فتاوای آیت الله العظمی وحید خراسانی (مدظله)
اعتکاف در مسجد بزرگ و دانشگاهی که خارج از شهر است
سؤال 328 : دانشگاهي در پنج كيلومتري شهر قرار دارد، مسجدي با ظرفيت بيش از 4000 نفر در آن احداث كرديم و در طول سال تحصيلي برنامه هاي مختلف مذهبي از جمله نماز جماعت ظهر و عصر، مغرب و عشاء با حضور تقريبي 1000 نفر هر وعده برگزار مي شود و در سه ماهه تابستان نيز نماز جماعت ظهر و عصر با حضور كارمندان برگزار مي گردد. از طرفي در حال حاضر اندكي از اساتيد و بيش از 2000 نفر از دانشجويان در مجاورت اين مسجد در سايت دانشگاه ساكن هستند و ديگر دانشجويان، اساتيد و كارمندان كه جمعيتي بالغ بر 5000 نفر مي شوند همه روزه از شهر صبح به محل كار (دانشگاه) مي آيند و عصر و شب برمي گردند و در ميان اين جمعيت، تنها حضور دانشجويان منحصر به ايام تحصيل است و ارتباط ديگر شهروندان دانشگاهي با اين مسجد در دانشگاه هميشه با كيفيت ياد شده ادامه دارد و بحمدالله مسجد از جذابيّت و برنامه هاي متنوع فرهنگي خوبي برخوردار است. اكنون با توجه به توضيحات فوق سؤال اين است كه آيا مي توانيم اعتكافهاي دانشجويي را در اين مسجد به عنوان مسجد جامع در اين منطقه برگزار نماييم يا خير؟ و با توجه به آثار تربيتي اعتكاف براي نسل جوان و امكان برنامه ريزي ويژه براي آنان در اين مسجد (چنانچه اين مسجد از مصاديق مسجد جامع نباشد) آيا راهي براي انجام اعتكاف در اين مسجد داريم يا خير؟ سؤال ديگر اين كه چه زماني را براي اعتكاف در ايام سال، (جز ماه مبارك رمضان و ايام البيض ماه رجب) توصيه مي‌فرماييد؟
جواب: اعتکاف در غیر از مساجد اربعه باید در مسجد جامع شهر باشد. و این مسجدی که در خارج از شهر هست با این اوصافی که بیان کردید دارای این عنوان نیست. لذا اعتکاف را در مسجد جامع شهر انجام دهید و در هر زمانی که روزه صحیح است اعتکاف هم صحیح است البته بهترین زمان آن ماه مبارک رمضان است و بهترین زمان در ماه مبارک برای اعتکاف دهۀ آخر آن است.
اعتکاف مسافر
سؤال 329 : آیا مسافر می‌تواند در مراسم اعتکاف شرکت نماید؟
جواب: اگر روزه گرفتن برایش صحیح باشد مثل کسی‌که قصد ده روز نموده باشد می‌تواند اعتکاف بگیرد ولی اگر روزه گرفتن برای او جایز نباشد اعتکاف او صحیح نیست.
بهترین وقت برای اعتکاف
سؤال 330 : بهترین زمان برای اعتکاف گرفتن در چه ماه و چه روزی است؟
جواب: بهترین ماه برای اعتکاف ماه مبارک رمضان و ده روز آخر آن بهترین زمان برای اعتکاف است.
اعتکاف کمتر یا بیشتر از 3 روز
سؤال 331 : آیا عدد روزهای اعتکاف می‌شود کمتر یا بیشتر از سه روز باشد؟
جواب: اعتکاف در کمتر از سه روز صحیح نیست بنابراین حداقل زمان اعتکاف این است که از ابتداء روز اول تا انتهای روز سوم که مجموعا سه روز و دو شب وسط آن سه روز می‌شود معتکف باشد، و اعتکاف در شب روز اول و شب روز چهارم واجب نیست ولی می‌تواند بیش از سه روز اعتکاف نماید و تفاوتی ندارد که مقداری که بیش از سه روز است یک روز یا یک شب کامل باشد یا قسمتی از روز یا شب.
مکان اعتکاف
سؤال 332 : سؤال332: در چه مکان‌هایی می‌توانیم اعتکاف بنمائیم؟
جواب: اعتکاف باید در یکی از مکان‌های زیر باشد: مسجدالحرام، مسجد النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) و مسجد کوفه و مسجد بصره یا در مسجد جامع.
