معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره درز اطلاعات کتابهای سپردهشده به اداره کتاب، وضعیت نشر چشمه و کتاب بحثبرانگیز «روز حسین (ع)» توضیح داد.
سیدعباس صالحی از منتشر شدن بخشهایی از کتابهایی که برای بررسی و گرفتن مجوز نشر به اداره کتاب سپرده شده بودند در یک خبرگزاری، ابراز شگفتزدگی کرد و گفت: این موضوع بررسی میشود و با عوامل آن برخورد خواهد شد.
به گزارش ایسنا، سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، درباره وضعیت نشر چشمه عنوان کرد: ما میخواهیم با هم روراست باشیم و روراست بمانیم. بحث نشر چشمه از ابتدا که من آمدم، مطرح بود و از بحثهایی بود که هم از سوی حوزههای داخلی ما و هم از جانب خبرنگاران پیگیری میشد.
او افزود: درباره نشر چشمه یک نکته وجود دارد و آن این است که ما هنوز فرصت بررسی محتوایی آن را نداشتهایم، بنابراین حالا هم قضاوت محتوایی ندارم و به مر قانون ملتزم هستم. اما تنها درباره کتاب «روز حسین (ع)» (محمد رحمانیان) توضیحاتی دارم. من همیشه میشنیدم که این کتاب که به ارشاد سپرده شده است، نسبت به اهل بیت (ع) لحن نامناسبی دارد و در آن آمده به امام حسین (ع) اهانت شده تا اینکه هفته گذشته ناشر مربوطه کتاب را آورد که من بخوانم. من در روز شنبه این کتاب را خواندم و میتوانم مفصل دربارهاش حرف بزنم. اما در حال حاضر فقط این نکته را میگویم که ما باید در قضاوتهایمان احتیاط کنیم و حتا در نسبت دادن جرم به مجرم احتیاط کنیم. من در صفحه 83 این کتاب خواندم که نوشته شده «امیر: یکی بشود شمر و عربدهای سردهد» یعنی شمر عربده سربدهد. روشن است که نویسنده میخواهد بگوید شمر عربده سربدهد. با این حال من باز هم شک کردم و نسخه آقای کیائیان را با نسخه پی دی اف که به ارشاد سپرده شده بود، تطبیق دادیم و دیدیم که بله، مطلب همان است.
او ادامه داد: این نشان میدهد گاهی حرفهایی در فضای رسانه میآید که من نمیخواهم بگویم سوءنیت است، اما حداقل مطابق با واقع هم نیست.
صالحی که در نخستین نشست رسانهییاش در سمت معاونت فرهنگی روز دوشنبه، 27 آبانماه، در ساختمان شورای فرهنگ عمومی سخن میگفت، همچنین درباره اقدام یک خبرگزاری که محتوای کتابهای منتشرنشده نشر چشمه را منتشر کرده است، گفت: اتفاقی که باید بیفتد، شفافیت است. عمل کردن در اتاقهای شیشهیی باعث میشود تخلف به حداقل برسد. دیروز زمانی که من دیدم بخشهایی از کتابهای منتشرنشده نشر چشمه در یک خبرگزاری منتشر شده، شگفتزده شدم، چرا که معتقدم ناشر به ارشاد اعتماد میکند و کتابش را به ارشاد میسپارد. اگر بخشهایی از این کتابها از طریق سیستم داخلی ارشاد به بیرون منتقل شود، گناه، جرم و اعتمادسوز است. به همین دلیل من بلافاصله با مسؤول اداره کتاب صحبت کردم که پیگیری کند این مسیر چگونه بوده و خبرش را به من بدهند. این موضوع برای من مقوله سادهای نیست و بار مهمی دارد، چرا که ما باید برای ناشر و مؤلف فضایی ایجاد کنیم که آنها احساس کنند ارشاد خانه خودشان است. اگر احتمال بدهند که چیزهایی از اینجا به بیرون درز کند، خیلی بد است.
او افزود: رییس اداره کتاب امروز تلفنی و از طریق واسطه به من گفتند که موضوع را بررسی کردهاند و این اطلاعات منتشرشده در یک خبرگزاری ناظر به کتابهای چاپی چشمه بوده؛ نه کتابهای منتشرنشده.
او سپس تصریح کرد: من هنوز فرصت نکردهام موضوع را به صورت دقیق و میدانی بررسی کنم. اما اگر این اطلاعات از کتابهای چاپنشده باشند، باید در وزارتخانه بررسی شود و بیتردید با نیروهایی که در آن دخیل بودهاند، برخورد میشود. ما باید سیستم امنیتی خود را به صورت مطمئن شکل دهیم. مهم است که اعتماد ناشر و مؤلف را به عنوان ذخیره حفظ کنیم.
سیدعباس صالحی در ادامه صحبتهایش اظهار کرد: مبانی کار من و همکارانم چند مورد است؛ یکی بحث قانون است که در اینباره من فکر میکنم ما نمیتوانیم در یک فضای بیقانونی انتظار عدالت و آزادی داشته باشیم. در بیقانونی همه چیز علیه آزادی و عدالت خواهد بود. اما قوانین و مصوبات بالادستی برای من جدی و لازمالاجراست و نباید هیچ تبصره سلیقهیی داشته باشد. نکته دوم این است برای من که چیزهایی ارزش بنیادین است و نمیتوانم از آنها فاصله بگیرم. این ارزشها عبارتاند از دین، اخلاق اجتماعی، نظم عمومی و نظام اسلامی. قصد دروغ گفتن هم ندارم.
