طوفان شن یک منطقه تاریخی 5 هزارمتری را از دل خاک منطقه نگین کویر بیرون آورد. پدیدار شدن این منطقه حمله مردم محلی را برای بیرون کشیدن آثار باستانی آن در پی داشت اما فرماندار، معاون میراث فرهنگی و بزرگان اهل سنت منطقه در گفتوگو با روزنامه ایران تأکید کردند که به موقع توانستهاند مردم را از حفر زمین و بیرون کشیدن آثار باستانی و اشیای تاریخی باز دارند.
به گزارش ایران، با این وجود آنها خواستار حضور فوری باستان شناسان برای کاوش منطقه و انتقال آثار به موزه شدند.
به گفته «روحی» معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کرمان، سیلابهای پیش از نوروز نیز در منطقه مرزی بین فهرج و ریگان به کشف یک منطقه اشکانی و هخامنشی منجر شد. بخشی از آثار سفال کشف شده در این منطقه توسط مردم محلی بیرون کشیده شدند اما به گفته «مطهری» معاون فرماندار ریگان با انجام برنامههای فرهنگی و اهدای جوایزی به مردم 80 اثر سفالی 2200 تا 2500 ساله از سوی اهالی به میراث فرهنگی اهدا شد.
کشف جدید محوطه تاریخی
«غلامرضا خالقی» فرماندار فهرج اما ابهام ایجاد شده توسط میراث فرهنگی استان کرمان را رفع میکند و میگوید: «علاوه بر محوطه تاریخی کشف شده در اسفندماه سال گذشته، روز سهشنبه هم طوفان یک محوطه 5 هزارمتری را پیش پای مردم منطقه گذاشت.» او احتمال میدهد محدوده تاریخی کشف شده بسیار بیشتر از آنچیزی باشد که الان همه حواس فرمانداری و بزرگان اهل سنت منطقه را به خود جلب کرده است. به گفته مسئولان فرمانداری مردم بعد از پدیدار شدن اشیای سفالی، به محوطه تاریخی هجوم آوردند اما آنطور که فرمانداری و یکی از بزرگان اهل سنت میگوید آنها توانستند به موقع از حفاری منطقه جلوگیری کنند.
اولین کشف را سیلابها رقم زدند
مسئولان استانی میراث فرهنگی کرمان از کشفی که روز سهشنبه طوفان جلوی روی فرمانداری شهر میگذارد اظهار بیخبری میکنند. «روحی» معاون میراث فرهنگی کشف محوطه باستانی توسط طوفان را تکذیب میکند واز کشف یک محوطه باستانی در روزهای آخر سال گذشته توسط سیلاب خبر میدهد.
محوطهای که به گفته «روحی» متعلق به دوره تاریخی اشکانی و هخامنشی است و سیلابها آن را پیش پای مردم گذاشتند. به گفته او همین مسأله هم باعث شد تا پایگاه حفاظتی در این منطقه دایر شود تا از این منطقه 200 هکتاری حفاظت شود: «این پایگاه با کمک پایگاه جهانی بم ایجاد میشود.» او هرچند تعداد اشیای کشف شده در این محوطه را پیش از شروع کاوشهای آتی اعلام نمیکند اما میگوید که تعداد کوزههای سفالی سالم کشف شده بسیار زیاد است که 80 اثر آن را مردم بازگرداندهاند...از کرمان به عنوان بهشت باستان شناسان یاد میشود. روحی هم میگوید: «محوطههای ناشناخته بسیاری در کرمان مدفون است که ممکن است با هر سیلاب بیرون بیفتند.»
محوطه 5 هزارساله جیرفت هم که به طلوع خط شرقی در جنوب شرقی ایران منجر شد براثر یک سیلاب کشف شد. زبان شناسان امریکایی در بررسی اولیه اعلام کردند که این خط شبیه هیچیک از خطوط کشف شده باستانی نیست و نام خط شرقی را به آن دادند.
روحی اعتقاد دارد که باید محوطههای تاریخی و باستانی استان شناسایی شود و با فنس و تابلو بزرگ و افزایش یگان حفاظت از آنها مراقبت شود و آثار را مستندسازی کرد. براساس آمارهایی که او میدهد کرمان به عنوان پهناورترین استان کشور تنها 400 نیروی یگان حفاظت دارد که نمیتوانند تمام محدوده تاریخی را پوشش بدهد.همچنین به گفته روحی از 700 هزار اثر و محوطه شناسایی شده در کرمان تنها 10درصد آنها ثبت ملی شدهاند. این درحالی است که طوفانها وسیلابها نشان دادهاند بسیاری از محوطههای تاریخی هنوز شناسایی نشدهاند.
کشف لولههای آبرسانی
وجود سیستم آبرسانی دراین شهر تاریخی بدون اینکه هنوز پای باستان شناسان به منطقه برسد بسیاری را به این نتیجه رسانده که با شهر بسیار عظیمی که بین 2200 تا2500 سال پیش سیستم آبیاری داشتهاند روبه رو هستند.
طوفان ایجاد شده برخی از کوزههای کشف شده را شکسته است که البته توسط معمتدین و یگان حفاظت با خاک پوشیده شده تا باستان شناسان برای کاوش آنها به منطقه بیایند. هنوز کسی نمیداند که داخل کوزههای کشف شده شیء وجود دارد یا نه. پدیدار شدن6-7 گور نشان از وجود یک گورستان تاریخی میدهد که بیشک اطلاعات زیادی را به باستان شناسان خواهد داد.
سازمان میراث فرهنگی پول و نیرو بفرستد
فرماندار اعتقاد دارد که مسئولان میراث فرهنگی هرچه زودتر باید تیم کاوش را برای بررسی و کاوش باستان شناسی به منطقه بفرستند.
«حاج غفور براهویی» یکی از بزرگان اهل سنت نیز میگوید: «اگر کمکهای مردمی و نیروی انتظامی نبود میراث فرهنگی شهرستان فهرج به تنهایی قادر به حمایت از محوطه نبود.» او اعتقاد دارد باید مشوقهایی برای ادامه کمکهای مردمی برای حفاظت از منطقه داده شود. منظور براهویی شرکت دادن مردم در کاوشهای باستان شناسی است. معمولاً تیم باستان شناسان گروههای کارگری خود در کاوشها را از مردم منطقه انتخاب میکنند. براهویی اعتقاد دارد که این مسأله میتواند مردم را در دفاع از محوطه مصممتر کند.
او اعتقاد دارد که اگر مردم در آورد اقتصادی منطقه فرهنگی شراکت داده شوند، همکاری بهتر در حفاظت از محوطه تاریخی پیدا شده دارند. این سؤال روزنامه ایران هم پاسخ واضحی نگرفت که آیا مردمی که به منطقه تاریخی هجوم برده بودند، اشیایی را از منطقه خارج کردند یا خیر؟! فرمانداری موضوع را تکذیب میکند اما حرفهای مردمی بوی دیگری میدهد.
گاهی فکر میکنم میراث فرهنگی میتونه پس از اکتشاف میراث نگهداری از آنها را برونسپاری کند تا هم اشتغالزایی باشد و هم اینکه یک عده با وسواس بیشتر بتوانند میراث را نگهداری و نمایش دهند. قاعدتا به هر شخصی نمی توان این اعتماد را کرد ولی میتوان شخص مناسب (با تضمین متناسب) را شناسایی کرد.