مدیرکل اسبق حراست دستگاه ورزش: قتل تختی، یک اعدام غیرمستقیم بود

بازگشایی مکرر پرونده جهان پهلوان تختی، بزرگمرد ورزش کشور و نسبت دادن خودکشی به این قهرمان در کنار برخوردهای تحقیرآمیز با جایگاهش و نزولش در سطحی پایین تر از یک کارمند ساده و یک ورزشکار کم‏سواد، در دی ماه سال جاری و به فاصله چند روز از سالگرد درگذشت این یگانه عنصر نایاب، باعث شد تا موجی از نگرانی نسبت به لطمه زدن به چهره این پهلوان پدیدار شود.

در این میان برخی از اشخاص صاحب سابقه در عرصه رسانه که به کیفیت اتفاق در حال وقوع پی بردند، از این موج جدا شدند اما گروهی همچنان در قالب‏های مختلف، پروژه‏ای را خواسته یا ناخواسته تحت عنوان تخریب پهلوان برای جایگزینی چهره‏های غیرقابل مقایسه با او ادامه دادند که با اعتراضاتی همراه شد.

بهزاد کتیرایی مدیرکل اسبق حراست دستگاه ورزش که اطلاعات جامعی در خصوص کیفیت مرگ تختی در اختیار دارد در گفت‏وگو با تابناک ضمن گلایه از چنین رفتارهایی، در ارتباط با شرایطی که رقم خورد تا تختی به قتل برسد، ابتداً در خصوص جایگاه تختی در دوره حیاتش اظهار داشت: در آن دوران کشتی به عنوان ورزش اول جایگاه والایی داشت که قهرمان آن پهلوان کشور بود و هنوز ورزش های وارداتی همچون فوتبال، جای کشتی را تنگ نکرده بودند و از سویی دیگر به دلیل منش و رفتارش او را شبیه ترین چهره به پوریای ولی می دانستند. اما این قهرمان برخلاف اکثر هم‏دوره‏هایش دارای دیدگاه‏های سیاسی محکم بود، در آن دوران که برخی اعضاء خانواده آیت‏الله طالقانی در زندان ساواک به سر می بردند، به بیت ایشان رفت و آمد داشت و حتی عکس یادگاری می انداخت و از سویی دیگر روابط حسنه‏ای با اعضاء جبهه ملی داشت. به همین دلیل از دیدگاه کارشناسان سازمان اطلاعات و امنیت رژیم مخلوع پهلوی، عنصری خطرناک برای رژیم شاه محسوب می‏شد و همچون عده‏ای از سیاسیون کد پرونده‏ای داشت و یک عده در ساواک مامور مراقبت از تختی بودند.

وی ادامه داد: عده‏ای خود را با تختی مقایسه می کنند، که این قیاس را باید قیاس پرواز عقاب با گنجشکی دانست که در صورت قیاس به عقاب ظلم نکرده‏ایم، بلکه پرواز را در معرض ظلم قرار داده‏ایم. در زمان تختی هنگامی که او در حادثه زلزله بوئین زهرا آن کمک‏ها را جمع کرد، رژیم برایش دست نزد، بلکه با او برخورد کرد که به چه حقی خودسرانه چنین کاری انجام داده است و در سایر حرکت‏های اخلاقی اش نیز این صدق و صفا وجود داشت و بر اساس افکار سیاسی و اجتماعی‏اش در عرصه ورزش موضع گیری می کرد اما در حال حاضر کدامیک از آنهایی که مدعی هستند می‏توانند جانشین تختی شوند، چنین ویژگی هایی دارند و رفتارشان تقلیدی از این پهلوان نیست. در حال حاضر برخی اشخاص منتظر یک حادثه یا زلزله هستند تا در حرکتی سوری که کیفیت آن از منظر عموم پنهان می‏ماند، خود را به تختی بچسبانند و مراتب یا مسائلی را دریافت کنند، حال آنکه در سال1346 نیز هیچ کس از جمله تختی نمی دانست امکان دارد روزی انقلاب اسلامی محقق شود و نامش در صدر پهلوانان ذکر شود و همین پرداخت هزینه‏های مختلف برای اعمال جوانمردانه بود که خلوص نیت این پهلوان را به اثبات می رساند.

 

کتیرایی ادامه داد: مرحوم محمود عدل کاپیتان اسبق تیم ملی والیبال به من گفت که روزی با تختی به جایی می رفتیم و به جویی پهن رسیدم که من از عرض جوی پریدم اما تختی از همان سمت جلو آمد تا به پلی رسید و به سمتی که من بودم، آمد. از او پرسیدم چرا نپریدی که پاسخ داد ما قهرمانیم، مردم رویمان حساب باز می کنند. او شان پهلوانی را به خوبی حفظ کرده بود و نه تنها رفتارش بیانگر این منش پهلوانی بود، بلکه کردارش نیز چنین حکایت داشت و همین مسئله او را متمایز از سایرین می سازد.

