اینترنت سرانجام ارزان شد یا گران؟

در حالی که انتظار می رفت تصویب نرخ 0.5 ریال برای هر کیلوبایت مصرف آزاد اینترنت موبایل رضایت مشترکان موبایل را جلب کند اما از روز نخست اجرا، یکی از اپراتورهای تلفن همراه اقدام به کاهش تعرفه مصرف آزاد و افزایش قیمت بسته‌ های اینترنت کرد که این اقدام موج فروکش کرده نارضایتی از تعرفه اینترنت موبایل را برای دومین بار برپا کرد.

در حال حاضر بین 3 اپراتور تلفن همراه رقابت جدی بر سر تعرفه‌های اینترنت موبایل شکل گرفته و در این میان، افزایش تعرفه بسته های اینترنت ایرانسل بازار رقابتی بین 3 اپراتور را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. اکنون ایرانسل بیشترین تعرفه را به خود اختصاص داده، رایتل در رده دوم و همراه اول در رده ارزان‌ ترین تعرفه قرار دارد. از سوی دیگر همراه اول و رایتل نیز به نظر می رسد علیرغم میل باطنی سعی دارند با ثبات تعرفه های اینترنت در رقابت بر اپراتور رقیب پیروز شوند.

جنجال اینترنتی

در 3 ماهه گذشته موضوع اینترنت موبایل جنجالی شده است. نخستین بار افزایش تعرفه مصرف آزاد از کیلوبایتی 5 ریال به 2.5 اعتراض کاربران را در پی داشت که پیش از اجرا به هر کیلوبایت 0.5 ریال اصلاح شد. سپس در موعد اجرای تعرفه 0.5 ریال اپراتور دوم تعرفه بسته‌های خود را به میزان دو برابر افزایش داد. اعتراض‌ ها به این اقدام ایرانسل هنوز ادامه دارد.

مجوز ارائه خدمات نسل 3 و 4 موبایل برای اپراتورهای اول و دوم تلفن‌همراه در شهریور 93، صادر شد. در پایان انحصار اپراتور سوم و آغاز ارائه 3G از سوی دو اپراتور بزرگ کشور، یکی از نخستین موضوعاتی که مطرح شد، تفاوت قیمت استفاده از اینترنت 3G و GPRS بود و در نهایت در حالیکه ارائه مجوز راه‌اندازی نسل 3 بدون تعرفه‌گذاری خدمات این نسل وارد سومین ماه شده، سرانجام معاون وزیر ارتباطات در آبان ماه از تصویب تعرفه جدید اینترنت موبایل خبر داد.

علی‌اصغر عمیدیان گفت: به منظور یکسان‌ سازی تعرفه در نسل‌های مختلف تلفن‌همراه، پس از بررسی مصوبات شماره 45 و 142 کمیسیون که براساس آن تعرفه‌ های مختلفی با تفکیک تکنولوژی برای نسل سوم و GPRS برای سیم‌کارت‌ های دائمی از نیم ریال تا 14,8 ریال وجود داشت، در آخرین جلسه کمیسیون که با حضور نمایندگان اپراتورهای تلفن همراه برگزار شد، پس از بررسی تحلیل‌های ارائه شده از سوی آنان، سقف تعرفه هر کیلو بایت تبادل داده در شبکه تلفن همراه مستقل از تکنولوژی برای سیم‌کارت‌های دائمی 2.5 ریال تعیین شد.

تصمیم مقطعی که دردسرساز شد

اعلام تعرفه 2.5 ریال به ازای هر کیلوبایت اینترنت همراه آغاز جنجال بر سر اینترنت همراه بود، زیرا تعرفه 2.5 ریالی جدید در حالی تصویب شده بود که پیش از این، در سایت رسمی همراه اول، اینترنت GPRS برای سیم‌ کارت دائمی، 4 ریال به ازاء هر کیلو بایت دریافت و ارسال داده درساعت اوج و 1 ریال به ازاء هرکیلو بایت دریافت و ارسال داده در ساعت غیر اوج اعلام شده بود.

