‌که درآمدها ورودی مهمی در محاسبه P/E هستند، تنظیم درست آن‌ها می‌تواند بر روی P/E نیز تأثیرگذار باشد و هرگونه تغییری بر نسبت قیمت به درآمد اثرگذار خواهد بود.

نکات مهمی که باید در مورد نسبت قیمت به درآمد به خاطر بسپارید

• عموماً، نرخ P/E بالا به این معنی است که سرمایه گذاران در آینده رشد بالاتری را برای سهام شرکت پیش‌بینی می‌کنند.
• برای اطلاع از جدیدترین نسبت قیمت به درآمد کلیه شرکت‌های بورسی اینجا کلیک کنید.
• در نسبت P/E می‌توان از درآمدهای برآورد شده برای پیش‌بینی نسبت P/E استفاده کرد.
• شرکت‌هایی که در حال ضرر دهی مالی هستند، نسبت P/E ندارند.

معادل‌ انگلیسی نسبت قیمت به درآمد عبارت است از:

Price to Earning Ratio – P/E Ratio

تهیه‌شده در: مدیر مالی