سرویس اجتماعی ـ شاید بندرت بتوان کسی را یافت که از «مسکن مهر» نشنیده باشد و حتی یکی از نزدیکانش را در زیرمجموعه بزرگ این طرح سراغ نداشته باشد؛ طرحی که قرار بود همه کسانی را که مشکل مسکن دارند، صاحب خانه کند، ولی هنوز توفیق زیادی به دست نیاورده و به زعم عده‌ای در حال آمارسازی است تا شکست را از خود دور کند!
به گزارش «تابناک»، از هنگامی که وزیر مسکن و شهرسازی دولت نهم از آغاز طرح «مسکن مهر» سخن گفت، برخی سوت و کف زدند و از فردای آن روز، برخی در مزایای این طرح کارآمد سخنرانی و قلم فرسایی کردند و عده کمتری هم آن را هدفی دانستند که صد در صد محقق نخواهد شد. برخی هم بودند که این طرح را نوع چکش‌کاری شده همان طرح اجاره به شرط تملیک می‌دانستند؛ طرحی که به دلایل عمدتا سیاسی، نقد نشده مردود شناخته و به جای رفع نقص‌های احتمالی، با نسخه جدید (!) جایگزین شد.
و به این ترتیب بود که ایده‌ای با نام شعار دولت در مقابله با معضل مسکن مطرح شد و قرار بود با اجرای آنی، همه افراد بدون مسکن صاحب خانه شوند و کار به اندازه‌ای بدون نقص تصور شد که برخی پیشاپیش در تالار افتخارات دولت وقت ثبتش کرده و دست به کار شدند. به مثابه آن مثل معروف، «50 درصد کار حل بود»؛ تنها مانده بود تعیین محل اجرای طرح، ساخت خانه‌ها و ساماندهی مردم و زیرساخت‌های لازم و نقشه‌های مطالعاتی و مطالعات اجتماعی و فرهنگی و دیگر امور جزیی!
شاید کمی اغراق آمیز به نظر برسد، ولی متأسفانه این نزدیک به واقعیت است؛ برای این زوایای گوناگون قضیه تدبیری اندیشیده نشد؛ نه طرح تحقیقاتی تعریف شد و نه مطالعات مقدماتی صورت گرفت و نه حتی کسی فکر زمین‌های لازم برای طرح را کرد؛ قرار شد (حتی قرار هم نشد و این موضوع را فرض کرده‌ایم!) امور در حین کار ساماندهی شود؛ گویی اینکه شمار افراد فاقد مسکن چند صد نفری بیشتر نیستند.
مدیرعامل یکی از تعاونی‌های مسکن مهر استان تهران در این باره به خبرنگار می‌گوید: طرح مسکن مهر در تهران، به این صورت آغاز شد که از اداره تعاون استان با برخی متقاضیان نا‌نویسی کرده در سایت اینترنتی طرح، که مدرک کار‌شناسی به بالا داشتند، تماس گرفتند و طی جلساتی که در نمازخانه اداره برگزار شد، حاضرین را «پرزنت» کرده و هیأت مدیره‌های تعاونی‌های کنونی را برگزیدند و با امضای مدارک لازم برای ثبت شرکت‌ها، کار عملا آغاز شد.
طرح خام و مشکلات پخته!
این نحوه شکل‌گیری تعاونی‌ها که با اندک چشم‌پوشی به همین شکل در کل کشور اجرا شد، نشان از آغاز طرحی می‌داد که شبیه (NGO) به نظر می‌رسید و بارش به دوش مردمانی گذاشته شده بود که بیشتر نه کار تشکیلاتی کرده‌اند و نه از امورات قانونی یک شرکت تعاونی چیزی می‌دانستند؛ فارغ از اینکه شرایط در همه شهر‌ها به یک شکل پیش نخواهد رفت؛ گویا خشت اول را معمار سست نهاده بود!
این در حالی است که ضرورت وجود نهاد نظارتی بر تعاونی‌های ساخته، احساس شده بود؛ جایی که از یک متصدی در یک اتاق سازمان تعاون در بیشتر شهر‌ها تا یک واحد آپارتمان و چند کارمند در کلانشهری چون تهران به این مهم اختصاص یافت.
این آغاز رسمی ایده‌ای بود که لایحه دو فوریتی آن در خرداد سال ۸۶ تقدیم مجلس شد و در آذر ۸۷ تأییدیه شورای نگهبان را گرفت؛ در حالی که طرح خام بود و مشکلات پخته!
