کلیات
نفت خام یا پترولیوم مایعی غلیظ و قابل اشتعال به‌رنگ قهوه‌ای سیر یا سبز تیره یا سیاه است که در لایه‌های بالایی بخش‌هایی از پوسته کره زمین یافت میشود. نفت شامل آمیزه پیچیده‌ای از هیدروکربن‌هایی گوناگون است. بیشتر این هیدروکربن‌ها از زنجیره آلکان هستند؛ ولی ممکن است از دید ظاهر، ترکیب یا خلوص تفاوت‌های زیادی داشته باشند. نفت را طلای سیاه مینامند.
نفت جز سوخت‌های فسیلی به حساب می‌آید و تجدید ناپذیر است.
کلمه
نفت در زبان انگلیسی پترولیوم نامیده میشود که از دو کلمه پترا معادل یونانی واژه سنگ و کلمه اولئوم معادل واژه روغن تشکیل شده‌است.
نفت مایعی است که عمدتاً از دو عنصر آلی هیدروژن و کربن تشکیل شده و دارای مقادیر کم‌تری از عناصر سنگین مانند نیتروژن، اکسیژن و گوگرد می‌باشد و به‌صورت طبیعی در زیر زمین و به‌صورت استثنایی در روی زمین بصورت چشمه یافت میشود.
تاریخچه
اقوام متمدن دوران باستان، به‌ویژه سومری‌ها، آشوری‌ها و بابلی‌ها، در حدود چهارهزار و پانصد سال پیش در سرزمین بین‌النهرین (عراق امروزی) با برخی از مواد نفتی که از دریاچه قیر به‌دست می‌آمد، آشنایی داشتند. آنان از خود قیر به‌عنوان مادهٔ غیرقابل نفوذ برای عایق‌کاری کشتی‌ها استفاده می‌کردند. در قرون وسطی دانشمندان مسلمان با تولید نفت سفید و نفت ضروری از آن برای چراغ‌ها استفاده کردند و خیابان‌ها و حمام‌های شهر بغداد به وسیله قیر و ماسه پوشانده می‌شد. اولین میدان نفتی دنیا در باکو در قرن نهم ساخته شد که به گفته مارکو پولو که در قرن سیزده به آنجا سفر کرده محصولات آن با صد‌ها کشتی حمل می‌شد. در داستان‌ها آمده‌است که نوح نیز کشتی خود را با قیر پوشاند تا آب به درون آن نفوذ نکند.
اولین چاه اکتشافی مدرن
نفت در سال ۱۷۴۵ در فرانسه و اولین چاه استخراج نفت توسط کلنل دریک در سال ۱۸۵۹ در پنسیلوانیا حفاری شد. با توسعه و پیشرفت تکنولوژی حفاری در اواسط قرن نوزدهم و تکنولوژی تقطیر و پالایش نفت در اواخر قرن نوزدهم و استفاده از آن در موارد غیر سوختی، جهش حیرت‌آوری بوجود آمد. بطوری‌که امروزه صنایع پتروشیمی نفش اساسی و بنیادی در رفع نیاز عمومی جامعه به عهده دارد.
بیشتر دانشمندان منشأ تشکیل نفت را گیاهان و موجودات آلی موجود در اقیانوس‌های اولیه می‌دانند. به دلیل وجود یک سلسله خواص خاص که تنها مولکول‌های آلی، مشمول آنها می‌شوند. باقی‌مانده جانوران و گیاهانی (اعم از جلبک‌ها و مرجانها) که میلیون‌ها سال قبل (قبل از پدید آمدن دایناسور‌ها در محیط دریا (آب) زندگی می‌کرده‌اند، طی میلیون‌ها سال توسط لپه‌های گل و رسوبات مدفون شده‌اند و تحت فشار و دمای بالا، نبود اکسیژن و مدت زمان طولانی تبدیل به نفت و گاز گردیده و در صورت وجود این شرایط همراه با سنگ مخزن مناسب و پوش سنگ، طی مدت زمان بسیار طولانی نفت مهاجرت نموده و به مقدار زیاد در حوضچه نفتی جمع میشود.
