دنياي اقتصاد نوشت:
آماده‌باش وزارتخانه‌ها براي تحقق خواسته رييس‌جمهور مبني بر انتقال 5 ميليون نفر از جمعيت تهران، دستگاه‌هاي مرتبط با اين ماموريت جديد را به تكاپو واداشته است تاجايي كه، يك نهاد وابسته به وزارت مسكن طرح «انتقال توام جمعيت و مراكز اداري و خدماتي به شهرهاي جديد اطراف تهران» را به دولت پيشنهاد كرده است.
اين طرح كه توسط شركت عمران شهرهاي جديد ارائه شده، سه شهر جديد پرند، هشتگرد و پرديس را تكيه‌گاه تهران براي جذب جمعيت سربار و قابل انتقال معرفي كرده است.
آماده‌باش وزارتخانه‌ها براي تحقق خواسته رييس دولت مبني بر انتقال 5 ميليون نفر از جمعيت تهران، دستگاه‌هاي مرتبط با اين ماموريت جديد را به تكاپو واداشته است تاجايي كه، يك نهاد وابسته به وزارت مسكن طرح «انتقال توام جمعيت و مراكز اداري و خدماتي به شهرهاي جديد اطراف تهران» را به دولت پيشنهاد كرده است.
اين طرح كه توسط شركت عمران شهرهاي جديد ارائه شده، سه شهر جديد پرند، هشتگرد و پرديس را تكيه‌گاه تهران براي جذب جمعيت سربار و قابل انتقال معرفي كرده است طوري كه، برخي از وزارتخانه‌ها و مراكز اداري كه دولت با انتقال آنها به بيرون از تهران موافق است، در پرند واقع در 35 كيلومتري جنوب‌غرب تهران مستقر شوند، دانشگاه‌ها و مراكز بزرگ آموزشي به پرديس واقع در 30 كيلومتري شرق تهران منتقل شوند و مراكز صنعتي و خدمات فراشهري نيز به هشتگرد واقع در 40 كيلومتري غرب پايتخت كوچ كند.
طرح انتقال دستگاه‌هاي دولتي به شهرهاي جديد اطراف پايتخت درحالي مطرح شده كه هم‌اكنون در اين سه شهر، 250 هزار واحد مسكوني در قالب مسكن‌مهر و بيش‌از 50 هزار واحد نيز توسط سازنده‌هاي شخصي در حال ساخت است. به اين ترتيب، حداقل تا يك سال آينده پرند، هشتگرد و پرديس آماده سكونت يك ميليون جمعيت جديد خواهد شد كه با انتقال مراكز شغلي به اين شهرها، تهراني‌ها زندگي شبانه‌روزي در شهرهاي جديد را به فقط «خواب شبانه» ترجيح خواهند داد.
معاون وزير مسكن و مديرعامل شركت عمران شهرهاي جديد درباره پيشنهاد انتقال دستگاه‌هاي دولتي از تهران به دنياي‌اقتصاد گفت: شهرهاي جديد اطراف تهران آمادگي استقرار مراكز شغلي و انتقال وزارتخانه‌ها و مراكز آموزشي را دارد و بر طبق قوانين جاري دولت، ميتواند زمين و امكانات ساخت براي استقبال از اين مراكز را در اختيار قرار دهد.
جمشيد نورصالحي تصريح كرد: در حال حاضر نزديك به 100 هزار خانوار در شهرهاي جديد پرند، هشتگرد و پرديس ساكن هستند كه البته تعداد خانه‌هاي ساخته شده در اين شهرها بيشتر از تعداد خانوارها است. وي افزود: چنانچه شغل و مراكز كار و فعاليت در اين شهرها به وجود بيايد، انگيزه سكونت در اين شهرها نيز افزايش پيدا خواهد كرد ضمن اينكه، اين طرح به نوعي باعث انتقال راحت جمعيت از تهران خواهد شد.
به گزارش دنياي‌اقتصاد، پيش‌تر بنا بود در پرند بزرگ‌ترين نمايشگاه بين‌المللي احداث شود تا به واسطه نزديكي اين شهر به فرودگاه امام، تجار و بازرگانان بدون نياز به ورود به داخل تهران، از نمايشگاه‌ها بازديد كنند، اما بهرغم گذشت چندين سال از اين وعده، زمين اختصاص داده شده به نمايشگاه اكسپو در پرند فقط فنس‌كشي شده است و همچنان تپه و خس‌وخاشاك در فضاي داخل نمايشگاه خودنمايي مي‌كند!