تعرفه اینترنت ایرانسل نیز برای سیم‌کارت دائمی از یک ریال (شنبه تا چهارشنبه 2 تا 7:59 و پنج شنبه و جمعه تمامی ساعات) تا 5 ریال (شنبه تا چهارشنبه 8 صبح تا 1:59 روز بعد) تعیین شده بود.

به این ترتیب تعرفه‌ گران از نیم ریال تا 14,8 که از سوی رگولاتوری برای مقایسه تعرفه جدید و شرایط قبلی اعلام شده، تنها روی کاغذ و سقف تعرفه در مصوبات پیشین کمیسیون تنظیم بوده و در حقیقت برای تعرفه قبلی که در سرویس GPRS برای مشترکان اعمال می‌شد باید از تعرفه یک ریال تا 5 ریال نام برده می ‌شد.

با مصوبه 2.5 ریالی، تعرفه خدمات رایتل نیز که پیش از این 0.5 ریال تصویب شده بود تا 2.5 ریال افزایش می‌یافت و به معنی افزایش 5 برابری هزینه‌ های اینترنت مشترکان اپراتور سوم بود. در مجموع مصوبه جدید به معنی نصف شدن تعرفه GPRS و پنج برابر شدن نرخ اینترنت 3G بود.

این عوامل اعتراض رسانه ‌ها و کاربران را نسبت به تعرفه جدید در پی داشت. در پی اعتراض کاربران و رسانه‌ ها به تعرفه جدید گران و ۵ برابری نسبت به تعرفه سابق 3G، وزیر ارتباطات از بازنگری و اصلاح تعرفه در جلسه دو هفته آینده خبر داد.

محمود واعظی گفت: در نظرسنجی که از مردم و کاربرها از طریق صفحه شبکه اجتماعی خودم، روابط عمومی وزارت ارتباطات و سامانه شکایات 195 وزارت انجام شد نتیجه گرفتیم که مردم معتقدند این رقم بسیار بالا است.

در نهایت کمسیون تنظیم مقررات ارتباطات در تعیین تعرفه استفاده آزاد از اینترنت موبایل به نیم ریال برای سیم‌ کارت‌ های دائمی و 0.75 ریال برای سیم ‌کارت‌ های اعتباری رای داد.

آغاز موج جدید جنجال اینترنتی

در حالی که تصور می‌شد با تصویب تعرفه 0.5 ریال بالاخره جنجال تعرفه اینترنت تمام می‌شود در موعد مقرر که قرار بود از اول دی ماه تعرفه استفاده آزاد از اینترنت موبایل به نیم ریال برای سیم ‌کارت‌ های دائمی و 0.75 ریال برای سیم‌ کارت ‌های اعتباری کاهش یابد، اما همزمان با اعمال این کاهش تعرفه،‌ اپراتور دوم تلفن همراه تعرفه بسته‌های اینترنت خود را افزایش داد.

در گذشته، این نگرانی احساس می‌شد که با اجرای دستورالعمل کاهش تعرفه استفاده آزاد از اینترنت، اپراتورها برای جبران درآمد، تعرفه بسته ‌ها را افزایش دهند.

این کاهش و افزایش توآمان تعرفه ها به شدت با اعتراض کاربران مواجه شد به طوری که پس از اعلام این خبر، مشترکان این اپراتور با حضور در صفحه شخصی وزیر در شبکه اجتماعی به شدت نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند و خواستار رسیدگی به موضوع شدند.

همچنین مخاطبان صفحه رسمی این اپراتور در شبکه اجتماعی اینستاگرام نیز اعتراض جدی خود را نشان دادند که این اعتراض ها همچنان نیز ادامه دارد.

حتی در این باره در یک حرکت جدید، کمپینی برای اعتراض و مقابله با افزایش قیمت بسته های اینترنتی ایرانسل در شبکه‌های اجتماعی از جمله فیس بوک و اینستاگرام شکل گرفت که روز 10 دی ماه را روز بدون ایرانسل نامیدند و از مشترکان این اپراتور درخواست کردند که در این روز سیم‌ کارت‌ های خود را خاموش کنند.

در پی این اعتراض ها، معاون رگولاتوری به عنوان نهاد مقررات گذار و نظارتی بر عملکرد اپراتور، همان طور که واضح بود اعلام کرد که تعرفه های جدید در حدود اختیارات اپراتور بوده است.

