نظارت سازمان هواپیمایی کجاست؟

در نظارت ضعیف سازمان هواپیمایی، در روزهای اخیر شاهد بروز اتفاقات و حوادث متعدد در پروازهای شرکت‌های داخلی بودیم که سانحه ATR تهران-یاسوج و فرود بدون چرخ هواپیمای قشم‌ایر در مشهد را می‌توان عمده‌ترین حوادث این روزها دانست.

به گزارش خبرگزاری فارس؛ تأخیرات پروازی و بروز نقص‌های فنی در قطعات هواپیما هنگام پرواز و یا قبل از آن، جزو لاینفک صنعت حمل و نقل هوایی کشور شده است.

در صنعت حمل و نقل هوایی بازرگانی دنیا نیز بروز تأخیرات پروازی به دلایل مختلف نظیر شرایط نامساعد جوی، عملیاتی، فنی و غیره امری غیرقابل انکار است که آخرین نمونه آن، «کمپرسور استال و بک‌فایر» موتور شماره٢ بوئینگ٧٣٧ ساوت‌وست در آمریکا بود که بلافاصله با فرود اضطراری هواپیما، ١١٠ سرنشین هواپیما تخلیه شدند.

اما به دلیل تحریم صنعت حمل و نقل هوایی در کشور ما، ناوگان هوایی کشور با مشکلات زیادی از جمله فرسودگی و همچنین تأمین قطعه مواجه است و همین فرسودگی و موانع بزرگ در تأمین قطعه، به بروز مشکلات بعدی برای مسافران نظیر تأخیرات پروازی و نقص فنی هواپیما حین پرواز می‌انجامد.

در حال حاضر بیش از 250 فروند هواپیما در ناوگان هوایی کشور وجود دارد که متوسط سن آنها حدود 21 سال است، البته تا پیش از ورود هواپیماهای ATR و ایرباس ایران‌ایر به ناوگان، متوسط سن ناوگان هوایی ما حدود 22.5 سال بود اما این 8 فروند ATR و 3 فروند ایرباس، متوسط سن ناوگان هوایی کشور را تا حدی کاهش داد اما قطعا این رقم کافی نیست.

در حال حاضر از حدود 250 فروند هواپیمای موجود در ناوگان هوایی کشور، به طور چرخشی همیشه یک‌سوم ناوگان زمین‌گیر است، این زمین‌گیری به دلایل متعدد نظیر نبود قطعه، پایان عمر قطعات، انجام عملیات اورهال و چک‌های مختلف هواپیما و یا زمین‌گیری کلی است.

به عنوان مثال هواپیمای ATR که در مسیر تهران-یاسوج دچار سانحه شد حدود 6 سال در فرودگاه شیراز زمین‌گیر بود و البته جزو آمار ناوگان هوایی کشور محسوب می‌شد اما پس از تأمین موتور از خارج کشور و اورهال و انجام چک‌‌ها‌ی مختلف، از پاییز امسال مجدد به ناوگان عملیاتی کشور پیوست اما متأسفانه در 29 بهمن‌ماه امسال هم دچار سانحه شد و جان 64 مسافر و خدمه پروازی را گرفت.

به هر حال ناوگان هوایی بازرگانی کشور، ناوگانی فرسوده است و به قول وزیر راه و شهرسازی، ارزش همه هواپیماهای فرسوده ناوگان ما از یک فروند هواپیمای پهن‌پیکر جدید هم کمتر است؛ با این وجود همین هواپیماهای فرسوده در ناوگان هوایی کشور فعال هستند و روزانه مسافران زیادی را جابه‌جا می‌کنند.

البته طبق قوانین صنعت، فرسودگی هواپیما ملاک نبود ایمنی نیست، به هر حال استانداردها و ایمنی پرواز حداقلی دارد که همه شرکت‌ها موظف به رعایت کف استانداردهای ایمنی هستند و هیچ هواپیمایی بدون رعایت استاندارد ایمنی امکان پرواز ندارد ضمنا هر قطعه هواپیما هم ساعت کارکرد دارد و پس از گذشت تایم مشخص، حتی اگر قطعه استفاده نشده باشد، باید تعویض شود.