متقاضیان مسکن مهر در مناطق گوناگون شهری، به گروه‌های چند صد نفره تقسیم شده و به تعاونی‌های نوپا معرفی شدند؛ تعاونی‌هایی که شمارشان در برخی شهرهای بزرگ از صد هم تجاوز کرد، در حالی که برخی متقاضیان ساکن شرق شهر را راهی دفتر یک تعاونی در غرب شهر کردند و...!
«در جلسه نمازخانه اداره تعاون، مسکن مهر را این گونه تعریف کردند که قرار است هر تعاونی با کمک اداره تعاون و پیمانکاران و مشاورانش، تعدادی مسکن برای اعضایش بسازد و هزینه‌های ساخت از محل وام مسکن مهر ـ که هم بیشتر است و هم مزایای دیگری دارد ـ پرداخته شود تا زمان تحویل واحد ـ که مابقی مبلغ ساخت که ۴ تا ۵ میلیون خواهد بود ـ از محل پول پیش‌هایی پرداخت شود که مستأجران در نزد صاحب خانه‌هایشان دارند.
محل زمین‌های طرح هم بیرون از تهران خواهد بود و تلاش می‌کنیم در شهرهای جدید پیرامون تهران (پردیس، پرند و هشتگرد) جانمایی‌تان کنیم»؛ این را مدیرعامل یکی دیگر از تعاونی‌های مسکن مهر می‌گوید و می‌افزاید: «پردیس که به مسکن مهر تهران جایی نداد و در باقی جا‌ها هم چهار میلیون تومان آن موقع به ده تا سیزده میلیون افزایش یافته است. دیگر رویمان نمی‌شود به اعضایمان چیزی بگوییم، چون دروغگو شده‌ایم. آن موقع نرخ مسکن به شدت در حال رشد بود و مسکن مهر را به راه انداختند تا جلوی تورم مسکن را بگیرند که موفق هم شدند، ولی ضررش را ما داریم پس می‌دهیم. سه سال گذشته و ما نه هنوز صاحب خانه شده‌ایم و نه مزیتی شامل حالمان شده است».
وقتی از وی درباره منبع تأمین هزینه‌های دفا‌تر تعاونی‌ها می‌پرسیم، می‌گوید: همه هزینه از فیش‌های پرداختی متقاضیان تأمین شده است؛ از مبلغ اجاره دفتر تعاونی گرفته تا حقوق کارمندان دفتری تعاونی‌ها.
تفاوت مسکن مهر تهران و شهرستان ها
البته در شهرستانها داستان متفاوت پیش رفته و هر چقدر که این طرح در شهرهای بزرگ و کلانشهرهایی مثل تهران تقریبا شکست خورده است، در آنجا موفق بوده و توانسته برخی را صاحب خانه کند؛ این را می‌شود از آمار متقاضیان انصرافی فهمید که تعدادشان به گونه‌ای روزافزون زیاد‌تر می‌شود؛ تفاوتی که شاید طبیعی هم باشد و اندکی تحقیق، لازم بود تا این نقیصه را آشکار کند. نکته‌ای به سادگی اینکه: «ارزش زمین در شهرهای گوناگون متفاوت است»؛ خبرگزاری فرانسه قیمت مسکن در تهران را با پاریس قابل قیاس می‌داند.
در مرحله واگذاری زمین در تهران، گزینه‌ها به روستای قبچاق (منطقه‌ای در نزدیکی بیدگنه و مجاور با پادگان به تازگی معروف شده) و یا زمین‌های بیرون از محدوده پیشوای ورامین هم رسید؛ جایی که به نسبت شهرهای جدید پرند و هشتگرد، مرغوبیت کمتری داشت؛ فارغ از اینکه خود این شهرهای جدید هم فاصله‌های زیادی با شهر داشتند، تا جایی که شهر جدید هشتگرد، جزو استان البرز به شمار می‌رود و معلوم نیست، آمار مسکن مهرهای ساخته شده‌اش در تهران منظور خواهد شد یا کرج!
تنها شهر جدید پرند بود که خواهان زیادتری داشت؛ شهری که عملا رفت و آمد از آن تا تهران متضمن صرف ساعت‌ها هزینه است و متروی در نظر گرفته شده برایش نیز به این زودی‌ها رنگ بهره‌برداری به خود نخواهد دید؛ گزینه‌ای که بیشتر برای متقاضیان شبیه ناچاری بود تا انتخاب.
