مجازات همیشه بهترین و موثرترین شیوه‌ی اصلاح مجرم نیست و گاهی بخشش مجرم تأثیر بهتری در اصلاح و تنبه او دارد. زیرا چه بسا افرادی هستند که وقتی به خطای خود پی می‌برند، متنبه می‌شوند و در صدد جبران برمی‌آیند؛ لذا امکان عفو مجرمین در قانون پیش‌بینی شده است.
به گزارش «تابناک» عفو دو قسم دارد: عفو عمومی و عفو خصوصی. ذیلاً شرایط و آثار هریک از این دو قسم را بررسی می‌کنیم. در جرایم مختلف از جمله جرم قتل هم امکان عفو وجود دارد.
یک- عفو عمومی
عفو عمومی به موجب قانون مقرر می‌شود. قانون‌گذار همان‌طور که می‌تواند رفتاری را جرم بداند و برای آن تعیین مجازات نماید، پس از وقوع جرم نیز می‌تواند بنا به مصالح عمومی، مرتکبان برخی جرائم را مورد بخشش قرار دهد و از تقصیر آنان درگذرد. عفو عمومی نیازمند تصویب قانون است.
عفو عمومی فقط در شرایط خاصی مانند وقوع انقلاب یا ناآرامی‌های اجتماعی با هدف کاهش التهابات اجتماعی و برگرداندن آرامش به جامعه یا بسترسازی برای آشتی ملی یا اعطای فرصت مجدد به متخلفین در خصوص برخی جرایم یا گروهی از مجرمین که تحت شرایط خاص مرتکب جرم شده‌اند، اعطا می‌شود.
عفو عمومی یکی از موارد سقوط مجازات به‌طور عمومی است و اختصاص به مجرم معینی ندارد و معمولاً در مواردی که عده‌ی زیادی در جرایم خاصی شرکت کرده باشند، مورد تصویب قوه‌ی قانون‌گذاری قرار می‌گیرد. این نوع از عفو تمامی مرتکبان را خواه تعقیب شده باشند یا نه، در بر می‌گیرد و نسبت به تمام محکومان قطعی و غیرقطعی مؤثر است.
آثار عفو عمومی
۱- عفو عمومی تعقیب و دادرسی را در هر مرحله‌ای که باشد، موقوف می‌کند و اگر بعد از صدور حکم محکومیت مقرّر شود، اجرای مجازات فوراً متوقف می‌شود. بنابراین چنانچه دعوای عمومی هنوز تعقیب نشده باشد، پس از آن دیگر تعقیب نخواهد شد و اگر تعقیب شروع شده و منتهی به صدور حکم نشده باشد، رسیدگی به دعوا موقوف می‌گردد. همچنین اگر قسمتی از مجازات اجرا شده باشد، از اجرای باقی‌مانده‌ی آن خودداری می‌شود و محکوم‌علیه فوراً آزاد می‌گردد.
۲- در صورتی که عفو عمومی پس از صدور حکم محکومیت مقرّر شود، آثار تبعی محکومیت نیز زائل می‌گردد. البته ممکن است در قانون عفو، خلاف آن مقرّر شود و برخی آثار محکومیت به تشخیص قانون‌گذار پابرجا بماند.
۳- شخص مورد عفو نمی‌تواند عفو را قبول نکند و تقاضای تعقیب و رسیدگی به اتهام خود را از مرجع قضایی بخواهد.
۴- عفو عمومی علاوه بر مجرمین اصلی، شرکا و معاونین جرم را نیز شامل می‌شود. چراکه عفو اصولاً صرف‌نظر از شخصیت مجرمین اعطا می‌گردد، مگر این‌که عفو صرفاً به طبقه‌یا فرد خاصی اختصاص یافته باشد که در این صورت شرکا و معاونین جرم، قابل تعقیب و مجازات خواهند بود.
