در مورد حقوق و وظایف شهری و شهروندی و مسئولیت‌های متقابل مدیریت شهری و شهرداری و شهروندان بایدگفت: این دو مقوله چیزی رو در روی هم نبوده بلکه بسان دو بال یک پرنده میباشند. در شهر‌هایی با مبلمان شهری مناسب، شهروندانی به دور از خشونت حضور دارند و تأثیر مبلمان نامناسب شهری بر رفتار شهروندان آشکار است.
به گزارش «تابناک»؛ دامنه و گستره حقوق شهری شامل برنامه ریزی و مدیریت شهری است و طیف وسیعی از فعالیت‌های مربوط به شهرسازی، طراحی، توسعه شهری، اقتصاد شهری، سیاست شهری و فرهنگ شهری را تحت پوشش قرار میدهد؛ رعایت قوانین و مقررات شهری بهبود زندگی شهری و برنامه ریزی و مدیریت شهری دارند و عدم رعایت قوانین و مقررات شهری درتمامی زمینه‌ها پویابی زندگی و برنامه ریزی شهری و مدیریت آن را مختل می کند.
وجود حقوق شهری مدرن، دقیق و دارای ضمانت اجرایی، و قانونی قوی برای ادامه کار مدیریت شهری سودمند است. نظام حقوق شهری که نسبت به وظایف برنامه ریزی و مدیریت شهری (و به تبع آن برنامه ریزان و مدیران شهری) و تثبیت رابطه دو سویه میان وظایف و حقوق شهروندان در قبال مدیریت شهری و مدیریت در قبال شهروندان بی اعتنا باشد محلی از اعتبار نخواهد داشت.
ماده ۵۵ قانون شهرداری ها ـ وظایف شهرداری؛
۱- ایجاد خیابان ها، کوچه ها، میادین، باغ‌های عمومی، مجاری آب و توسعه معابر در حدود قوانین موضوعه.
۲- تنظیف، نگهداری و تسطیح معابر، انهار عمومی، مجاری آب‌ها و فاضلاب‌ها و تنقیه قنوات مربوط به شهر و تأمین آب و روشنائی به وسائل ممکنه. تبصره یک: سد معابر عمومی واشغال پیاده رو‌ها و استفاده غیر مجاز از آنها، میدانها، پارکهاوباغ‌های عمومی برای کسب یا سکنی و یا هر عنوان دیگری ممنوع است و شهرداری مکلف است از آن جلوگیری و در رفع موانع موجود و آزاد نمودن معابر و اماکن مذکور بوسیله مأمورین خود رأسآ اقدام کند. تبصره چهار: شهرداری مکلف است محل‌های مخصوصی برای تخلیه زباله و نخاله و فضولات ساختمانی و مواد رسوبی فاضلاب‌ها و نظایر آنها تعیین و ضمن انتشار آگهی به اطلاع عموم برساند. محل‌های تخلیه زباله باید خارج از محدوده شهر تعیین شود. رانندگان وسائل نقلیه حامل زباله مکلفند آنها را فقط در محل‌های تعیین شده از طرف شهرداری خالی نمایند.
۳-مراقبت در امور بهداشت ساکنین شهر وتشریک مساعی با مؤسسات وزارت بهداری برای جلوگیری ازامراض مسری.
۴- جلوگیری از گدائی و واداشتن گدایان به کار و توسعه آموزش عمومی و ....
۵- اجرای تبصره یک ماده ۸ قانون تعلیمات اجباری و تأسیس مؤسسات فرهنگی و بهداشتی و تعاونی مانند بنگاه حمایت مادران، نوانخانه، پرورشگاه، درمانگاه، بیمارستان، شیرخوارگاه، تیمارستان، کتابخانه، کلاس‌های مبارزه با بیسوادی، کودکستان، باغ کودکان و امثال آن در حدود اعتبارات مصوب و همچنین کمک به این قبیل مؤسسات و مساعدت مالی به انجمن تربیت بدنی و پیشاهنگی و کمک به انجمن‌های خانه و مدرسه و اردوی کار. شهرداری در این قبیل موارد و نیز در مورد موزه‌ها وخانه‌های فرهنگی و زندان با تصویب انجمن شهر از اراضی و ابنیه متعلق به خود با حفظ مالکیت به رایگان و یا با شرایط معین به منظور ساختمان و استفاده به اختیار مؤسسات مربوط خواهد گذاشت.
