در عمر 110 ساله نظام قانون‌گذاری در کشور، بالغ بر 11 هزار عنوان قانون به تصویب رسیده که البته حاصل فعالیت مجلس شورای ملی، شورای انقلاب و مجلس شورای اسلامی است.
در این میان سهم مجالس9 گانه پس از انقلاب اسلامی به طور میانگین در هر دوره بیش از 300 قانون بوده است؛ اگرچه مجلس نهم سنت شکنی کرده و تعداد قوانین مصوب در این دوره از مجلس کمتر از 200 عنوان بوده است.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دو وظیفه اصلی قانون گذاری و نظارت بر اجرای قانون را برعهده مجلس شورای اسلامی گذاشته است؛ وظایفی که به نظر می‌رسد کمتر موازنه‌ای بین آنها برقرار بوده و عمدتا بخش قانون‌گذاری مورد توجه نمایندگان قرار گرفته است.
خبرگزاری دانشجویان ایران در سلسله گزارش‌هایی تا پایان هفته جاری نگاهی به عملکرد تقنینی پارلمان در دوره نهم داشته و مصوبات این دوره مجلس را مرور کرده که در زیر می‌آید:
قانون مجازات اسلامی
1 اردیبهشت 92: این قانون طبق اصل 85 قانون اساسی(تفویض اختیار صحن علنی مجلس به کمیسیون تخصصی) مشتمل بر 728 ماده در جلسه کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس به تصویب رسید، مجلس نیز با اجرای آزمایشی این قانون به مدت پنج سال موافقت کرد.
پیش از این قانون مجازات اسلامی به مدت 30 سال به صورت آزمایشی اجرا می شد و هر بار قرار بود در پایان مدت پنج ساله، این قانون به صورت لایحه جامع و مانعی به تصویب دایمی برسد.
مهمترین تغییرات این قانون تعیین شرایط سخت‌گیرانه‌تر در مورد اجرای حکم سنگسار در مورد محکومان زنا و لواط، الزام نسبی دادگاه ها به رای جایگزین اعدام برای محکومان زیر 18 سال، شفاف سازی احکام قضایی و مجازات انواع جرم ها، کاهش زمان دادرسی، وحدت رویه بیشتر و تعیین فصلی جداگانه برای مجازات کودکان است.
قانون تفسیر جزء (1) بند (ب) تبصره (2) ماده (76) قانون تامین اجتماعی
3 اردیبهشت 92: نمایندگان مجلس با تصویب این قانون شرایط بهره‌مندی از قانون مشاغل سخت و زیان‌آور را تسهیل و مقرر کردند کارگران با حداقل هفت هزار و ۳۰۰ روز کار در یک یا چند شغل زیان آور، می‌توانند از سنوات سختی کار بهره‌مند شود. بر این اساس هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان‌آور یک و نیم سال محاسبه خواهد شد.
قانون تامین کالاهای اساسی برای اقشار آسیب‌پذیر
8 خرداد 92: نمایندگان مجلس با تصویب این قانون دولت را موظف کردند به منظور حفظ امنیت غذایی مددجویان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور، در مقاطع سه ماهه سبدهای کالایی شامل برنج، روغن و گوشت را تأمین و از طریق دستگاههای مزبور توزیع کند. بر این اساس اعتبار مورد نیاز برای اجرای این قانون از محل سهم دهک‌های درآمدی بالا از یارانه‌های موضوع قانون هدفمندکردن یارانه‌ها تأمین و در بودجه سالانه کشور منظور می‌شود.
قانون اصلاح موادی از آئین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی
8 خرداد 92: نمایندگان مجلس با تصویب این قانون مقرر کردند که پس از طرح استیضاح در جلسه علنی کاهش امضای نمایندگان تأثیری در مطرح شدن استیضاح نداشته باشد.
به موجب این مصوبه در هر دوره مجلس، نمایندگان می توانند حداکثر پنج نفر از کارکنان یا کارشناسان دستگاههای دولتی را برای به کارگیری در دفتر ارتباطات مردمی جهت امور مشاوره ای، اداری و خدماتی از دستگاه ذی ربط درخواست نمایند.
قانون تسریع در بازسازی مناطق آسیب‌دیده در اثر حوادث غیرمترقبه
19 خرداد 92: نمایندگان با تصویب این قانون مقرر کردند دولت می تواند در موارد تخریب های گسترده ناشی از حوادث غیرمترقبه فوراً ستاد راهبری بازسازی را تشکیل دهد و اختیاراتی را به کمیسیونی مرکب از وزیران مربوط واگذار نماید. در این قانون همچنین نحوه بازپرداخت خسارتها و بازسازی ساختمان های دولتی و عمومی آسیب دیده تعیین شده است.