‌با رشد صنعت تولید هواپیما در دنیا، هر سال هواپیماهای جدیدتری در حال ساخت هستند که تعریفی جدید از ایمنی را ارائه می‌دهند و با ارتقاء ایمنی، پروازی آرامش‌بخشی را برای مسافران رقم می‌زنند ضمن آنکه قدرت پوشش خطای خلبان، برج مراقبت و غیره را هم دارند و در صورت بروز حادثه، امکان مدیریت اتوماتیک بهتری نسبت به هواپیماهای قدیمی‌تر دارند.

به هر حال در کشور ما به دلیل تحریم‌های ناجوانمردانه غرب، صنعت حمل و نقل هوایی بازرگانی به ناحق از اوایل انقلاب اسلامی با مشکلات بزرگی مواجه شد و شرکت‌‌های ‌هواپیمایی در آن شرایط سخت، هواپیماها را به پرواز درآوردند و قطعا با مشکلاتی نظیر تأخیرات پروازی، نبود قطعه، نقص فنی در پرواز و سوانح بزرگ هم مواجه شدند.

فعلاً آخرین سانحه بزرگ صنعت حمل و نقل هوایی ایران، برخورد هواپیمای مسیر تهران-یاسوج آسمان به کوه‌های دنا، چهار دقیقه پس از قطع ارتباط خلبان با رادار بود.

در این پرواز، هواپیمای ATR ساعت 08:05 روز 29 بهمن‌ماه فرودگاه مهرآباد را به مقصد یاسوج ترک کرد،  اما در ساعت 09:30 پس از آنکه خلبان درخواست کاهش ارتفاع بابت فرود در فرودگاه یاسوج را داده بود، دچار مشکل قطع ارتباط با رادار شد و‌ در ساعت 09:34 سانحه بزرگ رخ می‌دهد و هواپیما 64 مسافر و کرو پروازی را به کام مرگ کشید.

در این مدت و قبل و بعد از ‌سانحه ATR چندین اتفاق در پروازهای داخلی افتاد که ریشه آنها شرایط نامساعد جوی و یا نقص فنی بود اما تعدد این حوادث پس از سانحه ATR کمی زیادتر از گذشته بود که جای تأمل دارد.

در اینجا به طور مختصر به چند اتفاق که در دو هفته اخیر در صنعت حمل و نقل هوایی کشور رخ داد، اشاره می‌کنیم:

*۱۱ اسفند ۹۶: نقص فنی در هواپیمای اسمان و بازگشت هواپیما به فرودگاه اهواز

در اولین دقایق امروز نقص فنی هواپیمای مسیر اهواز - مشهد شرکت هواپیمایی آسمان، این هواپیما را مجبور به بازگشت به فرودگاه مبدا ( اهواز) کرد.

9 اسفند 96:‌‌ تعدادی از پروازهای فرودگاه بین‌المللی آبادان لغو شد

روز 9 اسفند‌ماه پرواز زاگرس از مبدأ تهران به آبادان به شماره 4029 و پرواز آسمان از مبدأ اصفهان به آبادان به شماره 3759 مربوط به شامگاه سه‌شنبه 8 اسفند،‌ پرواز آسمان از مبدأ شیراز به آبادان به شماره 3819 همچنین پرواز آسمان از مبدأ تهران به آبادان به شماره 3750 و پرواز آسمان از مبدأ مشهد به آبادان به شماره 3736 مربوط به‌روز چهارشنبه 9 اسفند این فرودگاه ابطال شدند.

همچنین پرواز تهران به آبادان نیز به شماره 3846 مربوط به شامگاه سه‌شنبه با تأخیر همراه است، علت تأخیر در این پرواز شرایط نامساعد جوی اعلام‌شده است.