نفت خام حالت روغنی دارد و به شکل‌های جامد (قیر‌های نفتی) و مایع دیده میشود. برخی اوقات به تمام اشکال نفت هیدروکربن نیز گفته میشود. اگر نفت در لایه‌ای رسوبی جمع گردد به‌آن محل «حوضچه نفتی» می‌گویند. از مجموع چندین حوضچه نفتی، یک «میدان نفتی» حاصل میشود. به سنگ متخلخل دربرگیرنده نفت که قابلیت تولید نفت را داشته باشد، «سنگ مخزن» می‌گویند.
تا قبل از حفر نخستین چاه نفتی به کمک وسایل جدید حفاری، این ماده مهم فقط از چشمه‌های سطحی نفت، یا چاه‌های کم عمق که به وسیله دست حفر می‌شد، استخراج می‌گردید و موارد استفاده از نفت خام نیز محدود بود. از زمان پیدایش نفت تا امروز فعالیت‌های اکتشافی برای کشف ذخایر جدید نفت و گاز و تأمین تقاضای بازارهای نفت و همچنین جایگزینی حجم‌های تولید شده، بصورت مستمر در جریان است. امروز با پیشرفت تکنیک‌های اکتشافی جدید، دقت فعالیت‌های اکتشافی بیشتر شده و شانس بیشتری برای موفقیت وجود دارد، اما با وجود این پیشرفتها، اکتشاف هنوز بصورت یک فعالیت با ریسک بالا باقی مانده‌است، زیرا قدیمی‌ترین نظریه برای اکتشاف نفت، نظریه طاقدیس (Anticline Theory) است.
کاربرد این نظریه برای یافتن
نفت در قله طاقدیس‌ها ابزار موفقی بود. این نظریه به عنوان نظریه اصلی برای اکتشافات مهم نفتی در بسیاری از نقاط دنیا از جمله مسجد سلیمان ایران مورد استفاده قرار گرفت. نفت در سال ۱۸۸۰ در رسوبات دریایی پنسیلوانیا کشف شد که ارتباطی با ساختار‌های طاقدیسی نداشت و تجمع نفت و ایجاد نفت‌گیر صرفاً ناشی از تغییر رخساره رسوبات بود؛ بنابراین مشخص شد که ذخایر نفتی می‌توانند در حوزه‌های غیر چین خورده هم وجود داشته باشند. در نتیجه مفهوم نفت‌گیر‌های چینه‌ای (Stratigraphic Traps) با این کشف وارد عرصه مفاهیم نفت شد. تا اواسط دهه ۱۹۲۰، تهیه و استفاده از نقشه‌های سطحی و طاقدیس‌ها ابزار اصلی اکتشافات نفتی بود و یافتن نفت‌گیر‌های چینه‌ای به صورت تصادفی رخ می‌داد. یک منطقهٔ انتخاب شده را با مطالعهٔ نمونه‌های سنگی و لرزه‌نگاری مشخص می‌کنند. اندازه‌گیری‌ها انجام میشود و اگر مکان از نظر میزان ذخیره نفت موجود و ملاحظات اقتصادی، موفقیت‌آمیز باشد، حفاری آغاز میشود. بالای چاه ساختاری به نام «دکل حفاری» برای جادادن وسایل و لوله‌های مورد استفاده در چاه ساخته میشود. زمانی که حفاری تمام میشود، پس از تکمیل چاه حفرشده، یک جریان ثابتی از نفت را به سطح زمین خواهد آورد. به سنگ‌هایی که غالباً از سنگ‌های رستی (شیل) یا انیدریت تشکیل‌شده و خاصیت پلاستیک دارند و قسمت بالایی مخزن نفت همانند پوششی قرار می‌گیرند، «سنگ پوششی» گفته میشود.
