پس از خروج آمریکا از برجام، میزان تبادلات تجاری ایران با بازار‌های پیرامونی چه تغییری کرد؟

پس از آن که آمریکا از برجام یک جانبه خارج شد و رئیس جمهور این کشور اعلام کرد، تحریم ها علیه ایران در مدت 90 روزه و 180 روزه بازمی گردند، بسیاری معتقد بودند، سطح مبادلات تجاری ایران با کشورهای مختلف به خصوص بازارهای پیرامونی کاهش خواهد یافت. آمارها نشان می دهند، از 23 بازار پیرامونی، تنها رشد تبادلات تجاری با 9 کشور منفی شده است.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ هنگامی که در اردیبهشت ماه سال جاری آمریکا از برجام یکجانبه خارج شد و دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد، تحریم های این کشور علیه ایران ظرف مدت 90 روزه و 180 روزه بازخواهند گشت و همچنین سایر کشورها را نیز تهدید نمود که در صورت انجام مبادلات تجاری با ایران آن ها را نیز تحریم خواهد کرد، همگان بر این باور بودند که این موضوع موجب کاهش شدید روابط تجاری ایران با سایر کشورها خواهد شد. برای اینکه درستی و نادرستی این قضیه روشن شود، ما روابط تجاری ایران با 23 بازار پیرامونی شامل امارات متحده عربی، عراق، ترکیه، افغانستان، عمان، پاکستان، روسیه، ترکمنستان، آذربایجان، کویت، قطر، قزاقستان، گرجستان، سوریه، ازبکستان، ارمنستان، اوکراین، تاجیکستان، لبنان، قرقیزستان، اردن، بحرین و یمن را در مدت نیمه نخست سال جاری بررسی و آن را با مدت مشابه سال قبل مقایسه کرده ایم.

میزان ارزش صادرات به 16 بازار پیرامونی رشد داشته است

بررسی ها نشان می دهد، از 23 بازار پیرامونی، میزان ارزش صادرات در شش ماهه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به 16 کشور افزایش یافته است و تنها میزان ارزش صادرات به هفت کشور نسبت به سال گذشته کاهش یافته است. نمودار زیر میزان رشد ارزش صادرات ایران را به این 23 بازار پیرامونی نشان می دهد. همان گونه که از نمودار پیداست، میزان رشد ارزش صادرات به گرجستان 72 درصد بوده و به همین منظور این کشور در رتبه نخست قرار گرفته است. بیشترین میزان کاهش صادرات نیز متعلق به کشور یمن بوده و صادرکنندگان کشورمان در نیمه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به این کشور جنگ زده به لحاظ ارزشی کالاهای کمتری صادر کرده اند.

دلیل رشد ارزش صادرات در شش ماهه نخست سال جاری، عمدتاً کاهش ارزش پول ملی یا افزایش ارزش ارزهای خارجی بوده است که این موضوع باعث شد تا کالاهای ایرانی برای بازارهای پیرامونی ارزان تر تمام شود و تقاضا برای خرید کالاهای ایرانی افزایش یابد. از طرفی برای صادرکنندگان نیز صادرات در مقایسه با توزیع داخلی کالاها صرفه اقتصادی بیشتری داشته است.

میزان ارزش واردات از 15 کشور کاهش یافته است

همان گونه که از نمودار زیر پیداست، میزان ارزش واردات در شش ماهه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته از 15 بازار پیرامونی کاهش یافته است. البته بخشی از موضوع رشد منفی ارزش واردات از سایر کشورها، به محدودیت های وارداتی باز می گردد که دولت جهت حمایت از کالای ایرانی و جلوگیری از هدر رفت منابع ارزی در نیمه نخست سال جاری اعمال نمود؛ برای نمونه، دولت در دوم تیر ماه 1397 اعلام کرد، واردات بیش از 1400 قلم کالا به کشور ممنوع است. بخش دیگری از کاهش واردات نیز به افزایش قیمت کالاهای وارداتی به دلیل افزایش ارزش ارزهای خارجی بازمی گردد که این موضوع تقاضای داخلی برای خرید این کالاها را کاهش داد و در نتیجه واردات کالاها از بازارهای خارجی به خصوص بازارهای پیرامونی با افت روبه رو شد.

از 23 بازار پیرامون در هر دو بازه مورد بررسی واردات از بحرین و یمن صفر بوده و رشد ارزش واردات از شش کشور دیگر در شش ماهه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته مثبت بوده است.

تبادلات تجاری با 15 بازار پیرامونی رشد داشته است

آمارها نشان می دهد، ارزش تبادلات تجاری که از مجموع ارزش صادرات و ارزش واردات به دست می آید، در 15 بازار از 23 بازار پیرامونی در شش ماهه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته رشد داشته است.

نمودار زیر رشد ارزش تبادلات تجاری در شش ماهه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته را نشان می دهد. رشد ارزش تبادلات تجاری با عمان در شش ماهه نخست امسال در مقایسه با سال گذشته 101 درصد رشد داشته است. در رده دوم این رتبه بندی روسیه قرار دارد که رشد ارزش تبادلات تجاری با این کشور در نیمه نخست امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته رشد 81 درصدی داشته است. در رتبه سوم این رده بندی قطر قرار دارد که ارزش تبادلات تجاری ایران با این کشور در شش ماهه نخست امسال در مقایسه با سال گذشته 46 درصد رشد داشته است.

همان گونه که دیده شد در سایه تحریم های آمریکا و تهدید سایر کشورها به تحریم در صورت عدم قطع رابطه تجاری با ایران، 15 بازار از 23 بازار پیرامونی کشورمان، نه تنها تبادلات تجاری (شامل مجموع صادرات و واردات) خود با ایران را کاهش نداده اند بلکه این بازارها این تبادلات را گسترش هم داده اند.