۶-حفظ و اداره کردن دارایی منقول و غیر منقول شهرداری اقامه دعوی بر اشخاص و دفاع از دعاوی اشخاص علیه شهرداری.
۷-ایجاد غسالخانه و گورستان و تهیه وسائل حمل اموات و مراقبت در انتظام امور آنها.
۸- اتخاذ تدابیر مؤثر و اقدام لازم برای حفظ شهر از خطر سیل و حریق و همچنین رفع خطر از بنا‌ها و دیوار‌های شکسته و خطرناک واقع در معابر عمومی و کوچه‌ها و اماکن عمومی و دالان‌های عمومی و خصوصی و پر کردن و پوشاندن چاه‌ها و چاله‌های واقع درمعابر و جلوگیری ازگذاشتن هر نوع اشیا در بالکن‌ها و ایوان‌های مشرف و مجاور با معابر عمومی و دودکش‌های ساختمان‌ها که باعث زحمت و خسارت ساکنین شهر‌ها باشد.
۹-جلوگیری از شیوع امراض ساریه انسانی و حیوانی و اعلام اینگونه بیماری‌ها به وزارت بهداری و دامپزشکی و شهرداری‌های مجاور هنگام بروز آنها و دور نگه داشتن بیماران مبتلا به امراض ساریه و معالجه و دفع حیواناتی که مبتلا به امراض ساریه بوده و یا در شهر بلاصاحب و مضر هستند.
۱۰- پیشنهاد اصلاح نقشه شهر درصورت لزوم و تعیین قیمت عادلانه اراضی و ابنیه متعلق به اشخاص که مورد احتیاج شهر باشد برطبق قانون توسعه معابر و تأمین محل پرداخت آن وایجاد و توسعه معابر، خیابانها، میدانها و باغ‌های عمومی و تهیه اراضی مورد احتیاج برای لوله کشی و فاضلاب اعم از داخل یا خارج شهر و همچنین تهیه اراضی لازم برای ساختمان مخزن و نصب دستگاه تصفیه و آبگیری و متعلقات آنها بر طبق قانون توسعه معابر.
۱۱- تهیه و تعیین میدان‌های عمومی برای خرید و فروش ارزان و توقف وسائط نقلیه و...
۱۲-جلوگیری از ایجاد و تأمین کلیه اماکنی که به نحوی از انحاء موجب بروز مزاحمت برای ساکنین یا مخالف اصول بهداشت در شهرهاست شهرداری مکلف است از تأسیس کارخانه‌ها، کارگاه‌ها، گاراژ‌های عمومی و تعمیرگاه‌ها و دکان‌ها و همچنین مراکزی که مواد محترقه میسازند و اصطبل چارپایان، مراکز دامداری و بطور کلی تمام مشاغل و کسب‌هایی که ایجاد مزاحمت و سر و صدا کنند یا تولید دود و عفونت و یا تجمع حشرات و جانوران نمایند جلوگیری کند و در تخریب کوره‌های آجر، گچ، آهک‌پزی و خزینه گرمابه‌های عمومی که مخالف بهداشت است اقدام نماید و با نظارت و مراقبت در وضع دودکش‌های اماکن و کارخانه هاو وسائط نقلیه که کار کردن آنها دود ایجاد می کند از آلوده شدن هوای شهر جلوگیری نماید و هرگاه تأسیسات مذکور قبل از تصویب قانون بوجود آمده باشد آنها را تعطیل کند و اگر لازم شود آنها را به خارج از شهر انتقال دهد.
۱۳-احداث بنا‌ها و ساختمان‌های مورد نیاز محل از قبیل: رختشویخانه، سرویس‌های بهداشتی، حمام عمومی، کشتارگاه، میادین و باغ کودکان و ورزشگاه مطابق اصول صحی و فنی و اتخاذ تدابیر لازم برای ساختمان خانه‌های ارزان قیمت برای اشخاص بی بضاعت ساکن شهر.
۱۴-تشریک مساعی با فرهنگ در حفظ ابنیه و آثار باستانی شهر و ساختمان‌های عمومی و مساجد و ....
۱۵- اهتمام در مراعات شرایط بهداشت در کارخانه‌ها و مراقبت در پاکیزگی گرمابه‌ها و نگاهداری اطفال بی بضاعت و سر راهی.
۱۶- ساختن خیابانها و آسفالت کردن سواره رو‌ها و پیاده رو‌های معابر و کوچه‌های عمومی و انهار و جوی‌های طرفین از سنگ آسفالت و امثال آن به هزینه شهرداری محل.
