مزارع سرسبز انزلی که در میانه راههای ارتباطی بندر کاسپین آسمانش رو به بهشت پرنده ها سینه گشاده است این روزها شاهد صدای غرش لودرها و کوبش سهمگین غلطکها در دل زیباترین اکوسیستم ساحلی ایران است اما با این همه غرش گویی گوش مسئولان نایی برای شنیدن ندارد.
به گزارش خبرنگار مهر، ساخت اسکله کاسپین در حریم ساحل طلایی زیباکنار که هفتصد سال طول کشیده تا دست طبیعت ماسه های الک شده را در این مکان انبار کند و یکی از بی نظیرترین اکوسیستمهای دنیا را پدید آورد - به عقیده متخصصان محیط زیست خیانتی تاریخی به نسلی نیامده است که هنوز روح در کالبد ندارد.
تخریب دهها کیلومتر مربع از بهترین سواحل ریزدانه دنیا در حاشیه شرقی تالاب انزلی به شدت ادامه دارد و هزاران ماشین سنگین در حال ساخت اسکله ای هستند که ابهامات بسیاری در مورد داشتن ارزیابی زیست محیطی در پرونده اش وجود دارد.
بندر کاسپین در منطقه آزاد انزلی در حالی کیلومترها متر مربع از سواحل را در اشغال دارد که به عقیده متخصصان محیط زیست دریایی، طراحی و جانمایی موج شکنهای طویل در این بندر منجر به تخریب سواحل پایین دست شده که آثار ویرانگر آن به زودی خودنمایی می کند.
یک استاد دانشگاه در اینباره به خبرنگار مهر می گوید: ساخت اسکله کاسپین به اندازه ای مخرب و ویرانگر است که نامه ای سرگشاده خطاب به رئیس جمهور نوشته ام و در آن ضمن شرح مصائب ساخت این اسکله و تخریب گسترده ای که به دنبال دارد تقاضا کرده ام ساخت آن را متوقف کنند چرا که آیندگان بی شک ما را نفرین می کنند.
دکتر حسین مروتی متخصص محیط زیست دریایی با اشاره به حضور میدانی در محل ساخت اسکله کاسپین در حاشیه شرقی تالاب انزلی اعتقاد دارد طراحی و جانمایی این بندر به دلایل فنی کاملا غلط بوده و مشاوری که روی این بندر کار کرده کمترین سواد دریایی را داشته است. استفاده از موج شکنهایی که کیلومترها در دریا نفوذ می کنند به سادگی می توانند زمینه تخریب ساحل را فراهم کنند.
وی سواحل را به موجودی زنده شبیه می داند که در صورت تخریب بخشی از آن دیگر قابل استحصال و بازگشت به حالت اولیه نیست همانطور که موجود زنده در برابر آزار و اذیب واکنش نشان می دهد. با این دستکاری در بندر و کشیدن موج شکنهای بزرگ، بالادست ساحل رسوب گذاری و پایین دست دچار رسوب برداری می شود.
به گفته این متخصص محیط زیست دریایی، در واقع مسئولانی که مجوز ساخت اسکله کاسپین در انزلی را بدون رعایت ملاحظات زیست محیطی صادر کرده اند تنها برایشان افزایش ترانزیت و تجارت کالا مهم بوده است چرا که به لحاظ علمی قابل اثبات است که هر چه طول موج شکنها زیادتر باشد فرسایش در پشت آن بیشتر است.
مروتی معتقد است؛ پشت این موج شکنهای بتنی عظیم که حجم وسیعی از مصالح ساختمانی را در خود دارد و موجب بروز آلودگی وسیع و تخریب گسترده ساحل می شود، زیباترین و حساس ترین اکوسیستم ساحلی دنیا در حاشیه دریا پهن شده است که سواحل زیباکنار نام دارد. ساحلی که سالها طول کشیده تا به این شکل بسیار زیبا درآید و طولی نمی کشد تا این حجم از تخریب را تاب بیاورد و به زودی می میرد.
این استاد دانشگاه و متخصص محیط زیست دریایی می گوید: باید ملاحظات زیست محیطی سختگیرانه ای در این اسکله به کار گرفته شود چرا که برای ساخت اسکله انواع مصالح ساختمانی و سنگهای صخره ای و موج شکنها استفاده شده و جاده های گوناگون در مسیرهای مختلف کشیده شده است که نه تنها ساحل ریز دانه زیبا کنار را تخریب می کند بلکه سبب فرار انواع پرنده های بومی و مهاجر از منطقه شده است.
