در مورد ماده 36 برجام در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

 

کلیات


برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) توافقی است بین المللی که بر سر برنامه هسته‌ای ایران بین کشور‌های گروه ۱+۵ (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، انگلیس و آلمان) و ایران در تاریخ ۱۴ ژوئیه سال ۲۰۱۵ و در شهر وین اتریش رقم خورد. این مذاکرات یکی از طولانی‌ترین مذاکرات بین المللی بر سر یک موضوع مشخص بود که از سال ۲۰۱۳ میان ایران و ۶ قدرت جهانی آغاز شد و در نهایت در سال ۲۰۱۵ به نتیجه رسید.

با اینکه توافق اولیه موسوم به برجام در ماه ژوئیه به نتیجه رسید اما مذاکرات دو طرف ادامه یافت تا سرانجام در آوریل ۲۰۱۵ به "تفاهم لوزان" به عنوان چارچوبی برای توافق وین دست یافتند. بر اساس متن توافق برجام، ایران ذخایر غنی سازی متوسط خود را پاکسازی، ذخیره سازی اورانیوم با غنای کم را تا ۹۸ درصد قطع و همچنین تعداد سانتریفیوژ‌های خود را تا حدود دو سوم به مدت حداقل ۱۵ سال کاهش خواهد داد.

بر اساس برجام، ایران غنی سازی بیش از ۳,۶۷ درصد را متوقف کرده و هیچ تاسیسات غنی سازی جدید و یا رآکتور آب سنگین نخواهد ساخت. علاوه بر محدودیت‌هایی در بخش‌های فنی و هسته‌ای تاسیسات هسته‌ای کشورمان، به منظور بررسی، نظارت و تایید اعمال این محدودیت‌ها از سوی ایران، آژانس بین المللی انرژی اتمی به تمامی تاسیسات هسته‌ای کشورمان دسترسی منظم پیدا کردند.

بر اساس برجام و در ازای اجرای تمامی این تعهدات، ایران از ذیل تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا خارج شد.  متن برجام یا همان توافق وین، توسط فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان با حضور رسانه‌ها به زبان‌های انگلیسی و فارسی قرائت و اعلام شد که طرفین به توافق جامع دست یافته اند.  پس از دستیابی طرفین به برجام، شورای امنیت سازمان ملل با صدور قطعنامه مشهور ۲۲۳۱، رسما از این توافق حمایت کرده و با گنجاندن آن در حقوق بین الملل، عمل به برجام را به صورت قانونی الزام آور کرد.

 

نتیجه تصویری برای ‫برجام + tabnak‬‎

نقض برجام


کنگره آمریکا در نوامبر ۲۰۱۶ به صورت اجماع آرا با ۴۱۹ رأی موافق و یک رأی مخالف در مجلس نمایندگان آمریکا و ۹۹ رأی موافق از ۹۹ فرد حاضر در سنای آمریکا،  قانون تحریم ایران را تمدید کرد. برخی از مقامات رسمی ایران بر این باور بودند که تمدید این قانون نقض برجام است. استدلال ایشان این بود که در پیوست ۲ برنامه جامع اقدام مشترک به صراحت توقف، لغو یا عدم تصویب تحریم‌های مندرج در این قانون طی حداکثر ۸ سال پس از اجرای برجام درخواست شده بوده‌است؛ و از این رو عملاً تمدید این قانون به منزله نقض برجام از سوی آمریکا است. اما، مقامات آمریکا آن را به منزله نقض برجام نمی‌دانستند.

آمریکایی‌ها بر این باور بودند که تمدید این قانون، تصویب تحریم‌های جدید نیست و از این رو نقض برجام به‌شمار نمی‌رود. با این حال اوباما، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده از امضای آن سرباز زد و این قانون صرفاً پس از گذشت مدت زمان لازم، ابلاغ شد.

حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران که پیش از این تهدید کرده بود واکنش مناسب علیه تمدید قانون تحریم ایران را خواهد داشت در دستوری به صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی دستور پژوهش درباره ساخت پیشران‌های هسته‌ای دریایی و تهیه سوخت برای آن‌ها را داد. هم‌زمان ظریف وزیر امور خارجه در دستوری جداگانه، مأمور پیگیری راه‌های پیش‌بینی‌شده در برجام برای رسیدگی به موارد نقض شد. با این حال پس از پیروزی دونالد ترامپ، وزارت خزانه داری آمریکا فوریه ۲۰۱۷ تحریم‌های جدیدی علیه ۱۳ فرد و ۱۲ نهاد مرتبط با ایران اعلام کرد و در نهایت ترامپ در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ شمسی،  رسماً اعلام کرد که ایالات متحده از برجام خارج خواهد شد و تحریم‌ها به مانند گذشته باز خواهد گشت.

 

نتیجه تصویری برای برجام + تابناک

ماده ۳۶ برجام

از جمله بند‌های مهمی که در برجام وجود دارد و امکان اقدام متقابل ایران در صورت بد عهدی طرف مقابل را فراهم می‌کند، ماده ۳۶ است. در  ماده ۳۶ برجام آمده است؛ «چنانچه ایران معتقد باشد که هر یک یا کلیه گروه ۱+۵ تعهدات خود را رعایت ننموده اند، ایران می‌تواند موضوع را به منظور حل و فصل به کمیسیون مشترک ارجاع نماید. کمیسیون مشترک ۱۵ روز زمان خواهد داشت تا موضوع را فیصله دهد، چنانچه هر عضو معتقد باشد که موضوع پایبندی، فیصله نیافته است می‌تواند موضوع را به وزیران امور خارجه ارجاع دهد. وزیران ۱۵ روز فرصت خواهند داشت تا موضوع را فیصله دهند، پس از بررسی کمیسیون مشترک- همزمان با (یا به جای) بررسی در سطح وزیران - خواه عضو شاکی یا عضوی که اجرای تکالیفش موضوع بوده است می‌تواند درخواست نماید که موضوع توسط یک هیئت مشورتی که متشکل از سه عضو خواهد بود بررسی شود. هیئت مشورتی می‌بایست نظریه غیرالزام آوری را در خصوص موضوع پایبندی ظرف ۱۵ روز ارائه نماید. چنانچه متعاقب این فرآیند ۳۰ روزه موضوع فیصله نیابد، کمیسیون مشترک در کمتر از ۵ روز نظریه هیئت مشورتی را با هدف فیصله موضوع بررسی خواهد کرد. چنانچه موضوع کماکان به نحو مورد رضایت طرف شاکی فیصله نیافته باشد، و چنانچه طرف شاکی معتقد باشد که موضوع، مصداق «عدم پایبندی اساسی» می‌باشد، آنگاه آن طرف می‌تواند موضوع فیصله نیافته را به عنوان مبنای توقف کلی یا جزئی اجرای تعهداتش وفق برجام قلمداد کرده یا به شورای امنیت سازمان ملل متحد ابلاغ نماید.»

 

نقص صریح ماده ۳۶

محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در تاریخ ۱۳۹۷/۰۲/۰۳ و  پس از دیدار با وزیرخارجه بلژیک در جمع خبرنگاران ایرانی در سازمان ملل افزود: روند پیش بینی شده در برجام، ارائه همه گونه شکایت به کمیسیون مشترک است و تا کنون ۱۱ بار در طول حدود دو سال گذشته، رسما به کمیسیون برجام و با نامه نگاری به خانم موگرینی شکایت کردیم.
نتیجه تصویری برای برجام + تابناک

وی ادامه داد: پس از هر نامه نگاری، جلسه کمیسیون مشترک در سطح معاونان و حتی دو مورد در سطح وزرا تشکیل شده و مورد بحث قرار گرفته است.

وزیر امور خارجه اضافه کرد: تفاوت فعلی در این است که این بار رسما ماده ۳۶ برجام مورد اشاره و استناد قرار می‌گیرد که پاسخ به نقض صریح و جدی برجام است. باید آماده باشیم برای این که یکی از انتخاب‌های ممکن ما بعد از اقدام آقای ترامپ که البته هنوز هم معلوم نیست، چه خواهد، می‌تواند این گزینه ما باشد.