اعتکاف در مسجد دانشگاه
سؤال 333 : آیا می‌شود به جای اعتکاف در مسجد جامع شهر در مسجد دانشگاه اعتکاف گرفت؟
جواب: خیر در فرض مذکور اعتکاف در مسجد دانشگاه صحیح نیست.
محل اعتکاف در مسجد
سؤال 334 : آیا در اعتکاف در مسجد باید الزاماً در قسمتی که در آن نماز می‌خوانند باشیم یا مثلاً پشت بام یا در زیر زمین و سرداب مسجد یا حیات آن هم می‌توانیم اعتکاف نماییم؟
جواب: اعتکاف در پشت بام و زیر زمین و سرداب مسجد صحیح است ولی اعتکاف در حیات مسجد در صورتی که مسجد نباشد، صحیح نیست.
اعتکاف زن بدون اذن شوهر
سؤال 335 : آیا اعتکاف زن بدون اذن شوهرش صحیح می‌باشد؟
جواب: اعتکاف زن بدون اذن شوهر در صورتی‌که اعتکاف او منافی با حق شوهرش باشد صحیح نیست.
خروج از محل اعتکاف
سؤال 336 : در چه مواردی می‌توان از محل اعتکاف خارج شد؟
ج) در مواردی که اضطرار و یا اکراه و یا مواردی که حاجتی پیش آید که چاره‌ای از خروج نداشته باشد مثل احتیاج به غسل جنابت یا استحاضه یا مسّ میّت یا رفتن به دستشویی و تجدید وضو (ولو استحبابی باشد) و یا تشییع جنازه و غسل و نماز میّت و تکفین و تدفین آن یا عیادت مریض و در صورت خروج از مسجد بنابر احتیاط واجب باید نزدیکترین راه را برای عبور و مرور انتخاب نموده و نباید بیش از مقدار حاجت توقف و مکث نمود..
خروج طولانی معتکف از مسجد در ضرورت
سؤال 337 : شخصی از روی ضرورت از صبح تا غروب از محل اعتکاف خارج شده و مشغول آن امر اضطراری بوده، با توجه به این که خروج او از روی ضرورت جایز بوده آیا اعتکافش صحیح بوده؟
جواب: در صورتی که خروج از محل اعتکاف و اشتغال طولانی به آن امر ضروری به نحوی بوده که صورت اعتکاف را به هم می‌زند موجب بطلان اعتکاف است.
خروج از محل اعتکاف برای امتحان
سؤال 338 : شخصی دانشجو یا دانش آموز در مسجد جامع معتکف گشته آیا می‌تواند برای امتحان مهم درسی از محل اعتکاف خارج شود؟
جواب: در فرض مذکور خروج از محل اعتکاف برای امتحان مهم ،ضرورت عرفیه به حساب آمده و مانعی ندارد.
اموری که معتکف باید ترک نماید
سؤال 339 : شخص معتکف در ایام اعتکاف از چه چیزهایی باید اجتناب نموده و آنها را ترک نماید؟ و آیا انجام آنها باعث باطل شدن اعتکاف می‌شود؟
جواب: پس از شروع اعتکاف در صورتی که اعتکاف واجب معیّن باشد (مثل اینکه نذر کرده باشد در زمان معینی اعتکاف نماید) معتکف باید از امور زیر اجتناب نماید، و ارتکاب این امور اعتکاف را باطل می‌نماید، ولی اگر اعتکاف واجب معیّن نباشد، لزوم اجتناب از این امور در غیر جماع بنابر احتیاط وجوبی است: 1. جماع؛ 2. استمناء بنابر احتیاط واجب؛ 3. مباشرت با همسر به لمس و بوسیدن به شهوت بنابر احتیاط واجب؛ 4. بوی خوش؛ 5. خرید و فروش ولی اگر به خرید و فروش چیزی اضطرار پیدا کند و نتواند وکیل بگیرد جایز است؛ 6. هر نوع تجارت اعم از مصالحه و مضاربه و اجاره و مانند اینها بنابر احتیاط واجب؛ 7. مجادله به قصد غالب شدن و اظهار فضل، چه در امور دینی باشد و چه نباشد.
