جنگ ریلی ایران و اسرائیل در منطقه/ آمریکا و چین چه می‌خواهند؟

افزایش نفوذ اقتصادی چین در منطقه غرب آسیا، نگرانی هایی را برای آمریکا به وجود آورده و شواهد حاکی از آن است که واشنگتن درصدد منع متحدانش برای گشترش روابط با چینی هاست.

به گزارش «تابناک»؛ یکی از عمده ترین راهبردهای چین در خاورمیانه و آفریقا، دستیابی و دسترسی به بنادر، آبراه ها، تنگه ها و خطوط حمل و نقل دریایی است که نگرانی هایی را در نزد واشنگتن ایجاد کرده است.

در این میان، یکی از بازیگرانی که در سالیان اخیر، روابط خود را در حوزه اقتصادی و حتی نظامی گسترش داده، رژیم اسرائیل است؛ مسأله ای که گویا چندان خوشایند آمریکایی ها نیست و در همین راستا، ترامپ که سیاست خاورمیانه ای خود را بر پایه حمایت از اسرائیل بنا نهاده، از تل آویو انتظار دارد سطح روابط خود با چینی ها را گسترش ندهد.

در واقع ترامپ که اقدامات بی سابقه ای در حمایت از اسرائیل و شخص نتانیاهو (حمایت از او در انتخابات به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر جولان اشغالی، انتقال سفارت آمریکا به قدس شرقی و...) به انجام رسانده، گسترش روابط اسرائیل و چین را در راستای منافع واشنگتن ارزیابی نمی کند و هشدارهایی به نتانیاهو داده است.

در همین راستا، روز یکشنبه شبکه ۱۳ تلویزیون رژیم صهیونیستی در گزارشی اعلام کرد دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در دیدار روز ۲۶ مارس (ششم فروردین) با «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی در کاخ سفید از وی خواسته تا روابط تل‌آویو با چین را کاهش دهد.

بر اساس این گزارش، ترامپ به نتانیاهو هشدار داده، اگر به این خواسته عمل نشود، روابط با آمریکا و اسرائیل می‌تواند تحت تأثیر قرار بگیرد.

طی ماه‌های اخیر، مقامات آمریکایی بارها موضوع چین را با اسرائیلی‌ها مطرح کرده‌اند. «جان بولتون» مشاور امنیت ملی آمریکا این موضوع را در دیدار اوایل ژانویه خود با نتانیاهو مطرح کرده و «مایک پامپئو» وزیر امور خارجه آمریکا نیز از اوایل سال جاری میلادی طی چندین دیدار این موضوع را با نتانیاهو مطرح نموده است.

نتانیاهو نیز طی ماه‌های اخیر، برای آمریکایی‌ها این موضوع را شفاف ساخته که کابینه وی قصد دارد تا سازوکاری برای نظارت بر سرمایه‌گذاری چینی‌ها ایجاد کند و از ابتدای سال جاری میلادی دو نشست کابینه درباره این موضوع برگزار شده، ولی تصمیمی گرفته نشده و هرگونه اقدامی به دلیل اختلاف دفتر نخست وزیری و وزارت خارجه و وزارت اقتصاد اسرائیل با تأخیر مواجه شده است.

ترامپ در جریان دیدار ۲۶ مارس خود، این موضوع را بار دیگر مطرح کرده و نگرانی آمریکا از نفوذ چین در اسرائیل را ابراز داشته است، به خصوص که چین در حال ساخت چندین پروژه زیرساختی بزرگ از جمله بندر جدید در حیفاست.

آمریکایی‌ها همچنین نگرانی خود را از احتمال حضور شرکت‌های ارتباطاتی چینی نظیر Wave و ZTE در مناقصه‌های ساخت نسل پنجم شبکه‌های تلفن همراه در اسرائیل ابراز داشته است.

بر اساس گفته منابعی که در جریان نشست بودند، ترامپ هیچ گونه اولتیماتومی به نتانیاهو نداده و وی را در این باره نیز تهدید نکرده؛ اما از وی خواست تا بداند که شرایط چگونه است.

ترامپ این موضوع را برای نتانیاهو شفاف ساخته که اگر روابط با چین محدود نشود، همکاری امنیتی میان اسرائیل و آمریکا می‌تواند آسیب ببیند.

مقامات ارشد اسرائیلی گفته‌اند که نتانیاهو هیچ مشکلی ندارد به ترامپ تعهد دهد که اجازه حضور شرکت‌های چینی در مناقصه‌های ایجاد زیرساخت‌های ارتباطی در اسرائیل ندهد، اما لغو مناقصه ساخت بندر حیفا با چینی‌ها بسیار سخت است، چون چینی‌ها پیشتر این مناقصه را برنده شده‌ و عملیات اجرایی را آغاز کرده‌اند و لغو مناقصه در شرایط کنونی به بحران بسیار شدید با چینی‌ها منجر خواهد شد.

کاخ سفید جزئیات دیدار نتانیاهو و ترامپ را رد نکرده، ولی گفته در این مورد نظری ندارد. دفتر نخست وزیر رژیم صهیونیستی اما این گزارش را «نادرست» توصیف کرده است.

همانطور که در این خبر آمد، نتانیاهو از ترامپ خواسته مناقصه ساخت بندر حیفا توسط چینی ها لغو نشود؛ مسأله ای که برای اسرائیل از اهمیت زیادی برخوردار است و به نظر نمی رسد نتانیاهو به سادگی از کنار آن بگذرد.

چرا حضور چینی ها در حیفا برای اسرائیل اهمیت دارد؟

پاسخ بدین پرسش را باید در پروژه کلان چینی ها با نام «یک کمربند- یک جاده» جستجو کرد.

