چند سالی هست که موضوع انتقال پایتخت به اشکال مختلف مطرح و در کنار آن طرح‌هایی نیز اجرا می‌شود که انتقال کارمندان از پایتخت یکی از این نمونه‌هاست.
به گزارش خانه ملت، سال‌هاست پایتخت کشورها نه به دلیل مشکلات امنیتی که به دلیل مسائل اقتصادی منتقل می‌شود، تاکنون کشورهایی چون سریلانکا، قزاقستان، استرالیا، مالزی، پاکستان و برزیل پایتخت‌های خود را جابه‌جا کرده‌اند هر چند بر اساس اعتقاد عده‌ای از کارشناسان با انتقال پایتخت در کشورهایی مانند پاکستان، ترکیه و برزیل معضل تمرکزگرایی کاهش نیافته و مسائل پیچیده اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در این کشورها ایجاد شده است.
در ایران نیز، موضوع انتقال پایتخت به طور رسمی و علنی برای اولین بار در سال ۱۳۶۴ مصادف با دویست‌مین سال پایتختی تهران مطرح شد و پس از جنگ تحمیلی در سال ۱۳۶۸ بار دیگر به طور جدی‌تر مورد پیگیری قرار گرفت و پس از روی کار آمدن دولت‌های نهم و دهم به طور جدی مطرح شد و چند مرحله از این طرح نیز به عرصه اجرایی شدن رسید.
انتقال پایتخت، موافقان و مخالفان بسیاری دارد که از سوی برخی‌ها راه حلی تلخ، پرهزینه و در حقیقت آخرین راه حل محسوب می‌شود، آن اوایل که طرح را کلید زده بودند صحبت از تسهیلاتی به میان آمد تا مردم را وسوسه کند دست از زندگی در تهران بردارند و بروند شهرهای دیگر؛ در ذیل «آیین‌نامه اعطای تسهیلات به کارکنان دستگاه‌های اجرایی متقاضی انتقال از شهر تهران» برداشتن سقف اضافه کار، دریافت وام با شرایط آسان، هدیه ازدواج، امکانات ورزشی و بهداشتی رایگان، سقف امتیازات برای خدمت در مناطق محروم، امکان افزایش تسهیلات تشویقی از تسهیلاتی بود که در نظر گرفته شده بود، در روزهای اول آمارهای چند ده هزار نفره‌ای از تعداد ثبت‌نام کنندگان در این طرح منتشر شد و در همان روزها از انتقال ۲۰ هزار نفر خبر دادند.
استعفا، بازخرید یا انتقال، انتخاب با خودتان است!
سایتی با نام «انتقالی» که هنوز هم بر قرار است و در صفحه اولش به داوطلبان وعده وام ساخت مسکن ۲۵ میلیون تومانی، وام خرید مسکن ۲۰ میلیون تومان، وام تعمیرات ۵ میلیون تومانی و وام ودیعه مسکن ۱۰ میلیون تومان داده است، از قرار معلوم امتیازها و تسهیلات جواب نداد و دولتی‌ها به هر دری زدند و در برخی موارد کار به اجبار رسید. لطف‌الله فروزنده معاون منابع انسانی و توسعه مدیریت رئیس جمهور درباره انتقال کارکنان دولت از تهران به سایر استان‌ها به زبانی دیگر روی آورد و با بیان این مطلب که در این بخش یا افراد داوطلب می‌شوند و یا اینکه دستگاه‌ها منتقل خواهند شد، گفت: استعفا، بازخرید، انتقال با دستگاه از مواردی است که کارکنان دستگاه‌های شامل طرح انتقال باید یکی از آنها را انتخاب کنند و اینها از روش‌های اجرای این طرح محسوب می‌شود، اما با این وعده وعید‌ها باز هم طرح با موفقیت پیش نرفت و باعث شد تا دولت طرح‌های جدیدی را در این راستا کلید بزند.
کارمندانی که درحال بازگشت هستند
با گذشت چند سال از اجرای این طرح، ارزیابی‌های متفاوتی از نتایج اجرای این طرح ارائه شده است اما به گفته کارشناسان، تحقق نیافتن وعده‌ها برخی از کارمندان منتقل شده را به فکر برگشت انداخته است. طرحی که هیچ تاثیر ملموسی بر زندگی مردم نگذاشت و جمعیت بالای تهران، آلودگی هوا و بالا رفتن هزینه مدیریت شهری همچنان برقرار است.
اما، حالا معاون منابع توسعه مدیریت و سرمایه انسانی دولت در راستای همین طرح از آخرین اقدامات و تصمیمات جدید دولت درباره ساماندهی وضعیت استخدامی کارکنان دولت خبر می‌دهد، لطف الله فروزنده طرح انتقال پایتخت اداری از تهران را در مرحله مطالعه و چکش کاری عنوان کرد و افزود: این طرح اجرایی می‌شود.
وی با بیان اینکه مانند سال گذشته طرح انتقال از تهران در یک شرایط فوری انجام نمی شود، گفت: برنامه ما در شرایط فعلی بیشتر به سمت تغییر ساختارها و اصلاح آنها است و تلاش می‌کنیم در قالب طرح جامع تهران این مسئله را دنبال کنیم.
طرحی احساسی و مطالعه نشده
در همین ارتباط و از همان ابتدا نمایندگان مجلس هم لب به اعتراض گشودند و هر کدام به جنبه‌ای از ضعف‌ها و شکست‌های این طرح اشاره کردند؛ علی زنجانی حسنلویی عضو کمیسیون اجتماعی در مجلس با بیان اینکه طرح انتقال کارمندان از پایتخت بدون کار کارشناسی انجام شد، گفت: در برخی موارد با اجرای این طرح ما شاهد انتقال اجباری کارمندان بودیم که نارضایتی عده‌ای را به دنبال داشت .