• 9 اسفند 96:‌‌ تأخیر چندین ساعته پرواز مهرآباد-اهواز آتا‌ایر و سرگردانی مسافران

پرواز روز 9 اسفندماه تهران-اهواز آتا‌ایر به‌ دلیل آنچه شرایط نامساعد جوی در فرودگاه اهواز اعلام شد، با تأخیری چندین ساعته پرید و مسافران را از شب تا صبح در فرودگاه مهرآباد سرگردان کرد که به نارضایتی و اعتراض مسافران منجر شد.

* 9 اسفند 96:‌‌ نقص فنی در پرواز بوشهر-تهران هما و بازگشت هواپیما به بوشهر 

پرواز ساعت 21:30 بوشهر تهران پس از پرواز به علت بروز نقص فنی، مجدداً به فرودگاه بوشهر بازگشت و مسافران تا صبح در فرودگاه بوشهر منتظر اختصاص هواپیمای جایگزین و رفع نقص فنی هواپیما بودند که به نارضایتی و اعتراض مسافران منجر شد.

پرواز 318 ایران‌ایر از بوشهر به تهران دلیل افت فشار کابین پس از 20 دقیقه پرواز به فرودگاه بوشهر بازگشت.

8 اسفند 96: عدم صدور مجور برای پرواز 1035 ماهان و سرگردانی مسافران

پرواز شماره 1035 شرکت ماهان‌ایر که قرار بود ساعت 14:30 از مهراباد پرواز کند، به دلیل باز نشدن کانتر پذیرش، مسافران را سرگردان کرد.

مسئولان ماهان در پاسخ به اعتراض مسافران مبنی بر اینکه چرا بلیت فروخته‌اید اما مدعی هستید چنین پروازی وجود ندارد، فقط اعلام کردند مجوز این پرواز صادر نشده است؛ این مشکل به سرگردانی و اعتراض مسافران منجر شد.

• 8 اسفند 96: ترک خوردن شیشه کاکپیت هواپیمای مشهد-ساری

پرواز ساعت 14:45 روز هشتم اسفند ایران ایرتور در مسیر مشهد – ساری - مشهد به دلیل ترک خوردن شیشه کاکپیت هواپیما به مشهد بازگشت.

* 8 اسفند 96: مشکل فنی در هواپیمای کارون مسیر جزیره خارک-‌تهران‌ و نبود قطعه

مشکل فنی در پرواز هواپیمای شرکت کارون به شماره پرواز 2504 به مقصد تهران از جزیره خارک، به سرگردانی مسافران منجر شد.

این پرواز قرار بود ساعت 13:15 انجام شود اما مسافران به آن دلیل که باید ارسال قطعه از اهواز‌ انجام می‌شد ساعت‌ها در فرودگاه سرگردان شدند.

• 7 اسفند 96: اعلام وضعیت اضطراری یک فروند هواپیمای آموزشی و فرود ناموفق در فرودگاه پیام‌

روز 7 اسفند، یک فروند هواپیمای تکنام متعلق به آموزش خلبانی پارسیس با اعلام وضعیت اضطراری در فرودگاه پیام کرج، به هنگام فرود دچار سانحه شد اما خوشبختانه اتفاقی برای معلم خلبان و دانشجوی خلبانی رخ نداد.

این هواپیمایی آموزشی در برگشت از پرواز نرسیده با باند درخواست فرود اضطراری کرد اما هواپیما قبل از اینکه به باند برسد با زمین اصابت کرد.

6 اسفند 96: دو بار بازگشت هواپیمای تهران-اهواز زاگرس به مهرآباد به دلیل نقص فنی

روز 6 اسفند پرواز شماره 4021 شرکت هواپیمایی زاگرس به دلیل نقص فنی برای بار دوم پس از 30 دقیقه پرواز به دلیل نقص فنی به تهران بازگشت.

پرواز شماره 4021‌ ساعت 15، تهران – اهواز متعلق به شرکت هواپیمایی زاگرس در مسیر دچار نقص فنی شد و به فرودگاه مهرآباد برگشت، علت مشکل ایرکاندیشن و نقص فنی کاهش فشار کابین اعلام شد‌.