ارزش نفت خام
نفت به‌صورت خام نمی‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و باید در پالایشگاه نفت در برج تقطیر (مخصوص نفت) مورد جداسازی بر اساس اختلاف چگالی قرار گیرد.
ارزش نفت خام معمولاً بر اساس دو معیار وزن مخصوص و میزان گوگرد تقسیم‌بندی میشود. نفت‌هایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی پایینتری دارندنفت سبک و نفت‌هایی که وزن مخصوص، گرانروی و چگالی بالاتری دارند نفت سنگین نامیده می‌شوند. نفت‌هایی که گوگرد آنها کمتر است نیز نفت شیرین و نفت‌های دارای گوگرد بیشتر نفت ترش نامیده می‌شوند که معمولاً نفت‌های میادین جوان، به دلیل پختگی اندک، سنگین‌تر هستند و میزان گوگردشان بالاست. استخراج، جابجایی و پالایش نفت‌های سبک و شیرین ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر است و میزان بیشتری از محصولاتی، چون بنزین، نفتا، نفت سفید و سوخت‌های جت برگرفته از نفت سفید، و گازوئیل‌های مرغوب را می‌توان از آنها به دست آورد، به همین دلیل این نوع نفت‌ها بیشتر مورد علاقه پالایشگاه‌ها بوده و قیمت بالاتری دارند. شاخص‌های بین‌المللی تعیین قیمت نفت یعنی وست تگزاس اینترمیدیت و برنت از نوع نفت سبک و شیرین هستند. اما میزان نفت‌های ترش و سنگین در ذخایر نفتی دنیا بسیار بیشتر است.
مراحل تصفیه نفت
عملیات تصفیه نفت عبارت است از تقطیر نفت خام به منظور تجزیه مواد مشکله آن که عمل تقطیر بطور مداوم انجام میشود. یعنی اینکه مستمر نفت خام داغ وارد قسمت پائین ستون میشود و مواد مختلف هر کدام در سطح مناسب (از بالا تا پائین) خود به خارج جریان می‌یابد. در این تقطیر سازی موادی سبک که به آنها ماده گاز پالایشگاهی نام دارد به صورت بخار میماند و برای سوختن در پالایشگاه به کار میرود که عبارتند از::گاز نفت مدای LGP))، گازولین (بنزین) و مهمترین آنها نفت است که در صنایع شیمیایی است، و مواد سنگین‌ترین وجود دارد که کروسین را می‌توان نام برد و گازوئیل که برای تامین گرما به عنوان سوخت دیزلی بکار میرود.
صنایع پتروشیمی علم شیمی و صنعت پتروشیمی در پرتو فعالیت‌ها و بالندگی مغز های متفکری که عامل همه پیشرفتها و دستاورد‌های جوامع بشری است. بیش از چند دهه از پیدایش صنعت پتروشیمی در جهان نمی‌گذرد.
تعریف کلمه‌ای پتروشیمی
واژه پتروشیمی از دو کلمه پترون و شیمی ترکیب شد و معنی لغوی آن مواد شیمیائی حاصل از نفت است.
به طور کلی مواد پتروشیمی، آن گروه از محصولات شیمیائی است.
▪ محصولات پتروشیمی صنایع پتروشیمی را می‌توان به سه دسته مشخص تقسیم کرد:
۱- محصولات اصلی مانند اتیلن، پروپلین، گوگرد، بنزین، آمونیاک و .... این محصولات پایه و اساس محصولات متعدد دیگر پتروشیمی را تشکیل می‌دهند.
۲- محصولات میانی که از محصولات اصلی تولید شده و مواد اولیه کارخانه‌های تولید کننده محصولات نهایی را تشکیل می‌دهند. مانند پلی کلروروینیل (پی وی سی)، ملامین و ...
۳- محصولات نهایی که برای ساختن لوازم و ابزار مورد مصرف عموم مردم به کار می‌روند مانند:
الیاف مصنوعی، اشیای پلاستیکی و ...