 

اقدام متقابل ایران بدون نقض برجام در سایه ماده ۳۶

 بر اساس ماده ۲۶ و ۳۶  برجام ایران می‌تواند با این استدلال که طرف دیگر با عدم پایبندی به تعهداتش، زمینه بهره‌مندی آن از مزایای این توافق را مخدوش کرده است، از اجرای بخشی از تعهدات جزئی یا کلی خود سرباز زند. بند ۲۶ برجام که منحصراً حق اقدام متقابل را برای ایران محفوظ داشته است به چنین حقی اشاره داشته است چنانکه اتحادیه اروپا و امریکا باید فارغ از فرآیند حل و فصل اختلافات پیش‌بینی شده در برجام، از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌هایی که اجرای آن‌ها را وفق این برجام لغو کرده است، خودداری کنند. از این رو ایران تحمیل تحریم‌های جدید مرتبط با هسته‌ای را به منزله مبنایی برای توقف کلی یا جزئی اجرای تعهدات خود وفق این برجام، تلقی خواهد نمود. اما این تنها بند تصریح کننده حق ایران برای کاهش تعهداتش طبق برجام نیست.

چه مطابق با ماده ۳۶ برجام چنانچه ایران معتقد باشد هر یک یا کلیه اعضای گروه ۱+۵ تعهدات خود را طبق این توافق رعایت نکرده‌اند، می‌توانند موضوع را به منظور حل و فصل به کمیسیون مشترک ارجاع نمایند؛ به همین ترتیب، چنانچه هر یک از اعضا معتقد باشند یکی از کشور‌ها تعهدات خود را طبق برجام رعایت نکرده است، سایرین می‌توانند اقدام مشابه به عمل آورند.
اینک به نظر می‌رسد که ایران بعد از بی نتیجه ماندن تلاش‌ها از پیگیری فرآیند گام به گام پروسه کمیسیون مشترک  و تحقق نیافتن مطالبات برجامی‌اش، فرصت خود را برای انجام اقدام متقابل از همیشه مهیاتر می‌بیند. اگر چه هنوز پیدا نیست که اقدامات مورد نظر ایران به چه ترتیب خواهد بود و کدام بخش از اجرای تعهدات فنی‌اش را شامل می‌شود، اما ناگفته پیداست که  ایران می‌کوشد برای مواجهه مؤثر با رویکرد تقابل جویانه امریکا از اهرم‌های حقوقی و سیاسی خود بدون توسل به اقدامات تهاجمی  بهره گیرد تا هزینه‌هایی را به راهبرد امنیتی و سیاسی واشنگتن علیه ایران تحمیل کند.

 

 

در مورد ماده 36 برجام در ویکی تابناک بیشتر بخوانید

لس‌آنجلس تایمز:
ترامپ و مشاورانش تحریم‌ های جدیدی طراحی کرده‌ اند و ادعا می کنند برنده می شوند اما این تحریم‌ ها می تواند یک گزاره شکست خورده باشد و نفعی برای سیاست آمریکا ندارد و هزینه‌ های پنهانی دارد که فراتر از توان آمریکاست.
کد خبر: ۸۹۷۵۸۳   تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۲/۱۸

اقتصاد در گذر زمان
موضوع "اقتصاد ایران و جهان در گذر زمان" در این نوشتار به وقایع تاریخی هجدهمین روز اردیبهشت ماه اختصاص دارد که به طور مستقیم و غیر مستقیم اقتصاد ایران و جهان را متاثر کرده است.
کد خبر: ۸۹۷۵۸۰   تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۲/۱۸

کد خبر: ۸۹۷۵۷۴   تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۲/۱۸

کد خبر: ۸۹۷۵۷۱   تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۲/۱۸

تبلیغات در تابناک صفحه خبر
اینترنت پیشگامان