پس از بازگشت هواپیمای زاگرس به تهران برای دومین بار، یکی از مسافران که سابقه بیماری قلبی داشت، دچار بدحالی شد.

بنابراین گزارش با هماهنگی سپاه حفاظت هواپیمایی فرودگاه مهرآباد و مدیرکل فرودگاه مهرآباد‌، با توجه به سانحه اخیر ATR و شرایط روحی و روانی مردم، به هواپیما MD به علامت ثبت EP-ZAA هواپیمایی زاگرس اجازه پرواز داده نشد و هواپیمای ایرباس 319 به علامت ثبت EP-ZAX جایگزین شد.

• 6 اسفند 96: تأخیر 6 ساعته پرواز تهران-استانبول تابان به دلیل ترک در شیشه کاکپیت

روز 6 اسفند پر‌واز تهران-استانبول تابان‌ایر با 6 ساعت تأخیر از فرودگاه امام خمینی (ره) پرواز کرد؛ علت این تأخیر از سوی مسئولان ابتدا فوت مادر خلبان عنوان شد.

اما یک مقام مسئول هواپیمایی تابان در این‌باره گفته بود: ‌در بازرسی‌های قبل از پرواز، مهندسان متوجه وجود ترک در شیشه کاکپیت شدند که تعویض آن و زمانی که برای خشک شدن (seal) یا چسب باید صرف می‌شد، موجب تأخیر این پرواز شد‌.

البته وی وقوع اتفاق برای خانواده خلبان‌ را هم تأیید کرده بود.

• 6 اسفند 96: مسافران پرواز تهران ـ مشهد ماهان‌ 3 بار این مسیر را طی کردند

ر‌وز 6 اسفند هواپیمای پرواز تهران ـ مشهد ماهان پس از آن که به فرودگاه مشهد نزدیک شد به علت کاهش دید افقی خلبان به تهران برگشت و مجدداً ساعتی پیش به مشهد پرواز کرد و دقایقی پیش در فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد نشست.
‌

هواپیمای ایرباس ‌600-300 ماهان به شماره پرواز W51031 ساعت 06:10 صبح از فرودگاه مهرآباد به سمت فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد پرواز کرد‌ اما زمانی که هواپیما آماده نشستن در فرودگاه مشهد بود به دلیل کاهش دید افقی خلبان و شرایط نامساعد جوی (طبق اعلام خلبان) نتوانست در فرودگاه فرود بیاید و مجدداً به تهران بازگشت.

‌پس از آنکه هواپیما وارد فرودگاه مهرآباد شد طبق اعلام مهمانداران، مسافران از هواپیما پیاده نشدند، هواپیما سوخت‌گیری مجدد انجام داد و دوباره به سمت مشهد پرواز کرد‌.

‌* 5 اسفند 96: نقص فنی در پرواز تهران-ارمیه آتا و بازگشت به مهرآباد
‌

روز پنجم اسفند پرواز تهران-ارومیه آتا به دلیل نقص فنی‌ 25 دقیقه پس از پرواز، به مهرآباد بازگشت.

• 4 اسفند 96: بازگشت هواپیما تهران-تبریز آسمان به مهرآباد ‌پس از پرواز 

چهارم اسفندماه امسال اعلام شد که پرواز شماره 640 تهران-تبریز هواپیمایی آسمان بعد از ظهر آن روز به دلیل نقص فنی پس از پرواز‌، مجدداً به فرودگاه مهرآباد بازگشت.

بوئینگ 727 این پرواز ساعت 18:10 فرودگاه مهرآباد را به مقصد فرودگاه تبریز ترک می‌کند اما در نزدیکی‌های آسمان تبریز به فرودگاه مهرآباد باز می‌گردد.

روابط عمومی شرکت هواپیمایی آسمان در این‌باره اعلام کرد: ادعای بروز نقص فنی در پرواز تهران-تبریز ‌‌تکذیب می‌شود،‌ پرواز فوق به‌دلیل شرایط نامساعد جوی به فرودگاه مهرآباد بازگشت و در ساعت 21 همان روز بعد از ایجاد شرایط مناسب جوی پرواز کرد.

