بسیاری از والدین هنوز پاسخ دقیقی برای این پرسش ندارند و نمی دانند کی و چگونه باید فرزندان خردسال خود را آموزش دهند. در این مقاله سعی شده به این سوال پاسخ داده شود.
محسن مشایخ در مصاحبه با خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری از یزد؛ گفت: امروزه بسیاری از والدین به دنبال يافتن وقت مناسب براي شروع کلاس‌های آموزشی کودک خود هستند و بسیار مشتاقند بدانند در چه سنی کودک‌شان را با زبان دوم، هنر، ورزش و... آشنا کنند. اما بیشتر والدین توقعات نامعقولي از فرزندان خود دارند. مثلا انتظار دارند پیش از آن‌که کودک آمادگی لازم را کسب کند، مسئولیت‌پذير باشد. از فرزندانشان می‌خواهند خوش اخلاق و مودب باشند، با بچه‌های دیگر بدون سروصدا مشغول بازی شوند، با آنها همکاری داشته باشند، وسط حرف بزرگ‌تر‌ها نپرند، بدون اجازه دست به چیزی نزنند، مفید باشند، سریع راه بروند، سریع صحبت کنند، قبل از دبستان حداقل به دو زبان مسلط باشند و بالاخره به سرعت رشد کنند و بزرگ شوند و تمام آرزوهای فرو خفته والدین خود را در اولين فرصت برآورده کنند. همه اينها در حالي است كه قرار نیست کودک تمام‌کننده والدين باشد. از سوي ديگر کسب این همه مهارت نیاز به فرصت کافی دارد و رشد، فرآیندی آرام بوده و نیاز به زمان کافی دارد.
این مشاور خانواده افزود: بهتر است والدین فشار‌ها را از روی فرزندانشان بردارند و به او فرصت کافی بدهند تا بتواند به آرامی در مراحل رشد خود قدم بردارد. والدین باید مراحل رشد کودک خود را بشناسند و بدانند در هر مقطعی از زمان، کودک آمادگی چه نوع یادگیری‌هايي را دارد چرا که تربیت کودک همچون خط تولیدی است که اگر هر كدام از قطعات را سر جای خود نصب نکنید، محصول نهایی عملکرد مطلوب نخواهد داشت.
وی بیان داشت: ماریا مونتسوری به عنوان فردی که بسیار در این زمینه فعالیت کرده در این زمینه می‌گوید: «ما نبايد کودکانمان را برای مدرسه رفتن آماده کنیم بلكه باید آنها را برای زندگی کردن مهيا کنیم.» او معتقد است کودک باید مهارت‌های زندگی را بياموزد. او در ابتدا باید آويزان كردن و تا کردن لباس، گردگیری، تا کردن دستمال، استفاده از پیچ گوشتی، باز و بسته کردن درب قوطی، ریختن مایع پارچ به داخل لیوان، ریختن مایع با استفاده از قیف، چلاندن لباس، واکس زدن کفش، تمیز کردن تخته گچی، چلاندن اسفنج، باز و بسته کردن در، خشک کردن ظروف، شستن ظروف و... را ياد بگيرد. بعد از این‌که کودک این مهارت‌ها را کسب کرد نوبت مهارت‌های دیگر مانند زبان دوم، موسیقی و... می‌رسد. ولی متاسفانه بسیاری از والدین امروزه به جای والد بودن بیشتر یا در نقش معلم هستند یا قاضی و کمتر از نقش خود به عنوان والد آگاهی دارند.
وی تاکید کرد: صرف این‌که دائماً به کودک تذکر بدهيد مودب باش، درست بشین، سلام کن و... نه تنها مهارت‌های اجتماعی کودک افزایش نمي‌ياد بلکه اعتماد به نفس او نيز کاهش پيدا مي‌كند. کودک نوپا تصوری که شما از ادب و تربیت دارید، ندارد. اين‌طور نيست که اگر کودک شما در 2 سالگی سلام نکرد، در بزرگسالی هم سلام نکند. او مفهوم سلام کردن را نمی‌داند و شما هم قادر نخواهید بود با هیچ منطقی این موضوع را به او تفهیم کنید. او باید خودش آمادگی لازم را پیدا کند. به هیچ وجه کودک نوپا را مجبور به سلام کردن نکنید و برای سلام کردن صرفا از تکنیک جدول تربیتی (ترغیب و تشویق) استفاده كنيد. هیچ وقت به او براي انجام ندادن رفتارهای اجتماعی احساس شرم و گناه ندهید و از جملاتی مانند: بد و زشت است و گناه و... استفاده نکنید. اصرار و خواهش هم در انجام این رفتار‌ها تاثیری نخواهد داشت.
مشایخ بیان داشت: این نکته بسیار مهم است که کودک زیر 7 سال را نباید به طور مستقیم آموزش داد و برای آموزش او باید از روش‌های تخصصی کمک گرفت. آموزش کودک در این سنین صرفاً به صورت غیرمستقیم است چون کودک مانند یک بزرگسال ابزار لازم برای تمرکز در کلاس درس را به دست نیاورده است.