۱۷-وضع مقررات خاص برای نامگذاری معابر و نصب لوحه نام آنها و شماره گذاری اماکن و نصب تابلوی الصاق اعلانات و برداشتن و محو کردن آگهی‌ها از محل‌های غیر مجاز و هرگونه اقداماتی که در حفظ و نظارت و زیبائی شهر مؤثر باشند.
وظایف شهروندی: درقبال وظایف مصرح درقانون برای مدیریت شهری که دربرگیرنده حقوق شهروندی نیز هست، متقابلا شهروندان در ارتباط با شهر و مدیریت شهری دارای وظایف و تکالیفی هستند که عمل به این وظایف و تکالیف در ارتباط دو سویه با حقوق آنها از مدیریت شهری باعث ارتقاء فضیلت جامعه شهری، تأمین سعادت و ایمنی شهری می‌شود.
بطور کلی وظایف شهروندان را میتوان در چند مورد زیر خلاصه کرد؛
۱- آشنایی با حق و حقوق خویش در جامعه شهری.
۲- آشنایی با وظایف و تکالیف مدیریت شهری و توانائی‌ها و محدودیت‌های مدیریت شهری دراداره شهر و هماهنگ ساختن سطح توقعات خویش با این وظایف و امکانات.
۳- پس از آشنایی با دو مقوله فوق هر شهروند باید برای احقاق حق خویش و بالطبع بهبود وضعیت جامعه شهری خود اقدام نموده و مدیریت شهری را وادار به انجام وظیفه و اعاده حق شهروندی خویش نماید.
۴- سعی و تلاش برای مشارکت در اداره شهر.
۵- افزایش حس تعلق خاطر خود به محله و شهر محل سکونت خویش.
۶- تشویق و ترغیب همشهریان خود به مشارکت در امور شهر.
با لحاظ وظایف کلی فوق الذکر، وظایف شهروندان در قبال محله و شهر محل سکونت خویش را میتوان بصورت جزئی‌تر بیان نمود. عمده این وظایف که بشرح ذیل بدان‌ها اشاره گردیده است، وظایفی هستند که از مواد مصرح در قانون شهرداری‌ها (فصل مربوط به وظایف شهرداری) مستفاد گردیده است:
تلاش در حفظ نظافت و سلامت معابر و مجاری آب‌های سطح شهر. پرهیز از اشغال پیاده رو‌ها و معابر و ایجاد سد معبر. خودداری از تخلیه نخاله ساختمانی و زباله‌ها در اماکن غیر مجاز. تشریک مساعی با مدیریت شهری در حفظ و ارتقاء سطح بهداشت عمومی جامعه. مشارکت در جلوگیری از رواج پدیده مذموم تکدی گری در سطح شهر. مشارکت و همکاری با مدیریت شهری در ایجاد و گسترش مراکز فرهنگی و ارتقای سطح فرهنگ عمومی جامعه. تلاش برای رفع خطر از بنا‌ها و دیوار‌های خصوصی شکسته و خطرناک واقع در معابر و اماکن عمومی. پرهیز از گذاشتن هر نوع اشیا در بالکن و ایوان‌های مشرف و مجاور به معابر عمومی. خودداری از نصب دودکش‌های ساختمان‌ها که به نوعی باعث زحمت و خسارت ساکنین شهر می گردد.
پرهیز از ایجاد و تأسیس کلیه اماکنی که به نحوی از انحاء موجب بروز مزاحمت برای ساکنین و یا مخالف اصول بهداشت عمومی شهر است. همکاری با مدیریت شهری درنگهداری و مراقبت و یاری رسانی به اطفال بی بضاعت و سر راهی. خودداری از نصب تابلو‌های آگهی‌ها در محل‌های غیرمجاز و بطور کلی پرهیز از هر گونه اقدامی که باعث کاهش نظافت و زیبایی شهر و نیز آسیب رسانی به منظر شهری می شود.
عدم توقع از مدیریت شهری برای خدمات رسانی در اماکن خارج از محدوده مصوب و قانونی شهر و جلوگیری از ایجاد چنین توقعی بین ساکنین این گونه محلات و سایر همشهریان. کوشش در عمل و رعایت مقررات مصوبی که به منظور انتظام بخشی به زندگی شهری وضع شده است و جلوگیری از قانون شکنی همشهریان و آگاهی بخشی به آنان برای رعایت مقررات شهری.
با سلام