او گفت: من نمیخواهم پز روشنفکری بدهم. شخصا به این امور معتقد هستم و به این چهار ارزش بنیادین ملتزم هستم. نکته دیگر این است که من از بن دندان معتقدم که گفتمانهای متنوع فکری در چارچوب نظام مسیر کشور را رو به جلو میبرد. انسداد، بستهنگری، سلیقهگرایی و انحصارگرایی نه به نفع اسلام، انقلاب، نظم عمومی و نه به نفع امنیت اجتماعی نیست. امور با یک نظام آزاد گفتمانی در چارچوب قانون جلو میرود. اندیشههای مختلف در حوزه فکر محترم هستند. قانونگرایی، ارزشهای بنیادینی که من دارم و اعتقاد جدی به اینکه این ارزشهای بنیادین از طریق فضای آزاد اندیشه جلو میرود نه از طریق انسداد فکری و عملی از موارد مهمی که من سعی کردم به خود بباورانم.
صالحی همچنین اظهار کرد: از وقتی بحث چشمه مطرح شد، ابهامات حقوقی در آن وجود داشت. در این زمینه باید دو مقوله را از هم جدا کرد؛ یکی بحث فرایند حقوقی و قانونی و دیگری بحث محتوای آثار نشر چشمه، که من نتوانستم در این فرصت کم همه آنها را بررسی کنم. البته من اهل کتاب و مطالعه هستم و قبلا آثار چشمه را خواندهام. اما هنوز فرصت کافی برای بررسی کامل محتوای کتابهای این نشر نداشتهام.
او تأکید کرد: من به بولتنسازی از کتابها اعتقاد ندارم. بولتنها و تقطیعها جواب نمیدهد. اگر قرآن را هم تقطیعسازی کنیم، نعوذ بالله به کتاب ضاله تبدیل میشود. نمیتوان به این پاراگرافها اکتفا کرد، چرا که هر پاراگراف در یک متن معنی میدهد.
معاون فرهنگی وزیر ارشاد گفت: من به مطالعات پیشین احترام میگذارم، اما درباره محتوای آثار فکر میکنم نباید بیانصافی کرد. ممکن است بگوییم حتا شمربن ذیالجوشن نشر چشمه را اداره میکند، اما نباید درباره آن بیانصافی کرد. البته فعلا قضاوتی هم ندارم، چرا که همانطور که گفتم، دیانت، اخلاق اجتماعی، نظم عمومی و نظام اسلامی مبنای کار من است. ممکن است با بررسی محتوای کتابها به نظری برسم، اما فعلا در این زمینه اظهارنظر نمیکنم، ولی در زمینه حقوقی ابهاماتی وجود دارد.
صالحی سپس درباره این ابهامات حقوقی گفت: اگر محکمهای وجود دارد، حداقل کاری که هر محکمهای باید انجام بدهد، این است که به محکوم ابلاغیه کتبی بدهد تا او بداند که بر چه اساسی محکوم شده است. من در بررسی پرونده چشمه دیدم که هیچ ابلاغیه کتبی وجود ندارد، چون تمایل دارم حرفی که میزنم، بدون اطلاع نباشد، همین امروز هم مجددا سؤال کردم که آیا به نشر چشمه ابلاغیه کتبی دادهاید، گفتند نه. شفاهی گفتهاند.
او افزود: در این پرونده ابهاماتی از این قبیل وجود دارد. این ابهامات باعث شده که من یک کمیته حقوقی را مأمور بررسی فرایند حقوقی این پرونده کنم. این کمیته در حال انجام کار است و فعالیت آن تقریبا به پایان رسیده است. خود من حرفهایی در اینباره دارم، اما برای اینکه در کار کمیته اثر نگذارد، آنها را بیان نمیکنم تا نظرم به کمیته تحمیل نشود. این کمیته مجموعهای از افرادی است که هم با حوزه کتاب آشنا هستند و هم حقوقدانهایی برجسته و قابل اعتمادند.
صالحی ادامه داد: من پیشنویس نظر کمیته را هم دیدهام، اما این پیشنویس هنوز در حال بررسی است. پس از تجدید نظر نهایی نتیجه را به سرعت اعلام میکنیم و رأی حقوقی را اعلام میکنیم. آنچه مهم است، اعتماد به کار کارشناسی است.
معاون فرهنگی وزیر ارشاد همچنین درباره اظهارات وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره فعالیت نشر چشمه گفت: آقای وزیر دو نکته را بیان کردهاند، اما گاهی ادبیات مسأله درست فهمیده نمیشود. نکته اول اینکه ایشان گفتهاند به نشر چشمه چیزی درباره منع فعالیتش ابلاغ نشده است. تحقیق ما هم همین را میگوید که نه رأی بدوی و نه رأی تجدید نظر هیچ محکمهای به نشر چشمه ابلاغ نشده است.
او ادامه داد: نکته دیگری که ایشان به آن اشاره کردهاند، این است که نشر چشمه فعال است. در اینباره همه ما میدانیم که نشر چشمه فعالیتهای متنوعی دارد؛ چشمه کتابفروشی دارد و با ناشران دیگر هم ارتباط کاری دارد، بنابراین صحبتهایی که وزیر ارشاد درباره این دو بخش داشتهاند، کاملا درست و بدون اشکال است.