قانون بودجه سال 1392 کل کشور
19 خرداد 92: ارائه دیرهنگام لایحه بودجه به مجلس باعث شد قانون بودجه سال 92 در حالی که بیش از دو ماه از سال گذشته بود به تصویب مجلس برسد.
قانون اصلاح قانون تجمیع انتخابات دوره پنجم شوراهای اسلامی با دوره یازدهم ریاست جمهوری
19 خرداد 92: مجلس با تصویب این قانون به افزایش دوره شوراها تا انتخابات یازدهم ریاست جمهوری رای داد و مقرر کرد پایان دوره سوم شوراهای اسلامی و شروع به کار دوره چهارم شوراهای اسلامی یک ماه پس از آغاز دوره یازدهم ریاست جمهوری باشد.
قانون اصلاح قوانین تنظیم جمعیت و خانواده
20 خرداد 92: با تصویب این قانون به دولت اجازه داده شد مرخصی زایمان مادران را به نه ماه افزایش دهد. بر این اساس همچنین کلیه محدودیت‌های مقرر در قوانین پیشین که براساس تعداد فرزند برای والدین شاغل یا فرزندان آنان ایجاد شده است، لغو می‌شود.
قانون تمدید مهلت اجرای آزمایشی قانون ثبت اختراعات ، طرحهای صنعتی و علائم تجاری
20 خرداد 92: نمایندگان مجلس با تصویب این قانون مهلت اجرای آزمایشی قانون ثبت اختراعات ، طرحهای صنعتی و علائم تجاری را به مدت دو سال تمدید کردند.
قانون اصلاح ماده (19) قانون انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران
20 خرداد 92: مجلس با اصلاح ماده (19) قانون انتخابات ریاست جمهوری ارائه کارت ملی را در کنار شناسنامه برای شرکت در انتخابات الزامی کردند.
قانون اجازه افزایش سهام جمهوری اسلامی در بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه ( IBRD)
5 تیر 92: مجلس با تصویب این قانون به دولت اجازه داد به منظور حفظ قدرت رأی و جایگاه جمهوری اسلامی ایران در بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه نسبت به افزایش سهام جمهوری اسلامی ایران در چهارچوب برنامه تقویت صدای کشورهای در حال توسعه و گذار از طریق پذیره‌نویسی تعداد (434) سهم به صورت تعهدی اقدام نماید. بر این اساس وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است اقدامات لازم جهت پذیره نویسی سهام مزبور و مشارکت در برنامه تقویت صدای کشورهای در حال توسعه و گذار را به مورد اجرا گذارد.
قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور
10 شهریور 92: مجلس با توصیب این قانون ترکیب و وظایف و اختیارات شورای سنجش و پذیرش دانشجو و نحوه پذیرش دانشجو را تعیین کرد.
قانون پیگیری حقوقی - سیاسی نقش و دخالت آمریکا و انگلیس در کودتای 28 مرداد 1332 علیه دولت ملی ایران
10 شهریور 92: به موجب این قانون دولت موظف شد به منظور برآورد خسارات مادی و معنوی وارده به ملت ایران در کودتای ۲۸ مرداد کارگروهی را فوراً تشکیل دهد تا این کارگروه راهکارهای پیگیری خسارت‌های مادی و معنوی را به مجلس ارائه دهد.
بر این اساس دولت موظف است پس از برآورد خسارات نسبت به پیگیری و احقاق حقوق ملت ایران از طریق مجامع و نهادهای ذی‌ربط داخلی و بین‌المللی اقدام کند.
قانون اصلاح قانون نظام صنفی کشور
12 شهریور 92: مجلس با اصلاح قانون نظام صنفی برخی قوانین مرتبط با اتاق‌های اصناف را اصلاح کردند.
قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست
31 شهریور 92: نمایندگان با تصویب این قانون مقرر کردند حکم سرپرستی خانواده‌ای که کودک تحت قیمومیت آنها به 18 سالگی رسیده فسخ شود. واگذاری فرزند به خانوده‌های دارای یک اولاد، واگذاری فرزند به دختران و زنان مجرد بالای 30 سال، واگذاری فرزندخوانده به خانواده‌هایی که خارج از ایران زندگی می‌کنند» از جمله این مصوبات بود.
یکی از مصوبات جنجالی این قانون در مورد ازدواج سرپرست و فرزند خوانده بود. در یکی از تبصره‌های این قانون آمده که ازدواج چه در زمان حضانت و چه بعد از آن بین سرپرست و فرزندخوانده ممنوع است مگر اینکه دادگاه صالح پس از اخذ نظر مشورتی سازمان، این امر را به مصلحت فرزندخوانده تشخیص دهد.
