حال ناخوش دریاچه ارومیه میان پول داریم/پول نداریم!

معاون اول رئیس جمهور در حالی روز گذشته در رابطه با اهمیت توجه به دریاچه ارومیه و پیشگیری از بروز بحران در شمال غرب کشور سخن گفت و به نبود محدودیت برای دولت در تأمین اعتبارهای لازم برای احیای این دریاچه اشاره کرد که چند ماهی است مسئولان ستاد احیاء امیدهایشان را برای به نتیجه رسیدن طرح ها از دست داده اند و انتقادهای شدیدی را متوجه دولت می‌کنند.

به گزارش «تابناک»، پس از یک دوره کوتاه که در سال های گذشته دریاچه ارومیه با افزایش منابع آبی رو به رو و امیدها برای احیای آن زنده شد، در شرایط کنونی و به دنبال کاهش شدید بارش های جوی وضعیت دریاچه دوباره به شرایط بحرانی بازگشته و کار به جایی رسیده است که رئیس ستاد احیای دریاچه نیز یکی از اصلی ترین راهکارهای حل مشکل را بارش برف و باران در حوضه آبریز ارومیه عنوان می کند.

آمارهایی که وضعیت تراز، حجم و مساحت آبی این روزهای دریاچه ارومیه را به نمایش می گذارند، به هیچ عنوان امیدوار کننده نیستند و مقایسه این آمارها با آمارهای زمان مشابه در سال 1392 نیز از کاهش قابل توجه منابع آبی این دریاچه حکایت دارد.

برابر با آمار رسمی ستاد احیای دریاچه ارومیه، در حال حاضر حجم آب دریاچه 1.07 میلیارد متر مکعب، سطح آب دریاچه 1735 کیلومتر مربع و تراز آب دریاچه نیز 1270.28 متر است، در حالی که در دوره زمانی مشابه در سال 1392 حجم آب دریاچه 1.52 میلیارد متر مکعب، سطح آب دریاچه 2025 کیلومتر مربع و تراز آب دریاچه نیز 1270.52 متر بوده است.

کاهش محسوس منابع آبی دریاچه ارومیه در سال جاری در حالی رخ داده که این دریاچه در سال آبی 93-94 و با افزایش بارندگی های منطقه و نیز اقداماتی که ستاد احیاء دریاچه در دست اقدام داشت، روند رو به  افزایشی را در پیش گرفت و امیدهای برای احیای اکولوژیک آن زنده  شد. با این حال از سال آبی گذشته تا کنون نه تنها روند رو به افزایش دریاچه از بین رفته، بلکه روند کاهشی شدیدی در آن ایجاد شده که انتقادهای فراوانی را متوجه مسئولان ستاد احیاء دریاچه و نیز دولت کرده است.

انتقادها و نگرانی ها از این بابت مطرح می شود که عدم احیای دریاچه و نرسیدن شرایط آن به تراز اکولوژیک خطرات زیست محیطی جبران ناپذیری را متوجه شمال غرب و حتی فلات مرکزی کشور خواهد کرد و به احتمال زیاد زندگی نزدیک به 5 میلیون شهروند ایرانی با چالش های جدی رو به رو می کند.

اگرچه دولت یازدهم با تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه، عزم جدی خود را برای نجات این اکوسیستم طبیعی از بلایی که آن را تهدید می کند، نشان داد، اما مروری بر واقعیت های موجود منطقه و نیز واکنش های مسئولان ارشد ستاد احیای دریاچه ارومیه به خوبی وجود اشکالات عدیده در فرایند احیاء را نمایان می کند.

در تازه‌ترین واکنش ها به وضعیت دریاچه ارومیه، اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور کشورمان روز گذشته در نشستی که با مجمع نمایندگان استان آذربایجان شرقی داشت، در رابطه با لزوم توجه به دریاچه ارومیه و میزان توجه دولت به این مسئله سخنانی را بر زبان آورد که قابل تأمل است.