• 3 اسفند 96: نوشداروی پس از مرگ/ دستور توقف پروازهای‌ ATR‌های آسمان‌

پس از آنکه سانحه ATR رخداد، ‌سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرد: با عنایت به بررسی همه جانبه علل وقوع سانحه هوایی اخیر و به منظور اطمینان از ارتقاء ایمنی پروازهای این نوع هواپیما لازم است به طور موقت و تا اطلاع ثانوی پروازهای ATR مدل 200 و 500 شرکت هواپیمایی آسمان متوقف شود تا سازمان هواپیمایی در فرصت مناسب بررسی‌های لازم را انجام و پس از حصول اطمینان از ابعاد ایمنی از سرگیری پروازهای مذکور اعلام شود.

* 3 اسفند 96: هواپیمای ATR شیراز-اصفهان به علت رعد و برق به مبدأ بازگشت

روز 3 اسفند پرواز 3379 ایران‌ایر که شیراز را به مقصد اصفهان ترک کرده بود، به علت رعد و برق به شیراز تغییر مسیر داد و پروازهای اهواز-اصفهان و شیراز-اصفهان به همین علت به فرودگاه‌های مبدا بازگشتند.

همچنین پرواز شماره 3872 آسمان در مسیر پروازی اهواز به اصفهان از ادامه پرواز به سمت فرودگاه اصفهان به دلیل شرایط بد جوی منصرف و به فرودگاه اهواز بازگشت.

• 3 اسفند 96: فرود اضطراری فوکر‌ کیش‌ایر در اصفهان به دلیل ترک خوردن شیشه کاکپیت

روز سوم اسفند هواپیمای کیش‌ایر به دلیل ترک خوردن شیشه مجبور به فرود اضطراری در فرودگاه اصفهان شد.
خلبان پرواز شماره 7458 کیش‌ایر مسیر کیش-کاشان به دلیل ترک خوردن شیشه کاکپیت هواپیما مجبور به فرود در فرودگاه اصفهان شد.

• 3 اسفند 96: ناتوانی فرود‌ ATR‌ هما در شاهرود به دلیل عدم روشنایی مناسب فرودگاه

هواپیمای ATR72 ایران‌ایر ‌در مسیر تهران به شاهرود نتوانست در شاهرود فرود آید و به تهران بازگشت.
این هواپیما به دلیل عدم روشنایی مناسب فرودگاه مقصد به تهران بازگشته است.

طبق اعلام مسئولان، با وجود مساعد بودن وضعیت جوی، خلبان این پرواز اعلام کرد نمی تواند باند را به درستی ببیند و فرود نیامد.

‌این هواپیما با دوساعت تاخیر، ساعت 10:26 از فرودگاه مهر آباد بلند شد و قرار بود ساعت 11:20 در فرودگاه شاهرود بنشیند.

‌این پرواز 14 مسافر از تهران به شاهرود داشت و قرار بود در پرواز بازگشت، 28 مسافر را از شاهرود به تهران منتقل کند.

• 30 بهمن 96: بازگشت پرواز ‌تهران-تبریز آتا به فرودگاه مهرآباد به‌علت نقص فنی

‌پرواز شماره 5668 مسیر تهران – تبریز صبح روز 30 بهمن‌ماه به علت نقص فنی به فرودگاه مهرآباد بازگشت.
‌این هواپیما متعلق به شرکت هواپیمایی آتا حدود 20 دقیقه بعد از پرواز دچار اشکال فنی و مجبور به بازگشت به تهران شد.
‌

این پرواز با 110 مسافر با هواپیمای جایگزین ساعت 11:30 همان روز از تهران راهی تبریز شد‌.