وی یادآور شد: در آن دوره که بسیاری از قهرمانان در حال و هوای جاهلی بودند و امثال بلور رئیس وقت فدراسیون کشتی، امثال فردین که قهرمان جهان بود را به فیلم‏فارسی فرستاد، حال آنکه تختی حتی حاضر نشد تبلیغ تیغ ژیلت بکند اما آیا چیزی از فردین و بسیاری از قهرمانان آن دوره برای بازیگری کم داشت؟ باید بپذیریم پس از او هیچ‏کس نتوانسته خلاء وجودی‏اش را پر کند و در دل مردم همچون تختی چنان جایگاهی بگشاید که سال‏های سال نامش در سراسر جهان، با عنوان یک ورزشکار جوانمرد یاد شود.

وی ضمن اشاره به این موضوع که برخی اشخاص هنوز به دنبال جایگاه دست نیافتنی تختی هستند و بدین منظور از هیچ عملی، واهمه ندارند، تاکید کرد: مایکل فیلیپس پدیده آمریکایی المپیک پکن صاحب 7 مدال طلا شد که به اندازه تمامی نشان‏های طلای ایران در تاریخ حضورمان در المپیک است و این مدال‏ها را نیز به مادرش اهداء کرد که حرکتی اخلاقی است اما چرا به او پهلوان خطاب نمی کنیم؟ علت مشخص آن است که پهلوانی صرفاً با درخشش رنگ نشان‏های یک ورزشکار در میادین بزرگ حاصل نمی‏آید و اگر شخصی پهلوانی را به مدال‏آوری گره بزند و مدال‏آورترین، پهلوان لقب گیرد، مردم در همان زمان تختی، قامت پهلوان را برای تختی متصور نمی شدند و از او مدال‏آورتر نیز حضور داشتند اما آیا چنین تفسیر ساده لوحانه‏ای از مفهوم پهلوانی، جز ظلم به تاریخ است؟

این چهره مطلع در رابطه با ایجاد شائبه میان خودکشی و مرگ تختی و اظهارات برخی هم‏دوره‏های تختی که تلمیحاً برچسب خودکشی را بر پیشانی تختی زدند، گفت: بر هیچ‏کس پوشیده نیست که برخی هم‏دوره‏هایش و قهرمانان دوره‏های بعد تا هم‏اکنون به جایگاه مردمی تختی رشک می ورزیدند و هنگامی که نمی توان به جایگاهی رسید، چه راهی بهتر از آنکه، صاحب آن جایگاه را نزد مردم پایین کشید و خود را در مقام پهلوان قرار داد. این حسادت‏ها و بخل‏ها تا جایی پیش رفت که با تختی در آمریکا توسط یکی از همین آقایان برخورد فیزیکی کرد و به همین دلیل در هواپیما آنچنان فشاری به او وارد می‏شود که می‏گوید چه ميشد اگه اين هواپيما به زمين مي خورد و همه راحت مي‏شديم که البته همیشه نقل قول تختی بیان شده اما هیچ‏کس نگفته تختی در چه شرایطی چنین مسئله ای را بیان کرده و به هیچ عنوان این گفتار را نمی توان دلیلی بر انگیزه وی برای خودکشی دانست که در این صورت بسیاری از عموم مردم که شاید در سال به دلیل فشار زندگی چنین جملاتی را به انحاء مختلف بیان می‏کنند، باید روحیه قبول خودکشی داشته باشند و آمارهای میلیونی خودکشی در سال ثبت شود.

مدیرکل اسبق حراست دستگاه ورزش به سیاست‏های کاری ساواک در سال 44 و پس از آن اشاره کرد و یادآور شد: پس از به شهادت رساندن شهید بخاری، صفار هرندی در قالب گروه فدائیان اسلام و موجی که ایجاد شد، ساواک دیگر دست به قتل مستقیم چهره‏های مردمی و دارای پشتوانه‏های قدرتمند در سطح جامعه نزد و برای آنکه برابر مردم قرار نگیرد، مبارزین شاخص همچون امام راحل، آیت الله طالقاتی و بسیاری را تبعید یا راهی زندان‏های سیاسی کرد و از اعدام یا برخوردهای اینچنینی همچون ترور پرهیز کرد. بر همین اساس برخی چهره‏های مطرح را نیز با صحنه‏سازی به شهادت رساند تا مرگشان برای رژیم هزینه نداشته باشد و تنها خسرو گل سرخی و چند چهره دیگر بودند که آنها نیز آنچنان مطرح نبودند و رژیم با برگزاری دادگاه علنی برایشان، آنها را تبدیل به چهره‏های دارای پشتوانه مردمی کرد. بدین جهت اصولاً در زمان مرگ تختی که دو سال از سیاست جدید ساواک می‏گذشته، چنین فضایی برای حذف علنی با قتل و ترور، یا زندان و قتل زیر شکنجه و یا اعدام فراهم نبوده است.