دو- عفو خصوصی
عفو خصوصی از سوی بالاترین مقام رسمی کشور یعنی مقام معظم رهبری به گروهی از محکومان اعطا می‌شود و بر خلاف عفو عمومی احتیاج به تصویب قانون ندارد. عفو خصوصی مختص مرحله‌ی بعد از صدور حکم قطعی است و تا پیش از قطعیت حکم محکومیت قابل اعمال نیست. عفو خصوصی صرفاً ناظر به محکومانی است که نام آن‌ها در عفونامه قید شده یا از شرایط مندرج در عفونامه برخوردارند.
عفو خصوصی موجب از بین رفتن سوء پیشینه‌ی کیفری مجرمان نمی‌شود و صرفاً مانع اجرای تمام یا قسمتی از مجازات مجرم می‌گردد.
عفو خصوصی پس از طرح و بررسی در کمیسیون عفو و بخشودگی، از سوی رئیس قوه‌ی قضاییه به مقام رهبری پیشنهاد می‌شود و پس از موافقت ایشان اعمال می‌گردد.
نوع دیگری از عفو خصوصی نیز در مواد ۱۱۴، ۲۱۹ و ۲۷۸ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ مقرّر شده که ناظر به توبه‌ی مجرم در جرائم موجب حدّ (به‌استثنای قذف و محاربه) است.
شرایط استفاده از عفو خصوصی
شرایط استفاده از عفو خصوصی به‌شرح زیر است:
۱- نداشتن شاکی خصوصی و یا جلب رضایت وی یا جبران ضرر و زیان مدعی خصوصی و زیان‌دیده (معاونت در جرائم به استثناء قتل عمد، نیاز به جلب رضایت شاکی خصوصی نداشته و مانع اعمال عفو نمی‌باشد.)
۲- تحمل کردن قسمتی از محکومیت، به میزان مندرج در آئین‌نامه‌ی کمیسیون عفو و تخفیف مجازات محکومین
مناسبت‌های عفو
بر اساس ماده‌ی ۲۳ آئین‌نامه‌ی کمیسیون عفو و تخفیف مجازات محکومین، عفو محکومان در مناسبت‌های زیر پیشنهاد می‌شود:
۱ـ ولادت حضرت رسول اکرم «ص» ۱۲ تا ۱۷ ربیع‌الاول.
۲ـ مبعث حضرت رسول اکرم «ص» ۲۷ رجب.
۳ـ ولادت حضرت امیرالمؤمنین «ع» ۱۳رجب.
۴ـ ولادت حضرت فاطمه‌ی زهرا «س» ویژه‌ی عفو محکومین نسوان ۲۰ جمادی الثانی.
۵ ـ. ولادت حضرت امام حسین «ع» ۳ شعبان.
۶ـ ولادت حضرت قائم «عج» ۱۵ شعبان.
۷ـ عید سعید فطر، اول شوال.
۸ ـ. عید سعید قربان، ۱۰ ذی‌حجه.
۹ـ عیدسعید غدیر، ۱۸ ذی‌حجه.
۱۰ـ سالروز پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی، ۲۲ بهمن.
۱۱ـ عید نوروز، اول فروردین.
۱۲ـ سالروز جمهوری اسلامی، ۱۲ فروردین.
۱۳ـ سالروز حماسه فتح خرمشهر ویژه‌ی عفو محکومین نیرو‌های مسلح، ۳ خرداد.
۱۴ـ سایر مناسبت‌هایی که مقام معظم رهبری موافقت فرمایند.
موارد خارج از شمول عفو خصوصی
مطابق ماده‌ی ۲۶ آئین‌نامه‌ی پیش‌گفته، موارد زیر مشمول عفو نمی‌شود:
۱ـ قاچاق حرفه‌ای
۲ـ موارد حق‌الناس
۳ـ سرقت مسلحانه
۴ـ مصادیق مهم جرائم جاسوسی، محاربه، قاچاق سلاح و مهمات، اختلاس، ارتشا و آدم‌ربایی
۵ـ جرائم مستوجب حدّ شرعی اعدام و رجم (مانند زنای محصنه، زنای به عنف و لواط) مشروط بر این‌که جرم با شهادت شهود ثابت شده باشد.
امید به عفو عمومی است! 
زندان ها دانشگاه اجباری بدون مدرک است برادر 