جهانگیری در این نشست گفت: اگر مسائل این دریاچه جدی شود، آثار مخرب آن می تواند گریبانگیر همه مناطق شمال غرب کشور و حتی مناطق مرکزی شود از این‌رو باید با همه توان به دنبال حل و فصل مسائل دریاچه ارومیه باشیم و دولت نیز محدودیتی برای تأمین اعتبار در این زمینه ندارد.

با توجه به سخنان جهانگیری، وی در حالی بحرانی شدن شرایط دریاچه را موضوعی مربوط به آینده تصور می کند و تأکید دارد بی توجهی به مسائل دریاچه آثار مخرب آن بروز خواهد کرد که  بر اساس واقعیت های موجود هم اکنون نیز شرایط دریاچه به شدت بحرانی است و کاهش منابع آن نسبت به وضعیت استاندارد و تراز اکولوژیک آن اصلاً امیدوار کننده نیست؛ شرایطی که قرابتی با سخنان معاون اول رئیس جمهور ندارد و نشان می‌دهد وی در خصوص وضعیت فعلی دریاچه اطلاعات به روزی ندارد!

از سو دیگر، جهانگیری در حالی مدعی است که دولت در زمینه پرداخت اعتبارات لازم برای احیای دریاچه محدودیتی ندارد که مسعود تجریشی، معاون زیست انسانی سازمان محیط زیست و نیز نفر دوم ستاد احیای دریاچه ارومیه، آبان ماه سال جاری در گفت و گو با خبرنگار «تابناک»، در مورد میزان اعتبارهای لازم برای احیای دریاچه و نیز نوع عمل دولت به تعهداتش در این زمینه گفت:  «قرار بر اين بود كه سالانه 2 هزار ميليارد به ستاد كمك مالي شود. در سال گذشته، يعني سال 95 تنها 800 ميليارد ابلاغ شد كه از اين مبلغ، تنها 300 ميليارد پرداخت شد. اين در حالي است كه در سال جديد نيز از 2 هزار ميليارد مصوب، تنها 200 ميليارد، آن هم در فصل سرد سال ابلاغ شده كه بايد اين نكته را اضافه كنم كه اين مبلغ نيز بدهي سال قبل دولت به ستاد است؛ اين يعني براي سال 96 دولت هيچ اعتباري براي احياي درياچه اختصاص نداده است.»

سخنانی که مدیر تلفیق و برنامه ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه در رابطه با عدم پرداخت کامل اعتبارات برای پیگیری طرح های عمرانی دریاچه مطرح می کند با سخنان جهانگیری در رابطه با نبود محدودیت برای دولت در پرداخت اعتبار کاملاً در تناقض است و این مهم وقتی در میدان عمل به آزمون گذاشته شود، حق را متوجه مسئولان ستاد احیاء می کند.

البته این همه مشکلات دریاچه ارومیه در فرایند احیاء نیست و مسئولان ستاد احیاء بارها از عدم تعامل و همکاری وزارتخانه های کشاورزی و نیرو با این ستاد برای پیگیری مسائل دریاچه سخن گفته‌اند؛ موضوعی که می‌بایست در این سال ها توسط دولت مدیریت می‌شد اما این گونه نشد تا هماهنگی ای در خصوص احیای دریاچه رقم نخورد و عزم مورد نیاز برای رفع بحرانی که گریبان دریاچه و ساکنان مناطق پیرامونش را گرفته شکل نگیرد.

جدا از نکات مذکور برای افکار عمومی کشور نیز متخصصان امر همچنان این سئوال مطرح است که اگر تلاش های دولت در مسیر احیای دریاچه موثر بوده و هست پس چرا حیات و ممات دریاچه به وضعیت آب و هوایی منطقه و بارش های سالانه بستگی دارد و با افزایش یا کاهش میزان بارش‌ها وضعیت دریاچه نیز رو به امیدواری و نومیدی بگذارد؟!