▪ لاستیک: یکی دیگر از محصولات پتروشیمی لاستیک است. کاربرد لاستیک بیشتر در زمینه تولید تایر وسایل نقلیه و... به کار میرود.
▪ الیاف پلی استر: که به نام‌های داکرون و تریلن هستند و حتی از الیاف طبیعی دیگر نیز قدرت بیشتری دارند. مصرف این نوع الیاف به علت داشتن خواص گوناگون مانند چروک نشدن به سرعت زیاد شده است.
مواد پتروشیمی موارد استعمال متعدد دیگری نیز دارند. مثل حشره کش ها، مواد منفجره، مواد رنگی و ...
فراورده‌های نفتی پس از ساخت فراورده‌های حاصله از نفت و گاز پیچیده بعدی نحوه رساندن آنها به خریداران خواهد بود. مثل: نرخ هزینه حمل، نحوه رساندن، مقدار فراورده‌ها و مسافت بین مراکز توزیع و مصرف کنندگان
مصارف فروارده‌های نفتی
مصارف فراورده‌های نفت عبارت است از حمل و نقل، تامین گرما و روشنائی و ایجاد برق و زمینه‌های دیگر.
مشتریان احتیاجات خود را از مراکز و انبار‌های توزیع که به آنها (پایانه) یا (انبار) نامیده میشود. دریافت می‌کنند.
نــفــت عــمــدتــا بــه عــنــوان مــاده خــام صــنــایــع پــتــروشــیــمــی مــورد اســتــفــاده قــرار مــیــگــیــرد.
نفت در چند کشور الجزایر و هلند به عنوان سوخت اتومبیل و درژاپن بیشتر درتاکسی‌ها مصرف میشود.
گازوئیل در موتور‌های دیزلی، اتوبوس‌ها، وانت‌ها و ... مصرف میشود. صنعت پتروشیمی با صنعت نفت بستگی نزدیک دارند.
قیمت نفت خام در معاملات امروز بازار جهانی انرژی پس از چند روز، مثبت شد و بازار با رشد ۴ دلاری قیمت نفت برنت همراه شد.
کد خبر: ۱۱۰۹۱۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۲۰
روسیه:
یک مقام بلندپایه دولت روسیه اعلام کرد که این کشور حتی با وجود تحریمهای غربی، خریداران کافی برای نفت و گاز خود دارد.
کد خبر: ۱۱۰۹۰۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۲۰
روسیه در پی ممنوعیت غربی و تحریمهای مالی بر سر حمله نظامی این کشور به اوکراین، با مشکل فروش نفت خام و فرآورده های نفت ی روبرو شده است.
کد خبر: ۱۱۰۹۰۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۲۰
قیمت نفت در معاملات روز جمعه بازار جهانی ثابت بود و پس از نوسانی که تحت تاثیر عوامل متضاد پیدا کرد، در مسیر ثبت بزرگترین کاهش هفتگی از ماه نوامبر قرار دارد.
کد خبر: ۱۱۰۹۰۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۲۰
قیمت نفت در پی حمایت امارات متحده عربی و عراق از افزایش تولید که بخشی از عرضه مختل شده روسیه را جبران می کند، حداکثر ۱۷ درصد کاهش پیدا کرد.
کد خبر: ۱۱۰۸۸۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۹
کد خبر: ۱۱۰۸۷۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۸
قیمت نفت در معاملات روز چهارشنبه بازار جهانی تحت تاثیر ممنوعیت واردات نفت روسیه به آمریکا و برنامه روسیه برای توقف واردات از روسیه تا پایان امسال، افزایش یافت.
کد خبر: ۱۱۰۸۶۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۸
گلدمن ساکس پیش بینی قیمت نفت برنت را به دلیل بحران اوکراین بالا برد و بارکلیز هشدار داد در بدترین سناریو قیمت نفت ممکن است به ۲۰۰ دلار در هر بشکه صعود کند.