غلامرضا داداش‌ زاده تصریح کرد: برای سیم کارت های دائمی 0.5 ریال و برای سیم کارت های اعتباری 75 صدم ریال از اول دی ماه اجرا شده که متناسب با آن‌ اپراتور ها باید بسته‌های اینترنتی خود را مدیریت کنند.

وی با اشاره به افزایش تعرفه‌ بسته‌ های اپراتور دوم تلفن همراه افزود: در گذشته بسته‌ های اینترنتی با قیمت پایین ارائه می ‌شد که اکنون این اپراتور در چارچوب مصوبه قانونی قیمت اینترنت موبایل عمل کرده است.

حسن ختام وزیر ارتباطات؛ اپراتور ارزان تر را انتخاب کنید

اما چندی نگذشت که وزیر ارتباطات با پاسخ گویی به اعتراض شدید کاربران در صفحه خود در یک شبکه اجتماعی، علاوه بر تایید اینکه این تعرفه ها در حدود اختیارات اپراتور بوده، راه حلی ارائه کرد که می توان آن را حسن ختام وزیر در موضوع افزایش دو برابری تعرفه بسته های اینترنت اپراتور دوم تلفن همراه و به ویژه در موردی که بیشتر مورد اعتراض و استفاده کاربران بود، دانست.

محمود واعظی گفت: «نخست اینکه؛ متولی تعیین نرخ خدمات ارتباطی کمیسیون تنظیم مقررات است. سیاست این کمیسیون تعیین سقف قیمت است و بر این اساس اخیراً با مصوبه ای سقف قیمت را از 5 ریال به ازای هر کیلو بایت به نیم ریال کاهش داده است.

دوم اینکه؛ برای حفظ رقابت در بین اپراتور های مخابراتی آنها مجازند بسته های مختلفی ارائه کنند. ارائه هر بسته به سیاست اقتصادی هر اپراتور وابسته است و مشترک به عنوان بهره بردار حق انتخاب سرویس های مختلف را دارد، اما هیچ یک از اپراتورها حق ندارند از سقف تعرفه مصوب بیشتر دریافت کنند.

سوم؛ مشترکان می توانند براساس نرخ های مختلف اپراتورهای فعال، اپراتور خود را انتخاب و سرویس های مورد نظر را دریافت کنند. در حال حاضر دو اپراتور دیگر تغییری در نرخ بسته های خود نداشته اند.»

وی سپس در جدولی تعرفه بسته های اینترنت 3 اپراتور تلفن همراه را مقایسه کرد. محمود واعظی که در ماجرای تصویب اولیه نرخ 2.5 ریال برای اینترنت موبایل (که سپس به 0.5 ریال به ازای هر کیلوبایت کاهش یافت) به مشترکان توصیه می کرد باید در نسل های بالاتر از بسته استفاده کنند، اکنون نیز در برابر افزایش تعرفه های اینترنت یک اپراتور، مسیر تعرفه ارزان تر دیگر اپراتورها را برای کاهش هزینه های مشترکان پیشنهاد می کند.

روایت رگولاتوری از نخستین بازنده بازار رقابتی

این واکنش وزیر با حمایت یکی از زیرمجموعه‌ های وزارت ارتباطات رو به‌ رو شد و معاون رگولاتوری که ابتدا اقدام ایرانسل در افزایش قیمت بسته ها را در چارچوب قانون دانسته بود، این بار این اقدام را به بوته نقد گذاشت.

غلامرضا داداش زاده گفت: ایرانسل با نگاه مقطعی به درآمدش عنوان کرده که درآمدش کاهش پیدا کرده است. فضا، فضای رقابتی است و در عین حال که اپراتور ایرانسل تعرفه‌ های بسته‌هایش را دو برابر افزایش داده است، همراه اول تعرفه‌های بسته‌های اینترنت خود را تغییر نداده و اعلام کرده است که تعرفه‌ها را در سقف مصوب نگاه می‌ دارد.