سواحل زیباکنار که به سواحل قناری ایران معروف است به لحاظ ارزشهای حفاظتی جزو مهمترین اکوسیستمهای طبیعی هستند. به باور دکتر حسین مروتی 700 سال طول کشیده تا به شکل امروزی درآید چرا که در طول این سالها عناصر مختلف الک شده اند و جریانهای دریایی ریز دانه های ماسه ای را با گردش آب و اثر بادها به یکی از شگفت انگیزترین ساحلها تبدیل کرده است.
این متخصص محیط زیست دریایی و اقیانوس شناس که چندین کتاب در حوزه علوم دریایی و بندرسازی و همین طور ملاحظلات زیست محیطی تالیف کرده و مشاورهای متعدد در طول 25 سال مطالعات علمی در دریاهای خلیج فارس، عمان و خزر ارائه داده معتقد است باید به داد سواحل زیبای بندر انزلی رسید و هر چه سریعتر پروژه کاسپین را متوقف کرد.
وی تاکید کرد: محیط زیست دریای خزر به شدت در خطر است چرا که پدیده خود پالایی در این دریا دیگر به صورت طبیعی انجام نمی شود و سالانه میلونها تن مواد نفتی و صنعتی و انواع پساب و فاضلاب به دریا سرازیر می شود که این موضوع در تمامی کشورهای کنار نشین خزر صدق می کند.
دکتر حسین مروتی با اشاره به اینکه انتقادات او به خاطر موقعیت حرفه ای و احساس مسئولیت در قبال کشور و نسلهای آینده و آگاهی از اشتباهات محاسباتی و تکنیکی در ساخت این اسکله است، گفت: من در این ماجرا ذی نفع نیستم و هیچ منفعتی در این پروژه ندارم ولی نسبت به میهمنم احساس مسئولیت می کنم و با آگاهی کامل از رئیس جمهوری می خواهم جلوی ساخت این پروژه را بگیرد.
وی اظهار داشت: مشاور این پروژه باید خلع شود چرا که زمینه تخریبی نابخشودنی را در زیباترین و حساس ترین سواحل دنیا بوجود آورده است و مطمئنم این مشاور نه تنها دریا را نمی شناسد که چیزی از سازه های دریایی و رابطه ساحل و دریا درک نمی کند.
با این حال پیش از این رئیس سازمان محیط زیست در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد اسکله کاسپین در مازندران گفت که در ساخت این اسکله تخلفی اتفاق افتاد و تخلف را آقای دکتر فیروزآبادی رئیس منطقه ویژه کاسپین مرتکب شده بود که به همین دلیل برکنار شد.
محمد جواد محمدی زاده تاکید کرد: سازمان محیط زیست بر اساس مستنداتی پیگری کرد و پروژه را متوقف کرد. مسئول مناطق ویژه آنجا اعلام کرد این مصوبه دولت است و در سفر استانی مصوب شده که برای افزایش ترانزیت و تجارت کالا بوده است. اشکال ما این بود که ملاحظات زیست محیطی در این اسکله رعایت نشده و باید متوقف شود.
وی ادامه داد: آقای بقایی که مسئولیت مناطق را به عهده دارد گفته این پروژه باید اجرایی شود اما ما نظرات شما را اعمال می کنیم و اجازه بدهید دستگاه قضایی بین ما قضاوت نکند. من به ایشان گفتم حرف شما درست اما رئیسی که شما منصوب کردید خلاف این را عمل می کند. او هم مستندی را آورد که از نظر ما قابل قبول نبود.
به گفته محمدی زاده، در مستندی که از سوی مسئولان منطقه آزاد انزلی ارائه شده آمده که روسای ادارات یا باید با پیشنهاد منطقه آزاد و با حکم بالاترین مقام منطقه منصوب شوند و یا رئیس منطقه آزاد خود مسئولیت آن بخش را به عهده دارد. آقای فیروزآبادی رئیس منطقه کاسپین فکر کرده بود که خودش رئیس محیط زیست است و هر آنچه فکر کرده درست است انجام داده بود.
به هر روی ریختن میلیونها تن مصالح ساختمانی به ساحل زیبای شرق تالاب انزلی که جزو سواحل طلایی دریای خزر محسوب می شود به هیچ وجه قابل جبران نیست. همچنان که اکنون نیز الگوی امواج دریا، گردش آبهای ساحلی، جریانات دریایی را در ساحل تغییر داده و اگر از ادامه این روند ممانعت نشود به طور قطع خسارات جبران ناپذیری به بار می آورد.
همچنان که کارشناسان پیش بینی کرده اند با وجود سازه های عظیم شیب ساحل تندتر شده و در آینده این شیب قابل مهار و کنترل نیست. در واقع با ادامه این پروژه سواحل شرقی به زودی به زیر آب می روند و به دلیل از دست دادن این سواحل طلایی میلیونها دلار خسارت به کشور وارد می شود.