هر شهر چقدر قابليت جذب جمعيتي دارد؟
مهندس جمشید نورصالحی، معاون وزیر مسکن و مدیرعامل شرکت شهرهای جدید در وزارت مسکن و شهرسازی در توضيح بيشتر درباره پيشنهاد انتقال جمعيت تهران به شهرهاي جدي اطراف گفت: بر اساس مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی مقرر شده بود که شهر پرند 700 هزار نفر، هشتگرد 600 هزار نفر و پردیس 400 نفر هزار از جمعیت تهران را جذب کند. در همین حال در شهرهای مذکور مقرر شده بيش‌از 250 هزار واحد مسکونی در قالب مسکن مهر ساخته شود که درصورت محقق شدن آن بخشی از جمعیت تهران به این شهرها سرریز خواهد شد.
نورصالحی گفت: علاوه بر این با توجه به اینکه از جمله مولفه‌های جذب جمعیت ایجاد بسترهای اشتغالزایی است براین اساس مقرر شده شرایطی فراهم شود تا امکان اشتغال برای ساکنان شهرک‌های اقماری ايجاد شود.
وی تاکید کرد: علاوه بر این از آنجا که قرار است طی دو سه سال آینده امکانات جابه‌جایی جمعیت از طریق مترو فراهم شود قطعا بسیاری از مردم به سکونت در این شهرها راغب خواهند شد. به گفته معاون وزیر مسکن و شهرسازی اگر هر یک از شهرها بر اساس ماهیت وجودی‌شان مورد بهره‌برداری قرار بگیرند در آن صورت احتمال زیادی برای جذب جمعیت سربار تهران وجود دارد.
وی افزود: به عنوان مثال برخی از این شهرها با اهداف اداری و برخی نیز با اهداف جذب فعاليت‌هاي فرهنگی ایجاد شده‌‌اند و اگر این مهم واقعا محقق شود و مراکز اداری و فرهنگی به این شهرها انتقال داده شوند خود به خود ساکنان شهرهای تهران به سمت این شهرها به منظور سکونت مهاجرت خواهند کرد.
شهرهاي جديد شغل مي‌خواهد
در همین زمینه، مهندس سیدنصرالدین شاهرخی، مدیرعامل سابق شهر جدید پرند در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» تاكيد كرد: سبک‌سازی جمعیت از تهران از طريق انتقال به سایر شهرها فقط در صورتی محقق خواهد شد که در شهرهای جدید اشتغالزایی صورت بگیرد.
وی گفت: به عنوان مثال چنانچه در شهرهای جدید بخواهیم یک دانشگاه دولتی یا آزاد مشابه آنچه که در تهران است احداث کنیم احتمال اینکه جذب جمعیت محقق شود ضعیف است؛ چراکه در تهران دریایی از امکانات خدماتی و رفاهی مختلف وجود دارد که شهرهای جدید فاقد آن هستند.
شاهرخی اذعان داشت: بر این اساس اگر قرار باشد تغییر و تحولی در شهرهای جدید به لحاظ جذب جمعیت صورت بگیرد باید دولت شرایطی را فراهم کند که به موجب آن اقدام به ارائه یکسری تسهیلات خاص به ارگان‌هایی که به شهرهای جدید مراجعت كنند، ارائه دهد. وی افزود: در این صورت متعاقب این مساله بسیاری از امکانات خدماتی خود به خود به این شهرها انتقال داده خواهد شد و همین امر موجب جذب جمعیت به این شهرها مي‌شود. شاهرخی خاطرنشان کرد: اگر فرآیند مذکور محقق شود حتی ممکن است سبک‌سازی جمعیت تهران از حالت شعار به واقعیت تبدیل شود. وی تصریح کرد: انتقال جمعیت تهران مقوله‌ای نیست که با عوامل بازدارنده رخ دهد، بلکه نیاز به بسترسازي دارد که در صورت عملیاتی شدن مردم خود به طور داوطلبانه تهران را ترک خواهند گفت.
طرح نیاز به آمایش سرزمین دارد
دکتر حمید ماجدی، استاد دانشگاه، در این زمینه گفت: سبک‌سازی جمعیت تهران نیاز به یک عزم ملی دارد؛ به‌طوری که در قالب آمایش سرزمین این مهم باید بررسی شود.
وی گفت: بر این اساس باید پتانسیل امکان جذب جمعیت در اقصی نقاط ایران مورد بررسی قرار گیرد تا به موجب آن امکان مهاجرت تهرانی‌ها به سایر نقاط کشور فراهم شود.
