کار بحران آب کشور به آدم کشی رسید و این تازه آغاز ماجراست

مسئول فروکش کردن خشم مردم محلی و افرادی که گاه و بیگاه بر سر منابع آب به اختلاف برمی خورند، کیست؟ وقتی جابجایی تنها چند دقیقه در دسترسی به آب کشاورزی زمینه ساز وقوع قتل می شود، چه افقی برای بحران آب می توان متصور شد؟ مدیران ارشد ملی و استانی چگونه می خواهند در سال های پیش روی، بحران های آبی بسیار بزرگ تری را که کشور با آنها دست به گریبان است، مدیریت کنند؟

به گزارش «تابناک»؛ کار بحران آب کشور و ابعاد اجتماعی خسارات مرتبط با آن دیگر از حد اخطار و هشدارهای چندین و چند باره گذشته و به بالاترین حد ممکن یعنی قربانی شدن افراد درگیر با تنش های آبی رسیده است؛ مسأله ای که هرازچندگاهی در نقاط مختلف کشور رخ می دهد و در پی آن چند کشته و زخمی بر جای می ماند.

پس از آنکه در اوایل تابستان سال جاری، مسئولان ارشد شهرستان جغتای استان خراسان رضوی تصمیم گرفتند در راستای مدیریت بهینه منابع آب و تأمین آب شرب برخی از روستاهای این شهرستان، با حفر چاه آب از روستای شهرستانک آب برداشت کنند، اهالی این روستا اعتراض کردند و برای جلوگیری از انتقال آب با مأموران نظامی و دولتی درگیرد شدند.

در جریان این درگیری آبی که در روستای شهرستانک از توابع شهرستان جغتای استان خراسان رضوی بین مردم روستا و نیروهای دولتی و نظامی رخ داد، دو تن از اهالی این روستا کشته و هفده تن دیگر زخمی شدند.

جدا از حادثه چند روز پیش هم در شهرستان الیگودرز و میان کشاورزان یکی از روستاهای این شهرستان بر سر مکان انباشت علوفه و میزان مصرف منابع آب کشاورزی درگیری رخ داد که پنج تن کشته و هفت تن زخمی شدند؛ اتفاقی که به خوبی نشان داد در این منطقه از کشور نیز بحران های آبی و کشاورزی می تواند به حد اعلای بحران برسد و جان انسان ها را به خطر بیندازد.

هرچند تنش های آبی و درگیری های به وجود آمده بر سر آب نمونه های زیادی دارد و اگر برای آن فکری اساسی نشود، حالا حالاها در جامعه ما قربانی خواهد گرفت، تنش های آبی روز چهارشنبه که در شهرستان سردشت استان آذربايجان غربي رخ داد، واقعه تلخ دیگری بود که نشان داد، در کشور ما حتی در شهرستان هایی که حجم بارندگی قابل توجهی دارند نیز برخی افراد بر سر آب درگیر می شوند و آدم می کشند.

موضوع نزاع خونین بر سر آب در شهرستان سردشت از این قرار است که روز چهارشنبه ۲۵ مرداد ماه در شهرستان سردشت نزاع خونینی بر سر آب مالکیت آب میان کشاورزان رخ داد و بر اثر آن دو تن کشته و سه تن دیگر زخمی شدند؛ حادثه ای که بر اساس اظهارات منابع محلی در روستای قله رشه و در خصوص نوبت آبدهی کشاورزی بین دو خانواده روستایی که ظاهرا نسبت فامیلی هم داشتند، به قوع پیوست.
   
هرچند در مورد دلیل اصلی بروز این درگیری و قربانی شدن دو تن از کشاورزان موضوع نوبت دهی آب عنوان شده است، در سال های اخیر بر اثر خشکسالی، استفاده بی رویه از منابع آب، حفر بی شمار چاه های غیرمجاز، ایجاد سدهای بی شمار و... معضل کم آبی را خصوصاً در مناطق روستایی افزایش داده و همین مسأله ریشه اصلی چنین نزاع هایی است؛ نزاع هایی که با شرایطی که بر کشور حاکم است، نمی توان انتظار داشت در آینده آن هم در ابعاد وسیع تر رخ ندهد.

