فتاوای آیت الله العظمی تبریزی (قدس سره)
پيوند زدن و كالبد شكافى
سؤال2060: حكم كالبد شكافى چيست؟ و اگر ميت غير مسلمانى يافت نشود، چه بايد كرد؟
جواب: باسمه تعالى؛ كالبد شكافى ميت غير مسلمان مانعى ندارد، و كالبد شكافى ميت مسلمان جايز نيست؛ و اگر ميت غير مسلمان پيدا نشود، بنابر احتياط كالبد شكافى ميت مسلمان جايز نيست و بايد كالبد شكافى را تأخير بيندازند تا جسد غير مسلمان پيدا شود، و الله العالم.
سؤال2061) اگر كالبد شكافى جايز باشد، نگاه كردن به عورت و دست زدن آن را بفرماييد؟
جواب: باسمه تعالى؛ در كالبد شكافى جسد غير مسلمان- كه جايز است- نظر مماثل به مماثل بدون التذاذ، حتى به عورتين ميت و لمس آن با دستكش مانعى ندارد؛ و چنانچه به هنگام كالبد شكافى بدن ميتى كه هنوز غسل داده نشده، و لو ميتِ كافر باشد بدون دستكش و مثل آن مس شود، غسل مسّ ميت لازم مى‌شود، و الله العالم.
سؤال2062) آيا كالبد شكافى براى آموزش يا كشف جرايم، جايز است؟
جواب: باسمه تعالى؛ در مواردى كه احتياج به تشريح و كالبد شكافى باشد، بايد جسد غير مسلمان را تهيه و تشريح كنند، و تشريح جسد مسلمان جايز نيست، و الله العالم.
سؤال2063) تشريح ميت مسلمان، چگونه است؟ و در صورت واجب شدن، ديۀ آن را بايد به چه كسى بپردازد؟
جواب: باسمه تعالى؛ تشريح جسد مسلمان جايز نيست؛ و در صورت تشريح، ديۀ قطع كردن اعضاى ميت را بايد بپردازد، و ديۀ مزبور در خيرات براى ميت صرف مى‌شود، و الله العالم.
سؤال2064) آيا پيوند اعضاى مردۀ كفار به مسلمان جايز است؟ و اين حكم در مورد اهل كتاب چگونه است؟
جواب: باسمه تعالى؛ در صورتى كه جزء باطنى مسلمان شود مانند كليه، مانعى ندارد، و الله العالم.
سؤال2065) آيا پيوند اعضاى حيوانات به انسان جايز است؟
جواب: باسمه تعالى؛ در صورتى كه جزء باطنى مسلمان شود، مانعى ندارد، و الله العالم.
سؤال2066: پيوند اعضاى مردۀ مسلمان به بدن بيمار جايز است يا بايد با اجازۀ ورثه باشد؟
جواب: باسمه تعالى؛ بنابر احتياط، و لو با اجازۀ ورثه، جايز نيست، و الله العالم.
سؤال2067) بريدن بعضى از اعضا چون چشم، قلب و غيره انسانى كه در شرف مرگ است و پيوند آن به انسان ديگرى كه اگر اين عمل در او صورت نگيرد مى‌ميرد، چيست؟
جواب: باسمه تعالى؛ در فرضى كه شخص هنوز نمرده، درآوردن اعضاء او كه موجب مرگ وى مى‌شود، قتل نفس حساب مى‌گردد و جايز نيست، و الله العالم.
سؤال2068) كالبد شكافى جهت تعليم براى نجات جان ديگران، چه حكمى دارد؟
جواب: باسمه تعالى؛ براى تعليم، جهت نجات جان ديگران، جسد غير مسلمان را تهيه و كالبد شكافى مى‌نمايند، و الله العالم.
سؤال2069) اگر كالبد شكافى صرفاً جهت تعليم باشد حكمش چيست؟
جواب: باسمه تعالى؛ مانعى ندارد، و لكن بايد جسد غير مسلمان باشد، و الله العالم.
سؤال2070) شخصى كه در حال مرگ است مى‌توان كليۀ او را به شخص بيمار پيوند زد؟
جواب: باسمه تعالى؛ اشكال دارد، و الله العالم.
سؤال2071) شخصى در حال مرگ است، مى‌توان دو كليۀ او را جهت بيمارى خارج نمود يا درآوردن قلب براى پيوند به بيمار ديگر چطور؟
جواب: باسمه تعالى؛ در فرضى كه شخص هنوز نمرده، درآوردن دو كليه يا درآوردن قلب كه موجب مرگ او مى‌شود، قتل نفس حساب مى‌شود و جايز نيست، و الله العالم.
سؤال2072) آيا رضايت و عدم رضايت بيمار در جواز و عدم جواز دخالت دارد؟
جواب: باسمه تعالى؛ رضايت و عدم رضايت بيمار در حكمى كه گفته شد تأثيرى ندارد، و الله العالم.
سؤال2073) طبق آمار سازمان بهشت زهرا بطور متوسط حدود 4000 نفر در سال به علت سكتۀ مغزى، خونزيزى و يا ضربۀ مغزى فوت مى‌كنند، از نظر پزشكى كليۀ همۀ اين افراد، قابل پيوند به بيماران دياليزى است، آيا حكم شرعى آن چگونه است؟
جواب: باسمه تعالى؛ اگر ميت مسلمان باشد، قطع كليۀ او اشكال دارد، و الله العالم.
سؤال2074) آيا وصيت ميت جهت پيوند اعضايش بعد از مرگ جايز است؟
جواب: باسمه تعالى؛ وصيت مزبور نافذ نيست، و الله العالم.
سؤال2075) در صورت قطع عضو بعد از مرگ براى پيوند، ديه تعلق مى‌گيرد يا خير؟
جواب: باسمه تعالى؛ قطع عضو ميت مسلمان ديه دارد، و الله العالم.