معاون نظارت و اعمال مقررات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با تأکید بر اینکه ایرانسل از اینکه بیش از حد تعرفه‌ها را افزایش داده است ضرر خواهد کرد تصریح کرد: اپراتورهای تلفن همراه همان‌طور که در فضای اینترنت تلفن همراه 14 ریال روی قیمت‌های 4 الی 5 ریال با یکدیگر رقابت می‌کردند در فضای نیم ریالی هم با یکدیگر رقابت خواهند کرد. ما سعی خواهیم کرد که وارد فضای رقابتی اپراتورها نشویم و صرفاً بسته‌های تشویقی که 8 بار در سال اپراتورها آنها را به مشترکین ارائه می‌کنند، تأکید کنیم.

وی ادامه داد: ایرانسل فکر کرده است که می‌تواند فضای رقابت را مدیریت کند و ما هم احساسمان بر این است که نخواهد توانست. در حال حاضر سه اپراتور در کشور داریم و قیمت اینترنت در آنها کاملاً به صورت رقابتی است.

وی با با تأکید بر اینکه این کج سلیقگی ایرانسل باعث از دست دادن مشتری می‌شود گفت: ایرانسل فکر می‌کرد که در این فضای رقابتی می‌تواند به صورت مقطعی بسته‌هایش را دو برابر افزایش بدهد اما از سوی دیگر، اپراتورهای اول و سوم بسته‌هایشان را در سقف نگه داشتند تا مردم روی آنها سوئیچ ‌کنند. اگرچه ایرانسل با افزایش دو برابری تعرفه بسته‌های اینترنتی ‌اش کار خلافی انجام نداده است اما این اپراتور، نخستین بازنده فضای رقابتی بین اپراتورهای تلفن همراه شد.»

مقایسه تعرفه اینترنت 3 اپراتور تلفن همراه

افزایش ناگهانی تعرفه بسته های اینترنت ایرانسل، دو اپراتور دیگر را در موقعیت غافلگیر کننده ای قرار داد؛ هر 3 اپراتور خواهان افزایش تعرفه اینترنت موبایل بودند اما انتظار این تغییر سریع را از ایرانسل نداشتند. از سوی دیگر با بازخوردهای منفی افزایش تعرفه اینترنت ایرانسل، اپراتورهای دیگر نیز از انجام حرکت‌های جدید دست نگه داشته اند و اگرچه ابزار نمی کنند اما به نظر می رسد در نوعی بلاتکلیفی مانده اند.

همراه اول؛ هر گیگ اینترنت موبایل 5 هزار تومان

در حال حاضر بین 3 اپراتور تلفن همراه، همراه اول پایین ترین نرخ اینترنت موبایل را دارد و بیشترین بسته مورد استفاده این اپراتور که اکنون نیز ملاک مقایسه از سوی مشترکان دیگر اپراتورها قرار می گیرد، بسته 2.5 گیگ یک ماهه 10 هزار تومان است.

در بسته این اپراتور قیمت هر گیگ 5 هزار تومان است. اما در حالی که این اپراتور تاکید کرده فعلا قصد افزایش تعرفه ندارد؛ اما عدم رضایت همراه اول از تعرفه های فعلی کاملا مشهود است.

ایرانسل؛ هر گیگ اینترنت موبایل 10 هزار تومان

اپراتور دوم تلفن همراه هم اکنون بیشترین نرخ بسته های اینترنت را دارد. اما پیوسته سعی دارد با ارائه حجم کمتر و قیمت ارزان‌ تر بار دیگر خود را به قیمت یک ماه 10 هزار تومان برساند.

اما آنچه که مشخص و مورد اعتراض مشترکان است، این است که در بسته های اینترنت این اپراتور ملاک قیمت گذاری هر گیگ 10 هزار تومان است که دو برابر تعرفه همراه اول است.

رایتل؛ در جایگاه دوم تعرفه در عین محدودیت سرعت

اپراتور سوم تلفن همراه که از نخستین ارائه دهنده خدمات نسل 3 در ایران بود، از نظر قیمت اینترنت در رده دوم قرار دارد.

با این تفاوت که این اپراتور برخلاف دو اپراتور دیگر محدودیت‌ هایی را در سرعت اینترنت لحاظ کرده و بسته پایه این اپراتور با 1.5 گیگ ماهانه و سرعت 128 کیلوبیت بر ثانیه 12 هزار و 500 تومان است.