منتقدان معتقدند این مصوبه در واقع با منوط کردن ازدواج سرپرست و فرزندخوانده به آن مشروعیت بخشیده‌اند.
قانون نحوه محاسبه و اعمال تسعیر دارائی‌ها و بدهیهای ارزی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
31 شهریور 92: مجلس با تصویب این قانون، نحوه محاسبه و اعمال تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی بانک مرکزی را تعیین کرد. بر این اساس تفاوت ناشی از تسعیر داراییها و بدهیهای ارزی بانک مرکزی که از تغییر نرخ برابری ارز، طلا و جواهرات ایجاد می‌شود، صرفا ناشی از ارزیابی حسابد‌اری است و سود تحقق یافته تلقی نمی‌شود و مشمول مالیات نیست.
قانون تمدید مهلت اجرای آزمایشی قانون اصلاح قانون بیمه اجباری مسوولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث
2 مهر 92: نمایندگان با تصویب این قانون مدت اجرای آزمایشی قانون اصلاح بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسائل نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث را تا پایان سال 1393 تمدید کردند.
قانون اصلاح تبصره (2) ماده (39) قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران
3 مهر 92: مجلس با تصویب این قانون مقرر کرد حقوق حالت اشتغال جانبازان و آزادگان از کارافتاده کلی در صورت اشتغال در دستگاههای دولتی قطع نمی گردد.
قانون اصلاح بند (3) ماده واحده قانون برقراری عدالت آموزشی در پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی و تخصصی
10 مهر 92: با تصویب این قانون مقرر شد سی درصد ورودی‌های رشته‌های پزشکی عمومی، دستیاری تخصصی پزشکی و سایر رشته‌های گروه پزشکی از طریق جذب دانشجوی بومی با اولویت مناطق محروم پذیرش نماید.
قانون تفسیر قانون الحاق دو تبصره به ماده (17) قانون تعیین تکلیف استخدامی معلمین حق‌التدریسی و آموزشیاران نهضت سوادآموزی در وزارت آموزش و پرورش
14 مهر 92: به موجب این قانون دانشجویان رشته های ستاره دار ورودی سال 1388 دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران و دانشکده فنی حرفه ای دختران دکتر شریعتی تهران در اولویت استخدام آموزش و پرورش قرار می‌گیرند.
قانون تفسیر بند (ب) ماده (44) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران
17 مهر 92: مجلس با تصویب این قانون مقرر کرد تأمین صددرصد (۱۰۰%) هزینه‌های درمانی ایثارگران بازنشسته و افراد تحت تکفل آنها موضوع بند (ب) ماده (۴۴) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران بر عهده صندوقهای بازنشستگی ذی‌ربط است.
قانون تعیین تکلیف تامین اجتماعی اشخاصی که ده سال و کمتر حق بیمه پرداخت کرده‌اند
17 مهر 92: به موجب این قانون سازمان تامین اجتماعی مکلف است به افرادی که حداقل 10 سال سابقه پرداخت حق بیمه را دارند و به سن شصت سال برای مردان و پنجاه و پنج سال برای زنان رسیده‌اند یا به هر دلیلی از کارافتاده شده‌اند، ولی از حق مستمری برخوردار نمی‌شوند، متناسب با سنوات پرداخت حق بیمه، حقوق بازنشستگی پرداخت نماید.
قانون الحاق یک تبصره به ماده (3) قانون وظایف و اختیارات رئیس قوه قضائیه
30 مهر 92: نمایندگان با تصویب این قانون مقرر کردند در صورتی که دولت لوایح قضائی ارائه شده از سوی قوه قضاییه را ظرف مدت سه ماه تصویب و تقدیم مجلس نکند، و سه ماه دیگر از مهلت قانونی آن بگذرد، رئیس قوه قضاییه می تواند مستقیماً لایحه را به مجلس ارسال کند.
قانون موافقتنامه همکاری بین وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران و وزارت کشور فدراسیون روسیه
1 آبان 92: مجلس موافقتنامه همکاری بین وزارت کشور جمهوری اسلامی ایران و وزارت کشور فدراسیون روسیه را تصویب کرد.
قانون اساسنامه کمیسیون دامپزشکی سازمان همکاریهای اقتصادی (اکو)
12 آبان 92: نمایندگان اساسنامه کمیسیون دامپزشکی سازمان همکاری های اقتصادی (اکو) را تصویب کردند.
بخش‌های دیگر این گزارش در روزهای آینده منتشر می‌شود.