سؤال2076) آيا ديه جايز است در بين ورثه تقسيم شود يا بايد به مصرف حج و صدقه و خيرات براى خود ميت برسد؟
جواب: باسمه تعالى؛ ديۀ قطع عضو ميت بين ورثه او تقسيم نمى‌شود، بلكه صرف در خيرات براى خود ميت مى‌شود، و الله العالم.
سؤال2077) اگر رحم زنى را به زن ديگرى كه بچه دار نمى‌شده پيوند زدند و بچه‌دار شد، از جهت جواز نظر و ساير احكام شرعى، وظيفه چيست؟ احكام مادرى و فرزندى بين كدام زن اجراء مى‌گردد؟
جواب: باسمه تعالى؛ درآوردن رحم اشكال دارد، و لكن پس از پيوند زدن به زن دوم بچه‌اى كه متولد مى‌شود ملحق به زن دوم است و احكام مادرى و فرزندى بين بچه و زن دوم برقرار مى‌شود، و الله العالم.
سؤال2078) خريدوفروش اعضاء و جوارح انسانى چه حكمى دارد؟
جواب: باسمه تعالى؛ اعضاء بدن انسان قابل خريدوفروش نيست، و الله العالم.
سؤال2079) حكم تشريح جسد مسلمان در صورت كمبود جسد غير مسلمان براى تشريح در دانشكده‌هاى علوم پزشكى چيست؟
جواب: باسمه تعالى؛ تشريح جسد مسلمان در اين صورت نيز اشكال دارد، و بنابر احتياط تشريح را تأخير بيندازند و جسد غير مسلمان را هرچند به دادن مال باشد تهيه نمايند و تشريح كنند، و الله العالم.
سؤال2080: اساساً چه ملاكى براى جواز و عدم جواز تشريح جسد مسلمان وجود دارد؟ آيا اجازه ولى و وارث و وصى يا حكم حكومتى ولى فقيه حرمت آن را برمى‌دارد؟
جواب: باسمه تعالى؛ تشريح جسد مسلمان اشكال دارد، بلكه در صورت امكانِ تهيۀ جسد غير مسلمان، تشريح جسد مسلمان جايز نيست؛ و اجازۀ ورثه ميت يا ولىّ و يا وصىّ او تأثيرى در اين حكم ندارد، و الله العالم.
سؤال2081) تشريح جسد مرتدّين و مفسدان فى الارض كه در نظام اسلامى اعدام شده‌اند براى آموزش پزشكى چه حكمى دارد، آيا اذن ولى يا وصى يا وارث آنها لازم است؟
جواب: باسمه تعالى؛ تشريح جسد مسلمان جايز نيست، و اگر محكوم به كفر باشند مانعى ندارد، و الله العالم.
سؤال2082) آيا مرد مى‌تواند بدن ميت زن و زن بدن ميت مرد را تشريح كند يا خير؟
جواب: باسمه تعالى؛ در تشريح جسد غير مسلمان كه جايز است نظر به مماثل، اگر از روى التذاذ نباشد با لمس از روى دستكش مانعى ندارد، و الله العالم.
سؤال2083) آيا مسلمان حق دارد وصيت كند كه بعد از مرگ، اعضاى بدنش مانند قلب و كبد و چشم و غيره مورد استفادۀ بيمارستانها و مراجع تحقيقاتى پزشكى و يا افراد نيازمند و يا فروش قرار گيرد يا نه؟
جواب: باسمه تعالى؛ وصيت شخص به پيوند زدن عضو او بعد از مرگ، يا فروش آن يا تشريح او نافذ نيست، و الله العالم.
سؤال2084) در رشتۀ پزشكى يا قضايى براى تشريح جسد يا تجزيۀ استخوانى به دانشگاه برده مى‌شويم و نمى‌دانيم متعلق به مسلمان است يا كافر، آيا تحقيق لازم است؟ حكم غسل مسّ ميت چيست؟
جواب: باسمه تعالى؛ ميت اگر در بلد مسلمين پيدا شود، محكوم به اسلام است، و مسّ استخوان جدا شده موجب غسل مسّ ميت نمى‌شود، چه استخوان از ميت مسلمان باشد يا از ميت كافر، و الله العالم.
سؤال2085) نگهدارى جنين سقط شده چه از حيث جسمى سالم، يا ناقص الخلقه و يا عقب مانده باشد، چه مال خود شخص باشد و يا چه با رضايت آن را پس گرفته باشند بعنوان كلكسيون در شيشۀ الكل جايز است؟ و اگر جايز نيست، آيا موضوع مشمول تعقيب و تعزير است؟
جواب: باسمه تعالى؛ جسد مسلمان چه بالغ و چه نابالغ و جنين سقطشدۀ ملحق به مسلمان مطلقاً بايد دفن شود، و نگهدارى آن به هيچ‌وجه جايز نيست، و هر معصيتى كه با علم و اختيار صادر شود قابل تعزير است، و الله العالم.
سؤال2086) جايز است انسان جسد مورّث خود را چه زن باشد چه مرد، به جاى دفن در قبر، بصورت موميايى و يا در شيشۀ الكل نگهدارى نمايد، و اگر كرد، موضوع مشمول تعقيب و تعزير است؟
جواب: باسمه تعالى؛ از جواب قبل روشن شد، و الله العالم.
سؤال2087) آيا جايز است انسان جسد مورّث خود را، چه زن باشد چه مرد، به جاى دفن در قبر، به صورت موميايى و يا در شيشۀ الكل نگهدارى نمايد، ؟
جواب: باسمه تعالى؛ ميت مسلمان بايد دفن شود، و الله العالم