وی در باره گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس درباره انتقال کارمندان که آن را طرحی شکست خورده قلمداد کرده، تصریح کرد: آن‌طور که مرکز پژوهش‌ها اعلام کرده کار کارشناسی برای اجرای این طرح انجام نشده است، انتقال کارمندان دولت و وزارتخانه به مکانی دیگر شاید به صورت مقطعی جواب‌گو باشد ولی در آینده حلال مشکلات شهر بزرگ تهران نخواهد بود.
نماینده مردم نقده و اشنویه در مجلس شورای اسلامی، افزود: در برخی موارد با اجرای این طرح، شاهد انتقال اجباری کارمندان بودیم که نارضایتی عده‌ای را به دنبال داشت.
وی تصریح کرد: حتی طرح انتقال سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها به خارج از تهران طرحی شکست خورده است و عملا نمی‌توان نتیجه مطلوبی داشته باشد.
علیرضا محجوب دیگر عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با اشاره به طرح دولت برای انتقال برخی دستگاه‌های دولتی از شهر تهران، گفت: اگر منظور از این طرح، جابه جایی جمعیت و کوچ جمعیت باشد، ممکن است تعریف اقتصادی در پی داشته باشد ولی در مسائل سیاسی امروز، آنهایی که پایتخت‌شان را جابه‌جا کردند و این تجربه را داشته‌اند کمتر نتیجه اقتصادی و حتی نتیجه دلخواه اداری را گرفته‌اند.
وی در مورد طرح دولت برای انتقال برخی دستگاه‌های دولتی از شهر تهران، بیان کرد: کشورهای مختلفی این موضوع را تجربه کرده‌اند و تنها توانستند یک کانون شهری جدید درست کنند که این کانون شهری جدید بخشی از وظایف پایتخت را برعهده گرفت که همین مساله نیز باعث به وجود آمدن مشکلاتی شد.
همچنین، داریوش قنبری نیز با تاکید براینکه زیرساخت‌های لازم برای انتقال کارمندان از تهران به شهرستان‌ها فراهم نشده است، گفت: طرح انتقال کارمندان از ابتدا طرحی اجرا نشدنی به نظر می‌رسید بسیاری از کارشناسان نیز در این باره نظرات خود را مطرح کرده بودند.
وی افزود: طرح خروج کارمندان از تهران از همان ابتدا طرح شکست خرده‌ای بود زیرا ظرفیت‌های این کار از ابتدا وجود نداشت و نمی‌دانیم اصرار بیش از حد دولت برای انجام این کار به چه دلیل بود.
قنبری یادآور شد: مطرح کردن بحث‌های احساسی و مطالعه نشده دولت از دلایل شکست این طرح است، همانطور که دولت در ابتدا به‌طور جدی و احساسی پیگیر اجرای این طرح بود با همان سرعت نیز این طرح شکست خورد و شکست آن برای دولت نیز محرز شده است.
سیدجواد زمانی سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس نیز با تاکید براینکه از ابتدا مشخص بود طرح انتقال کارمندات از پایتخت نتایج مثبتی را به دنبال نخواهد داشت، گفت: انتقال جمعیت میلیونی تهران نیز از طریق کارمندان امکان‌پذیر نیست، بارها تاکید شده انتقال کارمندان حلال مشکلات پایتخت نیست.
وی بیان کرد: با انتقال ۱۰۰ هزار کارمند از پایتخت مشکل تهران حل نخواهد شد، باید جمعیت میلیونی از تهران خارج شود تا ما شاهد کاهش برخی مشکلات باشیم.
این نماینده مجلس هشتم تاکید کرد: از ابتدا مشخص بود که این طرح نتایج مثبتی را به دنبال نخواهد داشت و حلال مشکلات تهران نخواهد بود.
همچنین وضعیت نابسامان کارمندان انتقالی و هم چنین بی‌تاثیر بودن این اقدام باعث شد تا مرکز پژوهش‌های مجلس اقدام به انجام بررسی در مورد این طرح کند و نتیجه بگیرد که طرح انتقال کارمندان از پایتخت بدون کار کارشناسی انجام شده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس هم با بررسی مشکلات ناشی از انتقال برخی دستگاه‌های دولتی از شهر تهران، باتشریح ویژگی‌های کلانشهر تهران اعلام کرد: جابه‌جایی فیزیکی بعضی از عناصر در این سیستم، صرفا گسیختگی در نظام مذکور را دامن می‌زند و برای حل یک مشکل، چندین مشکل بزرگ‌تر به وجود خواهد آمد.
در این گزارش آمده است: متاسفانه ضربتی و آنی بودن تصمیم‌ها و در نظر نگرفتن مشارکت افراد در فرآیند تغییر یک دور بی‌نتیجه و برخی اوقات مخرب را در نظام تصمیم گیری کشور ایجاد می‌کند و فقدان چنین خصوصیتی درتصمیم‌گیری مهمی همچون انتقال دستگاه‌های اداری از پایتخت، نشانه غفلت از ضرورت مشارکت نخبگان، مردم و کارکنان در این زمینه است.
بسیاری از کارشناسان نیز در این باره نظرات خود را مطرح کرده بودند و معتقدند طرح خروج کارمندان از تهران از همان ابتدا طرح شکست خرده‌ای بود چون ظرفیت‌های این کار از ابتدا وجود نداشت و نمی‌دانیم اصرار بیش از حد دولت برای انجام این کار به چه دلیل بود.