این چهره مطلع در مورد جزئیات این قتل گفت: تختی برای خودکشی بدترین جای ممکن که می‏توانست انتخاب کند هتل آتلانتیک بود، چرا که ساواک در تمامی هتل‏ها مامور داشت و قطعاً بلافاصله پس از استقرار وی، مراقبت‏های فنی برای قهرمان متاهلی که در هتل اتاق گرفته، به چند دلیل از جمله جمع‏آوری اسناد و اطلاعاتی برای تخریبش در نظر گرفته شده بوده است اما چرا در گزارش‏های سری ساواک به مقامات عالیرتبه که من باب مثال در خصوص تظاهرات حتی نفرات برجسته و شعارهایی که داده می شد، ذکر می شد، هیچ سندی از نحوه مرگ تختی که ساواک بدون شک با توجه به مراقبت‏های فنی ناظر آن بوده، وجود ندارد و چه مستقیم و چه غیرمستقیم هیچ اشاره‏ای نیز در هیچ سندی به نحوه وقوع آن نشده است؟ بنده به شخصی که چنین سند طبقه بندی شده‏ای را از ساواک ارائه دهد که حاوی جزئیات مرگ تختی باشد، جایزه می‏دهم. نکته دیگر آنکه تختی در هتلی در نزدیکی یکی از دفاتر ساواک اقامت کرده بود که شرایط را برای حذفش تسهیل می‏سازد.

کتیرایی افزود: ضمن آنکه نخستین بار توسط ساواک به روزنامه‏های کیهان و اطلاعات که متعلق به دربار بودند، دستور درج تیتر خودکشی را داده می‏شود و در مسیر این پرونده، کمترین نقش از آن شهربانی شده و تماماً با شواهد و قرائن برخوردی امنیتی شد که تحت نظر بودن تختی را تا آخرین لحظه حیاتش نشان می‏دهد.

وی در ادامه پیرامون اختلافات خانوادگی تختی که برای مدعیان خودکشی تختی، دلیل اصلی تلقی می شود گفت: متاسفانه به خانواده مرحوم تختی سال‏ها ظلم شده و این مسئله تماماً متوجه آنها شده است، حال آنکه اگرچه اختلافاتی به دلیل طبقه اجتماعی بوده و من باب مثال تحصیلات همسر تختی بیشتر از او بوده، اما تختی جذابیت‏های فراوانی در ظاهر و همچنین دیدگاه‏های عمیقی داشت و یک مرد کامل بود. با این حال به زعم بنده دستان ساواک در تشدید این درگیری‏ها با استفاده از اطرفیان تختی که برخی از آنها جزو عوامل ساواک بوده‏اند، مشهود است و در واقع ساواک تختی را با فشار به گوشه رینگ کشاند و کار را تمام کرد تا قتلش را بتوان، یک حذف نرم یا اعدام نرم و غیرمستقیم تلقی کرد که این طرز تلقی با کلیات ماجرا همخوانی دارد و در واقع منجر به بازبینی تکه‏های گم‏شده پازل مرگ تختی شده است.

کتیرایی در خاتمه تاکید کرد: در هیچ مملکتی هر سال یا حتی هر چند سال یک بار، یک اسطوره همچون تختی متولد نمی‏شود و شاید یک سده نیاز باشد، تا نامی دیگر کنار تختی و پوریای ولی قرار گیرد و بدین سان هیچ‏کس نباید در پی ایجاد پیکره پهلوانانی باشد که نه تنها نمی‏توانند گره‏ای از کمبودهای فرهنگی باز کنند، بلکه عنوان پهلوانی را نیز همچون سایر عناوین لوث می‏کنند و تنزل می‏بخشند که این قطعاً برخلاف خواست ملت ایران مبنی بر حفظ شائنیت جایگاه پهلوانی است. به همین دلیل معتقدم باید در درجه اول مقابل موج تخریب تختی‏ ایستاد و در وحله بعد، به دنبال بسترسازی برای شکل‏گیری پهلوانانی همچون تختی بود.