چهارشنبه‌ای که گذشت، یک تیم جراحی ایرانی اولین عمل پیوند دست در خاورمیانه را در بیمارستان مسیح دانشوری با موفقیت را انجام دادند. عملی که دکتر ولایتی، رئیس انجمن پیوند اعضای ایران گفت برای انجام آن از علما و مراجع تقلید استفتا شده است.
افکارنیوز در ادامه نوشت: اگرچه دکتر ولایتی اشاره‌ای به استفتای اختصاصی درباره پیوند دست نکرد اما مراجع تقلید نظرات متفاوتی درباره پیوند اعضا دارند. در پایگاه اطلاع‌رسانی مرجعیت مجموعه ای از این نظرات درباره یک استفتاء گردآوری شده است. در استفتاء آمده است: آیا درصورت مرگ مغزی و یا فوت کامل اهدای عضو جایز است؟
عده ای از علما، پیوند عضو را جایز می دانند و شروطی را برای آن در نظر می گیرند. آیت الله خامنهای، آیت الله مکارم شیرازی، آیت الله مدنی تبریزی و آیت الله شیرازی جزو موافقان پیوند عضو هستند.
آیت الله خامنه ای در دو جوابی که به این استفتا می دهند، می فرمایند: اگر این افراد دچار ضایعات مغزی غیر قابل درمان و برگشت شوند که بر اثر آن، همه فعالیتهای مغزی آنان از بین رفته و به حالت اغمای کامل فرو روند که باعث فقدان و از دست رفتن هر نوع شعور و احساس و حرکتهای ارادی میگردد؛ در صورتی که استفاده از اعضای بدن چنین بیمارانی برای معالجه بیماران دیگر، باعث تسریع در مرگ و قطع حیات آنان شود جایز نیست، در غیر این صورت اگر عمل مزبور با اذن قبلی وی صورت بگیرد و یا نجات نفس محترمی متوقف بر آن عضو مورد نیاز باشد، اشکال ندارد.
در پاسخ دیگری هم می نویسند: استفاده از اعضای میّت برای پیوند به بدن شخص دیگر برای نجات جان او یا درمان بیماری وی اشکال ندارد و وصیّت به این مطالب هم مانعی ندارد مگر در اعضایی که برداشتن آنها از بدن میّت، موجب صدق عنوان مثله باشد و یا عرفاً هتک حرمت میّت محسوب شود.
آیت الله مکارم شیرازی هم معتقدند چنانچه مرگ قطعی و بدون بازگشت باشد اشکالی ندارد.
آیت الله مدنی تبریزی در پاسخ به این استفتا می گویند: اگر یقین به مرگ باشد و حیات نباتی وجود نداشته باشد و حیات مسلمان دیگری متوقف به اعضای او باشد و به شرط اینکه عضو را درآورده و فورا پیوند بزنند اشکال ندارد.
آیت الله شیرازی هم معتفدند چنانچه در حیات خود به آن وصیت کرده باشد اشکال ندارد، البته عضو گرفتن آن وقت جایز است که موت کاملاً محقق شده باشد.
آیت الله سیستانی برداشتن بخشی از بدن انسان زنده برای پیوند زدن در صورتی که قطع آن زیان مهمی داشته باشد مانند چشم و دست و امثال آنها را جایز نمیدانند اما با این حال میفرمایند: اگر زیان مهمی نداشته باشد مانند قطعهای از پوست یا نخاع یا یک کلیه در صورت سالم بودن کلیه دیگر با فرض رضایت صاحبش جایز است. اگر کودک یا دیوانه نباشد وگرنه به هیچ وجه جایز نیست و هرگاه قطع آن جایز بود گرفتن پولی به ازای آن نیز جایز است. و قطع عضو مسلمان مرده، مانند چشم و دستش برای پیوند زدن به بدن زنده جایز نیست، و اگر کسی چنین کند، بر او دیه لازم میآید و دفن آن عضو قطع شده واجب است. ولی اگر پیوند زد و عضو زندهای از بدن شد، قطع آن واجب نیست. و کسی که از نظر مغزی مرده است در حالی که قلب وریه او هر چند به کمک دستگاه وظیفه خود را انجام میدهند میت شمرده نمیشود و قطع اعضای او برای الحاق به زنده به هیچ وجه جایز نیست. و نفوذ وصیت به اهدای عضو بعد از مرگ مشکل است.
آیت الله گرامی هم در پاسخ به این استفتا می گویند: کشتن پیش از فوت جائز نیست، هنوز قلب او کار می کند، لیکن لحظه مرگ و پس از آن اگر اعضا به درد می خورد جائز است. اگر قبلاً خود خواسته است.
آیت الله صافی گلپایگانی عقیده دارند مرگ مغزی مرگ نیست و اهدا اعضای بدن جایز نیست و وصیت به آن هم نافذ نیست و اثری ندارد بلی چنانچه حیات مسلمان موقوف به پیوند عضو باشد،با نبود میت غیر مسلمان جایز است از عضو میت مسلمان برای ادامه حیات مسلمان استفاده شود.
آیت الله زنجانی هم با ایراد وارد کردن به مفهوم مرگ مغزی می گویند: به مرگ مغزی شرعا مرگ (موت) صدق میکند یا نه مورد اشکال است. زیرا به مفاد آیه شریفه «الله یتوفی الانفس حین موتها» (زمر،آیه ۴۲) خدا روح را در هنگام مرگ بازپس میگیرد و در مرگ مغزی روح به طور کامل از بدن نگرفته شده لذا ترتب موت و آثار آن مشکل است ولی چنانچه علم و یا اطمینان دارد که برگشتی نیست در صورتی که خود شخص به اهداء عضو وصیت کرده مانعی ندارد ولی در صورت عدم وصیت مسئله مورد اشکال است
آیت الله روحانی معتقدند در صورت احتمال خوب شدن و یا بقای مدتی ماندن _ جایز نیست والا جایز است.