این استاد دانشگاه همسو با سایر کارشناسان معتقد است که تنها راهکار سرازیر کردن جمعیت تهران به شهرک‌های اطراف ایجاد اشتغال است و اگر این مساله عملی نشود نمی‌توان امیدی به کاهش جمعیت تهران از رهگذر شهرهای جدید داشت.
سبک‌سازی جمعیت از بافت‌های فرسوده آغاز شود
اما در حالي كه يك معاون وزير مسكن از ارائه طرحي به دولت براي انتقال جمعيت تهران به شهرهاي جديد خبر داده، معاون ديگر وزير مسكن اعلام كرده، بهتر است سبك‌سازي جمعيت تهران ابتدا از بافت‌هاي فرسوده شروع شود.
معاون وزير مسكن گفت: اولويت دولت براي سبك‌سازي جمعيت تهران، ميتواند از ساكنان فعلي بافت‌هاي فرسوده شروع شود و دولت ميتواند با ارائه تسهيلات ويژه، مالكان خانه‌هاي قديمي را تشويق به مهاجرت كند. در اين صورت، امكان نوسازي و ساخت با تراكم بيشتر در زمين‌هاي مركز و جنوب تهران فراهم خواهد شد. در حال حاضر، بزرگ‌ترين مانع سر راه ساخت‌وساز در بافت‌هاي فرسوده، عدم تمايل مالكان به نوسازي و برخي مشكلات حقوقي بابت تملك زمين يا واگذاري آن به انبوه‌ساز است. احمد صادقي پيشنهاد كرده است چنانچه، امتياز ويژه ملكي يا تسهيلاتي براي انتقال ساكنان بافت‌هاي فرسوده تهران در نظر گرفته شود، پتانسيل بافت‌هاي فرسوده براي ساخت انبوه واحدهاي مسكوني محقق مي‌شود؛ ضمن اينكه، بخش قابل توجهي از جمعيت تهران تخليه خواهد شد. ريیس شرکت عمران و بهسازی شهری ایران گفت: باتوجه به وجود مشکلات عدیده در بافت‌های فرسوده اگر دولت به ساکنان این بافت‌ها مشوق‌های لازم را ارائه دهد، در این صورت قطعا ساکنان این بافت‌ها به خروج از تهران راغب خواهند شد.
وی با اشاره به اظهارنظر ريیس‌جمهور مبنی بر خروج 5 میلیون نفر جمعیت از تهران گفت: این اتفاق در سایر کشورهای دنیا مسبوق به سابقه است و بسیاری از کشورهای دنیا وقتی با سرریز جمعیت در پایتخت مواجه می‌شوند یا اقدام به سبک‌سازی جمعیت یا اینکه اقدام به جابه‌جایی پایتخت کرده‌اند. تاکنون کشورهایی نظیر استرالیا، برزیل، قزاقستان و.. پایتخت کشورهای خود را جابه‌جا کرده‌اند و در این زمینه موفق بوده‌‌اند.
معاون وزیر مسکن افزود: با توجه به اینکه افزایش جمعیت در کلانشهر تهران به مرحله انفجار رسیده است، به طوری که تهران از حالت کلانشهر خارج شده و بیش از هر چیز به یک کشور تبدیل شده است، از این رو برای رفع این معضل باید از این دو راهکار رایج استفاده کرد، از آنجا که جابه‌جایی جمعیت امکان‌پذیر نیست از این رو، سبک‌سازی جمعیت گزینه بهتری برای ساماندهی پایتخت است. به گفته صادقی، برای سبک‌سازی جمعیت باید مشوق‌هایی در نظر بگیریم تا به موجب آن مردم برای خروج از پایتخت راغب شوند. وی اظهار داشت: به عنوان مثال ارائه یارانه‌های دولتی، تسهیلات مسکن، کاهش زمان بازنشستگی و سایر امتیازات دیگر از جمله عواملی است که می‌تواند در کاهش جمعیت تهران موثر واقع شود.
صادقي با اشاره به تاثیر سبک‌سازی جمیعت تهران و تاثیر آن روی کاهش صدمات زلزله احتمالی پایتخت گفت: دولت اگر موفق شود هزار نفر از جمعیت تهران را تخلیه کند بدان معنا است که موفق شده جان هزار نفر را از صدمات ناشی از زلزله نجات دهد از این رو طرح مساله کاهش جمعیت تهران بسیار مفید است.