در سال 2013 از سوی «شی جی پینگ» رهبر چین، پروژه ای مدرن و عظیم در رابطه با احداث جاده ابریشم جدیدی تحت عنوان «یک کمربند، یک جاده» معرفی شد که هدف آن سرمایه گذاری عظیم که در دل خود سرمایه گذاری های بزرگ متعددی را دارد می تواند به عنوان یک جهش اقتصادی در راستای ارتباط زمینی و دریایی چین با غرب ارزیابی شود.

پروژه جاده مدرن ابریشم از طریق دو خط اجرا می شود؛ خط اول چین، آسیای میانه، روسیه و اروپا را به نام «کمربند اقتصادی جاده ابریشم» به هم متصل خواهد کرد. خط دوم نیز با نام «جاده ابریشم دریایی» چین را به اقیانوس هند و سپس دریای مدیترانه پیوند خواهد داد؛ این همان چیزی است که اسرائیلی ها در حال تکاپو برای آن هستند و به دنبال جا دادن بندر حیفا و خط ریلی آن در این پروژه کلان چینی ها هستند؛ مسأله ای که می تواند منافع بی نظیری برای تل آویو داشته باشد.

رقابت ایران و اسرائیل: یک پروژه و دو خط راه آهن

اسرائیلی ها بندر حیفا و خط راه آهن حیفا ـ خلیج فارس را در مقابل خط راه آهن ایران، عراق و سوریه تعریف کرده اند. خطوط راه آهنی که سوای این سه کشور قرار است مسیر چینی ها برای اتصال به مدیترانه باشد.

خط راه آهن حیفا ـ تل آویو

سال گذشته بود که در راستای روند عادی سازی روابط اعراب و اسرائیل، «اسرائیل کاتز» وزیر اطلاعات و حمل و نقل اسرائیل در مصاحبه خود با نشریه «ایلاف» عربستان از طرح مشترک عربستان، اسرائیل و امارات برای ساخت و توسعه خط آهن مشترک در جهت توسعه روابط تجاری منطقه ای و فرامنطقه ای مثلث تل آویو – ریاض – ابوظبی خبر داد.

این خط آهن از حیفا آغاز می شود و به بیسان و از بیسان به پل شیخ حسین گذرگاه زمینی میان اردن و سرزمین های اشغالی می رسد و پس از آن اردن باید این خط آهن را از اربد و المفرق ادامه داده تا به مرزهای عربستان برسد.

با اتصال این خط به شبکه ریلی عربستان، دیگر کشورهای عربی از جمله امارات و بحرین نیز به این محور وصل خواهند شد. اسرائیل می خواهد از این طریق نشان دهد که خطوط راه آهن از حیفا تا حاشیه خلیج فارس به عنوان راه آسانتری برای حمل و نقل و انتقال کالا از اروپا به خاورمیانه قابل استفاده خواهد بود. در واقع، این خط ریلی می تواند خلیج فارس را به مدیترانه و اروپا وصل کند.

خط راه آهن ایران-عراق- سوریه

در مقابل باید به خط ریلی ایران ـ عراق ـ سوریه اشاره کرد که می تواند ایران را به مدیترانه وصل کند و بهترین مسیر ممکن برای چینی ها برای وصل شدن به مدیترانه باشد و به همین جهت، یک چالش اساسی برای اسرائیل است.

در همین راستا، منبعی در وزارت حمل‌ونقل سوریه اعلام کرد که همکاری‌ها میان شرکت‌های راه‌ آهن ایران، عراق و سوریه همچنان ادامه دارد و انتظار می‌رود راه‌ آهن سراسری میان این سه کشور تا چین امتداد داشته باشد.

این منبع با بیان اینکه این مسیر ریلی بخشی از پروژه قدیمی و راهبردی خط آهن سراسری است که پیش از بحران در سوریه متوقف شده بود، تصریح کرد؛ نمایندگان ایران، عراق و سوریه نشست‌های کارشناسی خود را با هدف اجرایی کردن پروژه خط‌ آهن سراسری ایران عراق و سوریه ادامه می‌دهند.

روزنامه «الوطن»، چاپ سوریه به ‌نقل از این منبع نوشت: «تفاهم‌نامه‌ای با طرف چینی امضا شده تا در این پروژه مشارکت داشته باشد و انتظار می‌رود این خط آهن با گذشتن از سوریه، عراق و ایران از مسیر پاکستان و چند کشور دیگر به پاکستان برسد».

این منبع تصریح کرد، روند اجرایی شدن پروژه خط آهن سراسری سوریه تا ۹۷ درصد با موفقیت همراه بوده است و انتظار می‌رود، این راه‌ آهن به طول حدوداً ۱۵۶ کیلومتر در داخل سوریه، ۱۶۰ کیلومتر در داخل عراق و به همین نسبت در داخل ایران عملیاتی شود.

لذا به نظر می رسد، رقابتی در منطقه برای مشارکت در پروژه «یک کمربند- یک جاده» چینی ها شکل گرفته که آمریکایی ها را به شدت نگران کنند؛ نگرانی که در هشدار اخیر ترامپ به نتانیاهو خود را نشان داده است.

بدون تردید، لغو مشارکت چینی ها در ساخت بندر حیفا و اجابت خواسته ترامپ از نتانیاهو می تواند در بلندمدت در راستای منافع ایران ارزیابی شود. با این حال، دور از انتظار نخواهد بود که آمریکایی ها اقداماتی برای اخلال در پروژه راه آهن ایران، عراق و سوریه انجام دهند.