* وزیر راه و شهرسازی: یکی از فرصت‌هایی که به تازگی نصیب کشور و انبوه‌سازان ایرانی شده درخواست سوریه برای ساخت ۵۰ هزار مسکن ارزان قیمت برای متقاضیان کم درآمد این کشور است.
شاید این بزرگترین دلیلی بود که از مسکن مهر پرند استقبال شد و دولت را مجاب کرد که برای پیشبرد اهداف مسکن مهر، در پرند ورود کرده و قراردادهای کلان انبوه سازی ببندد؛ قراردادهایی که هم پای شرکت‌های ترکیه‌ای* را به ساخت و ساز در کشورمان باز کرد و هم انواع سازه‌های پیش ساخته و چوبی و... را به کار گرفت تا شاید در اجرای کار معوق مانده تسریع صورت پذیرد.
هزینه‌های ساخت و ساز افزایش یافت و طرح متحول شد، بدون اینکه برای نام‌نویسی کنندگان سه سال پیش مزیتی در نظر گرفته شود؛ کسانی که با انباشت پول‌هایشان در صندوق توسعه تعاون، شرایط تولد بانک توسعه تعاون را فراهم کردند و سه سال به امید خانه دار شدن از راه این طرح تحمل کردند.
اینجا بود که بسیاری از تعاونی‌های تشکیل شده، کارکردشان را از دست دادند و تصمیم گرفته شد تا متقاضیان به شرکت عمران شهر جدید معرفی شوند و پس از پایان انتقال، تعاونی‌ها منحل شوند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب جنوبغربی استان تهران: به منظور آبرسانی به پروژه‌های مسکن مهر مخزن ۱۰ هزار مترمکعبی شهید آب‌شناسان رباط کریم با بیش از ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی در حال ساخت است. / فارس
ولی اکنون مشکلات جدیدی طرح را تهدید می‌کند؛ شهرک‌های ساخته شده یا رو به اتمام که هیچ زیرساختی ندارند؛ نه آب و برق و نه بیمارستان و مدرسه!
شمار متقاضیان روز به روز کاهش پیدا می‌کند و واحدهای در دست ساخت مشتری ندارند. حالا هم
متقاضیان می‌توانند در بنگاه‌های معاملات املاک نام‌نویسی کنند و هم احتمالا خرید و فروش مسکن ۹۹ ساله مجاز خواهد شد!
«اول قرار نبود بکشند عاشقان را بعدا قرار شد بکشند عاشقان را»
این پاسخ یکی از مهندسین ناظر پروژه مسکن مهر پرند به مدیر عامل یکی از پرشمار تعاونی‌های مسکن مهر استان تهران است که درباره تغییرات پیاپی در اجرای این طرح پرسیده بود؛ استدلالی آبکی و با رگه‌های خفیف طنز که گویا، شرح حال کل پروژه مسکن مهر استان تهران باشد!
متاسفانه در كشور ما افرادي هستند كه براي هر اقدامي حرف و حديث ايجاد ميكنند نظير نويسنده محترم ! متن فوق. طرح مهر هرچند در خانه دار كردن همه مردم نتوانست موفق باشدو چه بسا اين كار عملي هم نيست ، اما من به شخصه شاهد خانه دار شدن افراد مختلفي در شهرستان هاي نزديك تهران بوده ام. در تهران هم خانه هاي ساخته شده در هشتگردو پرند ،بخش كمي از افرادي كه خانه نداشتند را اميدوار به داشتن حداقل يك سرپناه نمود كه بزودي هم خانه هاي سري اول تحويل خواهند شد . حداقل حسن طرح مهر، مهار 2-3 ساله قيمت سرسام آور و بي منطق مسكن در تهران كه خون مردم بيگناه را توسط عده اي سودجوي حريص و بنگاه داران بي معرفت و پولدوست را در شيشه مي كردند ، بوده است. انصافا زير سؤال بردن اين طرح با وجود همه مشكلات و كمبودهايش، كمال بي انصافي است. از طرح مسكن مهر فقط كساني كه منافع حرام آنها از بي پباتي قيمت مسكن به خطر افتاد ، متنفرهستند و الا در صورت تدوام باز هم ميتواند تا حدودي به درد مردم بيچاره و خانواده هايي كه آرزوي آنها داشتن يك سرپناه است كمك كند و مايه خشم افراد سودجو باشد. 
یعنی اینکه سه ساله یه عده ای هم پولشون خوابیده و هم خونه نصیبشون نشده هم مثبته؟