• 29 بهمن 96: ‌فرود اضطراری پرواز مشهد-ایلام در کرمانشاه به دلیل شرایط نامساعد جوی

روز 29 بهمن‌ماه پرواز مشهد ـ ایلام، به‌دلیل شرایط نامساعد جوی فرودگاه ایلام در کرمانشاه به زمین نشست.
‌پرواز شماره 3900 شرکت هواپیمایی آسمان در مسیر مشهد به ایلام، به‌دلیل شرایط نامساعد جوی فرودگاه ایلام در کرمانشاه به زمین نشست.

* 29 بهمن‌ 96: سقوط ATR تهران-یاسوج آسمان‌ با 64 مسافر در ارتفاعات دنا

آخرین سانحه هوایی بزرگ و دردناک کشورمان فعلاً سانحه ATR تهران-یاسوج در کوه‌های دنا است.

‌روز 29 بهمن‌ماه، هواپیمای ATR72 شرکت هواپیمایی آسمان با 64 مسافر و کرو پرواز، ساعت 08:05 صبح مهرآباد را به مقصد یاسوج ترک کرد اما در ساعت 09:30 از رادار خارج و ارتباط خلبان با رادار قطع شد و در ساعت 09:34 در 15 مایلی فرودگاه یاسوج پس از آنکه خلبان درخواست طرح تقرب و کاهش ارتفاع داده بود، دچار سانحه ‌شد.

این حادثه در حوالی روستای بیده بخش دناکوه حاشیه ارتفاعات دنا در 14 مایلی یاسوج رخ داد.

به دلیل شرایط نامساعد جوی منطقه و صعب‌العبور بودن سایت سانحه، فعلاً ادامه جست‌و‌جو‌ها برای یافت جعبه سیاه ATR و پیکر دیگر متوفیان این سانحه ادامه دارد.

• 27 بهمن 96:‌ فرود اضطراری فوکر‌ قشم‌ایر در فرودگاه مشهد‌ بدون چرخ عقب و سلامت مسافران

یک روز قبل از وقوع سانحه بزرگ ATR‌، ‌هواپیمای قشم‌ایر که در مسیر تهران ـ‌ مشهد پرواز می‌کرد، ساعت 18:30 به این فرودگاه می‌رسد که به دلیل نقص فنی اعلام فرود اضطراری می‌کند؛ به دلیل آمادگی تیم فرودگاهی و همچنین مهارت خلبان هواپیما به زمین می‌نشیند و هیچ آسیبی به مسافران این پرواز وارد نمی‌شود.

‌این هواپیمای فوکر 100 که متعلق به قشم‌ایر و حامل 97 مسافر بود‌، به دلیل مشکل در ارابه سمت چپ هواپیما دچار نقص فنی شد و به سلامت با مهارت خلبان در فرودگاه شهید هاشمی‌نژاد مشهد به زمین نشست.

به گزارش فارس همان‌گونه که عنوان شد، در دو هفته اخیر شاهد بروز اتفاقات زیادی در پروازهای داخلی بودیم، این اتفاقات در کنار آنکه عواملی نظیر فرسودگی ناوگان، تحریم‌ها و شرایط نامساعد جوی دارد، موردی خاص را هم گوشزد می‌کند و آن نظارت ضعیف و کم‌کاری سازمان هواپیمایی کشوری است.

سازمان هواپیمایی کشوری به عنوان حاکمیت صنعت حمل و نقل هوایی باید نظارت بیشتری بر عملیات پروازی و ایمنی پرواز‌ها داشته باشد که به نظر می‌رسد کم‌کاری‌هایی در این حوزه وجود دارد ( در این‌باره بیشتر بخوانید) و ضرورت دارد متولیان و دستگاه‌های نظارتی به طور دقیق‌تر به موضوع مدیریت‌ها در سازمان هواپیمایی کشوری ورود کنند، به هر حال تعدد اتفاقات در صنعت حمل و نقل هوایی به عنوان صنعتی ایمن، به هیچ عنوان پذیرفته نیست و در واقع نوعی بازی با جان مردم است از سوی دیگر به بروز نارضایتی عمومی و اعتراضات می‌انجامد.