وی گفت: کودک از زمان تولد حس شنوایی فوق‌العاده‌ای دارد که به او اجازه می‌دهد اصوات مختلف را از هم تشخیص دهد. در صورتی که از زمان تولد با کودکی به ۲ زبان صحبت شود، او به طور طبیعی قادر به درک هر دو خواهد بود. البته کودکی که دو زبان را حین تولد می‌شنود معمولا دیر‌تر به حرف می‌آید. دلیل اين موضوع هم مواجه شدن او با دایره وسیعی از لغات است که باید آنها را درک و بیان کند. گاهی هم کودک دو زبان را با هم مخلوط می‌کند. این حالت کاملا طبیعی است و در 4- 3 سالگی از بین می‌رود.
مشایخ تاکید کرد: این نکته را به یاد داشته باشید که هرگز برای آموختن یا حرف زدن یک زبان نباید به کودک فشار آورد. اگر کودک حس کند والدین از پیشرفت نکردن او نگران هستند، ممکن است دچار اختلالات تکلمی شود. البته بهتر است پس از تکمیل زبان اول و کامل شدن دایره لغات کودک، آموزش آغاز شود، چون کودک معمولا در 3 تا 5/3 سالگی به این مهارت دست می‌یابد. می‌توان هم‌زمان با شروع مهدکودک آموزش زبان دوم را آن هم به طور غیرمستقیم آغاز کرد و آموزش مستقیم را با شروع مدرسه ادامه داد. همچنین اگر والدين به کشور دیگری مهاجرت كردند، برای این‌که کودک زبان را بیاموزد، کافی است یکی از والدین به زبان مادری و دیگری به زبان خارجی صحبت کند تا کودک آرام آرام با زبان بیگانه خو بگیرد.
وی در مورد نحوه یادگیری رشته های ورزشی نیز گفت: یکی از رشته‌های ورزشی مناسب برای سنين پایین ژیمناستیک است تا مهارت‌ها و هماهنگی‌های حرکتی كودك تقویت شود. در بسیاری از مهد‌ها و باشگاه‌ها این کلاس‌ها دایر است و والدين مي‌توانند از ۴ سالگی فرزندشان را در این کلاس‌ها ثبت نام کنند. البته از این سنین می‌توان کودک را با شنا نیز آشنا کرد.
این کارشناس ادامه داد: دو سالگی سن تحول و پیشرفت نقاشی در کودک است، زیرا کودک از لحاظ روانی و جسمی رشد می‌کند، ماهیچه‌هایش قوی می‌شود و از نظر بینایی چشمش توانایی دنبال کردن و هدایت دست به هر سمت را که می‌خواهد، دارد. کودکان معمولا سعی می‌کنند خطوطی را از چپ به راست رسم کنند. از آنجا که نقاشی آغازی برای نوشتن است، لازم است کودک را به کشیدن نقاشی تشویق کرد. بهترین سن برای شروع آموزش نقاشی به شرط آن که هدف از کلاس صرفا ایجاد خلاقیت در کودک و نه نقاشي کردن او باشد، پایان ۴سالگی است.
وی اضافه کرد: در سنین زیر دبستان منظور از آموزش نقاشی تنها فراهم کردن فضایی برای رشد خلاقیت بچه‌ها از جمله نقاشی است. حتی بدون کلاس هم خانواده‌ها می‌توانند این فضا را در خانه در اختیار بچه‌ها قرار دهند. یک مربی باید از موسیقی، تئا‌تر، بازی، قصه، شعر و... استفاده کند و فضایی را به وجود آورد تا هنرجوی خردسال خود را با زبان تصویر آشنا كند.
مشایخ گفت: بهتر است كودك تا 3 سالگي از گواش، آبرنگ و مداد شمعی برای نقاشی استفاده كرده و از ۵/4 سالگی به بعد از مدادرنگی استفاده كند. کافی است یک کاغذ بزرگ در اختیار كودك قرار دهید تا هر آنچه در تخیلش است، روی کاغذ بیاورد.
وی در مورد آموزش موسیقی نیز بیان داشت: بر اساس بسیاری از تحقیقات، درك موسیقی از دوران پیش از تولد (دوران جنینی) آغاز می‌شود. اما دریافت علائم صوتی و واکنش‌های ناشی از آن با پدیده‌ای به نام «ادراک موسیقی» تفاوت دارد و آن زمانی است که کودک قادر به تحلیل و تفکیک صدا‌ها و آوا‌هاست. بسیاری از کار‌شناسان آموزش و نیز روان‌شناسان در پی تحقیقات پژوهشگران بهترین سن آموزش موسیقی به کودکان را ۲ تا ۸ سالگی می‌دانند؛ البته باز هم به روش غیرمستقیم.
با سلام . مانند دوران قبل از انقلاب سن ورود به مدرسه از شش سالگی باشد . یعنی وقتی پنج سالگی تمام شد وارد کلاس اول شود .نتایج بسیار خوبی گرفتیم . همان افرادی که در شش سالگی وارد مدرسه شذه بودند حماسه های بسیار ارزنده در جامعه بعد از انقلاب بوجود اوردند