از آغاز اعتراض های مشترکان نسبت به افزایش دو برابری تعرفه اینترنت ایرانسل، این اپراتور به سرعت چند بسته با قیمت های نزدیک به قبل (بسته های شبانه) را به سبد بسته های خود اضافه کرده است که اما به دلیل شبانه بودن مورد رضایت مشترکان قرار نگرفته است. زیرا مشترکان اعلام می کنند از ساعت 2 تا 8 بامداد خواب هستند و نیاز به اینترنت ندارند.

سپس در مرحله سوم اعلام بسته‌ها، ایرانسل برای جلب رضایت مشترکان بسته‌های متنوع‌تری را ارائه کرده است.

اپراتور این بار با بازتعریف انواع بسته‌های خود، «من بعضی وقت ها از اینترنت همراه برای مرور صفحات اینترنت و خواندن اخبار استفاده می کنم.»، «من اغلب از اینترنت همراه برای مرور صفحات اینترنت و خواندن اخبار و گاهی اوقات دانلود فایل استفاده می کنم.» و «من استفاده زیادی از اینترنت همراه دارم؛ مرور صفحات اینترنت، خواندن اخبار، دانلود فایل های حجیم » سعی کرده تا با ارائه قیمت‌های ارزان‌تر در ازای حجم‌ های کمتر مشترکان را راضی کند.

اما طبق تجربه موضوعات اخیر رسانه‌ای شده که نشان می‌دهد مشترکان بیش از پیش با مباحث تعرفه‌ای آشنا هستند، این بار نیز این بسته‌ها نتوانست نظر قاطع مشترکان را جلب کند و مشترکان همچنان از طریق صفحه رسمی این اپراتور در اینستاگرام و شبکه‌های اجتماعی اعلام می‌کنند که این تعرفه همچنان تعرفه‌های مد نظر اپراتور برای دو گیگ 10 هزار تومان است.

چراغ سبز دو اپراتور برای مشترکان ایرانسل

این جنجال، فرصت مناسبی را برای 2 اپراتور دیگر در جذب مشترکان ایرانسل فراهم کرده است. زیرا همان طور که معاون رگولاتوری گفته: اپراتورهای اول و سوم بسته‌هایشان را در سقف نگه داشتند تا مردم روی آنها سوئیچ ‌کنند.

در این میان همراه اول که به نظر می رسد از وضعت تعرفه‌ها رضایت چندانی نیز ندارد، اما با ثبات تعرفه‌ها در انتظار روشن شدن نتیجه دست و پنجه کردن ایرانسل و مشترکان اش است. این اپراتور حتی در جواب برخی که سوال می‌کردند در صورت تغییر اپراتور و مهاجرت به همراه اول، شاید آنها نیز چندی بعد تعرفه‌های خود را تغییر دهند، با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرده که فعلا تصمیمی برای تغییر تعرفه ندارد.

اپراتور سوم تلفن همراه نیز در این فرصت مغتنم بیکار ننشسته است. مجید صدری مدیرعامل رایتل اعلام کرده: استفاده از بسته‌های اینترنت رایتل برای مشترکان مقرون به صرفه‌تر است.

او گفت: 60 تا 70 درصد مشترکان این اپراتور از بسته‌های اینترنت به جای اینترنت آزاد استفاده می‌کنند و به مشترکان توصیه کرد که به جای استفاده از اینترنت آزاد از بسته استفاده کنند تا در نهایت از حداقل هزینه بهره برند.

زمان مشخص خواهد کرد که آیا ایرانسل با پافشاری روی تعرفه های جدید، ریزش مشترکانش را به سمت دو اپراتور دیگر به انتظار خواهد نشست و شرایط دو اپراتور دیگر نیز مشترکان ایرانسل را برای مهاجرت تشویق خواهد کرد؛ یا ایرانسل آنقدر بسته های خود را متنوع خواهد کرد تا سرانجام رضایت مشترکان را کسب کند؟

اکنون باید دید اپراتور دوم با شرایط پیش آمده چگونه کنار خواهد آمد؛ زیرا نتیجه تلاش ایرانسل در اقدامات دو اپراتور دیگر نیز تاثیر گذار خواهد بود.