کد خبر: ۱۱۰۸۶۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۸
مسکو درباره «عواقب فاجعه‌بار» اعمال تحریم نفت روسیه که از سوی واشنگتن و اتحادیه اروپا به‌عنوان اقدامی بیشتر علیه این کشور مورد بحث قرار گرفت، هشدار داد.
کد خبر: ۱۱۰۸۴۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۷
قیمت نفت در معاملات روز دوشنبه بازار آسیا در واکنش به احتمال ممنوعیت صادرات انرژی روسیه توسط آمریکا و اروپا و ایجاد شوک رکود تورمی بزرگ در بازارهای جهانی، جهش پیدا کرد.
کد خبر: ۱۱۰۸۳۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۶
عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران می‌گوید آنچه که در فردای پس از تحریم‌ها اهمیت دارد، برنامه ریزی دقیق ایران برای استفاده از ظرفیت‌ها در بازسازی اقتصاد است.
کد خبر: ۱۱۰۸۳۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۶
قیمت نفت به بالای ۱۳۰ دلار در هر بشکه رسیده و ناظران پیش بینی می‌کنند ممکن است طی هفته‌ها و ماه‌های آتی به بالای ۱۸۵ دلار در هر بشکه هم برسد.
کد خبر: ۱۱۰۸۳۱۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۶
قیمت نفت در معاملات روز پنج شنبه بازار جهانی تحت تاثیر نگرانیها نسبت به اختلالات تجاری و کشتیرانی ناشی از تحریمهای غرب علیه روسیه، به روند افزایشی خود ادامه داد و به بالای ۱۱۸ دلار در هر بشکه صعود کرد.
کد خبر: ۱۱۰۷۶۳۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۲
نماینده سابق ایران در اوپک معتقد است باتوجه به التهاب موجود در بازار نفت به دلیل کاهش عرضه و تاثیر حمله روسیه به اوکراین و در پی آن افزایش قیمت‌ها، اوضاع همه جانبه برای ورود ایران به این بازار مثبت است و پیش‌بینی شرایطی مطلوب برای ایران در بازار نفت وجود دارد.
کد خبر: ۱۱۰۷۴۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۱
نظرسنجی رویترز نشان داد تولید نفت اوپک در فوریه برای نخستین بار از سپتامبر، از افزایش تولید برنامه ریزی شده تحت توافق اوپک پلاس، فراتر رفت.
کد خبر: ۱۱۰۷۴۳۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۱
قیمت نفت برنت از مرز ۱۱۰ دلار گذشت
نفت خام در معاملات روز چهارشنبه بازار جهانی با افزایش نگرانیها نسبت به اختلالات عرضه پس از تحریمهای سنگین علیه بانکهای روسیه و تشدید جنگ در اوکراین، رکورد قیمت جدیدی را شکست.
کد خبر: ۱۱۰۷۴۲۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۱
هند که سومین واردکننده بزرگ نفت جهان است، از ابتکار‌ها برای آزادسازی نفت از ذخایر استراتژیک و مهار رشد قیمت‌ها که در پی حمله روسیه به اوکراین افزایش پیدا کرده اند، حمایت خواهد کرد.
کد خبر: ۱۱۰۶۷۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۰۸
کد خبر: ۱۱۰۶۵۹۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۰۶
آمریکا در واکنش به قیمتهای نفت که تحت تاثیر تنشهای میان روسیه و اوکراین بالای ۹۰ دلار در هر بشکه مانده، در حال فراهم کردن زمینه برداشت هماهنگ جهانی از ذخایر استراتژیک نفت است.
کد خبر: ۱۱۰۶۱۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۰۴
آمار گردآوری شده توسط پلاتس نشان می دهد داراییهای نفت ی و زیرساخت به بزرگترین اهداف هکرها و حملات سایبری از سال ۲۰۱۷ تبدیل شده اند و یک سوم از کل وقایع سایبری در مدت پنج سال گذشته مربوط به آنها بوده است.
کد خبر: ۱۱۰۵۶۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۰۱