تنش های آبی رخ داده در روستاهای کشور که اینجا تنها به سه نمونه از آن در سه استان مختلف اشاره شد، زنگ خطری است که باید مدیران و مسئولان ارشد کشور به شدت نسبت به آنها حساس شوند و ضمن رسیدگی دقیق به جزئیات این گونه رویدادها دلایل بروز چنین حوادثی را هم بررسی کنند.

اهمیت اخباری که در مورد تنش های آبی منتشر می شود و بعضاً در آنها مثل حادثه شهرستان سردشت کشته می دهند، از آن جهت است که می دانیم بسیاری از مناطق کشور ایران با بحران شدید کمبود آب مواجه هستند و در برخی مناطق مثل کشور هنوز مسئولان بر خلاف واقعیت های جغرافیایی با نگاه محلی و با طرح های آبی خود بر افزایش مشکلات آبی کمک می کنند.

خشک شدن بسیاری از تالاب های کشور، تشدید پدیده گرد و غبار در کشور، کاهش حجم آب بسیاری از رودهای فصلی و دائمی کشور، سهمیه بندی شدن آب در برخی شهر و استان های کشور، اجرای چندین طرح عظیم انتقال آب، تصمیم مسئولان به اجرای طرح های جدید انتقال آب و... همگی از جمله نشانه هایی است که می توان به استناد آنها به بحرانی بودن وضعیت آب در کشور و لزوم اتخاذ مدیریت های صحیح و مردم پایه در این مسیر اشاره کرد.

مدیران و مسئولان ارشد کشور باید یک بازبینی جدی در نحوه مدیریت و برخورد خود با مسائل آبی کشور داشته باشند و به این حقیقت برسند که دیگر فرصت برای دست روی دست گذاشتن و به سادگی از کنار مسائل مهمی مثل بحران آب و مشکلات آبی گذشتن گذشته است.

انتظار می رود، در سال هایی که پیش روست و با عبرت گرفتن از حوادث اینچنینی، سیاست های توسعه ای مسئولان در مناطقی که از نظر توانمندی های آبی ظرفیت کافی ندارد، بازبینی و در مناطق توانمند نیز توسعه بر اساس اصول توسعه پایدار و مبتنی بر علایق و نیازهای اجتماعی مردم دنبال شود.

البته نباید این مهم را نیز نادیده گرفت که بخش مهمی از نزاع های آبی تحت تأثیر مسائل فرهنگی است و با آموزش های صحیح و استاندارد که متولیان آموزش کشور می توانند بر عهده بگیرند، می توان از پیش آمدن بسیاری از حوادث تلخ آبی کاست.

اینکه مقداری از سهم آب یک کشاورز بنا به هر دلیلی از تسلط او خارج شده و در اختیار دیگری قرار گرفته است، در خروجی و سود نهایی کشاورزان موضوع بسیار مهمی نیست که به خاطر آن درگیری های شدید رخ بدهد و وظیفه آموزش چنین مسائلی به مردم جامعه اگر بر عهده متولیان فرهنگ و آموزش کشور نیست، پس چه کسی باید این رسالت را عهده بگیرد؟

در رابطه با نحوه مدیریت صحیح منابع و مسائل آب و کاهش نزاع های برآمده از این مسیر، شاید یکی دیگر از راهکارها، تجمیع زمین های کشاورزی و آغاز آبیاری این زمین ها از طریق سیستم های مکانیزه باشد؛ اقدامی که هم در کاهش آب مصرفی کمک می کند و هم مدیریت دقیق مصرف را برای کشاورزان به وجود خواهد آورد.