وی اظهار داشت: متاسفانه زندگی در تهران بهرغم تمام مشکلات عدیده‌ای که دارد با یک جذابیت کاذب همراه شده، این در حالی است که اگر دولت واقعا بخواهد مسیر مهاجرت به تهران را معکوس کند باید این جذابیت‌ها را به سایر مناطق دیگر انتقال دهد و در آن صورت است که مردم زندگی در سایر مناطق را انتخاب خواهند کرد.
معاون وزیر مسکن گفت: اعلام آمار ضرورت خروج 5 میلیون نفر از جمعیت تهران حاکی از عزم بدنه دولت برای اجرای این طرح است و اگر مشوق‌های لازم را فراهم کند قطعا اجرای آن عملیاتی است. وی تاکید کرد: خروج این میزان جمعیت تهران تاثیر چندانی روی بازار مسکن نخواهد گذاشت؛ چراکه 5 میلیون تقاضای مسکن در سایر مناطق تهران توزیع خواهد شد.
وی با اشاره به روند نوسازی بافت‌های فرسوده یادآور شد: سبک‌سازی جمعیت تهران می‌تواند از بافت‌های فرسوده آغاز شود و اگر دولت به ساکنان این بافت‌ها اقدام به ارائه تسهیلات لازم کند؛ قطعا آنها به مهاجرت به سایر شهرها راغب خواهند شد.
تخصیص تسهیلات 100 درصدي
در همین زمینه، دکتر امیر منصوری، استاد دانشگاه و کارشناس برجسته مطالعات شهری عنوان کرد: اساسا خروج جمعیت از شهر تهران از آنجا که منوط به ایجاد شغل است عملی نیست و اصولا محل سکونت افراد تابع محل فعالیت افراد است.
وی اذعان داشت: اصولا مردم اول شغل پیدا میکنند بعد محل سکونت را برمی‌گزینند و با توجه به اینکه اقشار متوسط جامعه بیش از پیش به شغل‌شان وابسته هستند در نتیجه به محل سکونت خود نیز به لحاظ اشتغال وابسته‌تر هستند.
به گفته این استاد دانشگاه، امکان خروج جمعیت فقط در صورتی عملیاتی خواهد شد که برای افراد شغل بهتری با شرایط بهتری ایجاد شود.
منصوری اظهار داشت: در صورت تحقق این مهم مرحله بعدی ایجاد امکانات محیطی مطلوب شامل تسهیلات خدماتی، فرهنگی و همچنین بسترهای زیرساختی است. از این رو، با توجه به اینکه دولت در سایر شهرستانها به مقیاس وسیع شغل و امکانات زیرساختی ایجاد نکرده تخليه جمعیت از مناطق مختلف تهران امکان‌پذیر نیست. منصوری با بیان اینکه ساکنان بافت‌های فرسوده طبقات فقیر پایتخت هستند که به اجبار در این بافت‌های فرسوده اسکان یافته‌اند، گفت: این عده اگرچه هر لحظه احتمال می‌دهند که مسکن‌شان تبدیل به آوار شود؛ اما در هر حال به دلیل ضعف شدید بنیه مالی قادر به استفاده از تسهیلات شهرداری و دولت برای نوسازی خانه‌های خود نیستند.
وی گفت:حال اگر قرار باشد دولت ساکنان این بافت‌ها را به مهاجرت از تهران ترغیب کند این افراد به دلیل فقدان بضاعت مالی قادر نخواهند بود که در شهرستانها صاحب خانه شوند؛ چراکه اساسا ساکنان بافت‌ها بنیه مالی ضعیفی دارند.
به گفته این استاد دانشگاه در شهرستانها آنقدر کمبود شغل وجود دارد که تکافوی ساکنان شهرستانها را نخواهد داد و بنابراین اگر دولت بخواهد برای ساکنان تهران در بافت‌های فرسوده در سایر شهرستانها شغل ایجاد کند، گویی رانتی را برای تهرانی‌ها ایجاد کرده است و از بودجه ملی به نفع ساکنان تهران استفاده کرده است.
وی گفت: در همین حال اگر قرار باشد حتی دولت به ساکنان بافت‌های فرسوده تسهیلات 100 درصدی برای خرید خانه در شهرستانها بدهد، از آنجا که ساکنان این بافت‌ها اصولا بدهکاری‌های مختلف دارند از این رو بعید به نظر می‌رسد که از اين رهگذر نيز توفیقی حاصل شود.
اول بايد از خود آغاز كرد ، براي امكان مديريت بحران درزمان بروز حوادث غير مترقبه احتمالي در شهر تهران بهتراست اول سازمان مديريت بحران كشور را از شهرتهران انتقال داد ، 