خبر تلخ دیروز، کام وارداتچی‌های بخش خصوصی را شیرین کرد/ واردات گندم برای صادرات آرد ایرانی؟!

وزیر جهاد کشاورزی گفت: خرید گندم امسال با کاهش مواجه بود، از این روی دولت تصمیم دارد گندم مورد نیاز را وارد کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد، دولت برای واردات سه میلیون تن گندم باید حدود ۶۹۰ میلیون دلار پرداخت کند. علاوه بر ارزبری واردات گندم، نظر افضلی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: هم اکنون این پرسش هم مطرح است که از کجا معلوم که این گندم‌های وارداتی مشکل دار (تراریخته) نباشند؟

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ حدود چهار سالی بود که ایران به خودکفایی در تولید گندم رسیده بود و نیازی به واردات گندم نداشت، اما بی تدبیری دولت تدبیر و امید باعث شد تا این خودکفایی در تولید گندم به سال پنجم نرسد و سرانجام طبق گفته وزیر جهاد کشاورزی، ایران در سال جاری برای تأمین نیاز خود به گندم، این محصول کشاورزی را وارد خواهد کرد؛ این خبری بود که محمود حجتی روز گذشته در جلسه هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران اعلام کرد.

 

وی گفت: خرید گندم امسال با کاهش روبه رو بود. از این روی، دولت تصمیم دارد گندم مورد نیاز را وارد کند. با وجود اینکه تولید گندم امسال افزایش یافته، نتوانستیم به میزان کافی گندم را با قیمت تضمینی خریداری کنیم. حجتی اظهار داشت: سال گذشته با وجود خشکسالی گسترده، توانستیم حدود یک میلیون تن گندم بیشتر از سال پیش از آن خریداری کنیم، اما امسال در برخی از استان‌ها حتی به اندازه کشت آبی هم به ما گندم نفروختند.

چرا دولت نتوانست به میزان کافی گندم خریداری کند؟

ریشه این موضوع به پایین بودن نرخ خرید تضمینی گندم بازمی‌گردد. در سی ام آبان ماه سال گذشته بود که دولت نرخ خرید تضمینی گندم را ۱۴۷۰ تومان اعلام کرد. با فشار کارشناسان، نمایندگان مجلس و رسانه‌ها قیمت خرید تضیمنی هر کیلوگرم گندم به ۱۶۰۰ تومان افزایش یافت، اما نمایندگان مردم در مجلس با توجه به افزایش هزینه تولید این قیمت را نیز ناکافی دانستند و در نهایت قیمت خرید تضمینی هر کیلوگرم گندم به ۱۷۰۰ تومان افزایش یافت.

اما باز هم این قیمت مورد رضایت گندمکاران نبود. علی محمد شاعری، عضو هیأت رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس طی مصاحبه‌ای در همین زمینه در تیر ماه سال جاری به خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: بار‌ها در خصوص پایین بودن قیمت خرید تضمینی گندم به دولت هشدار داده و در تذکرات خود به دولت اعلام کرده ایم، قیمت خرید تضمینی گندم باید از یک هزار و ۷۰۰ تومان به قیمت ۲ هزار و ۵۰۰ تومان افزایش پیدا کند.

علی خان‌محمدی  دبیر اجرایی بنیاد ملی گندم‌کاران ایران در رابطه با عدم فروش گندم توسط کشاورزان به دولت گفت: نرخ خرید تضمینی که سال گذشته توسط دولت اعلام شد، به گونه‌ای بود که کشاورز را به فروش گندم به دولت تشویق نکرد. وی افزود: سال گذشته دولت به ما وعده داد که نرخ خرید تضمینی گندم را ۲۲۰۰ تومان اعلام کند، اما در عمل ۱۴۰۰ اعلام کرد که با فشار نمایندگان و ... نهایتاً به ۱۷۰۰ تومان افزایش یافت. اگر دولت نرخ را ۲۲۰۰ تومان اعلام می‌کرد این گندم‌ها دپو نمی‌شد.  

چقدر گندم باید وارد شود؟

در اواخر شهریور ماه سال جاری یزدان سیف مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران در حاشیه گشایش دوازدهمین نمایشگاه صنعت آرد و نان با بیان اینکه در سال جاری تا به امروز حدود ۸ میلیون تن گندم تضمینی از کشاورزان خریداری شده است، گفت: ۳ میلیون تن گندم از چرخه خرید تضمینی خارج شده است. همچنین علی محمد شاعری عضو هیأت رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس نیز طی مصاحبه‌ای با اشاره به کاهش میزان خرید تضمینی گندم توسط دولت در سال جاری گفت: دولت برای تامین نیاز به این محصول استراتژیک مجبور به واردات ۳ میلیون تن گندم می‌شود.

واردات گندم به نفع چه کسانی است؟

گندم تولید داخل در بدنه دولت همواره مخالفانی را داشته است. به عنوان نمونه، عباس کلانتری معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست طی مصاحبه‌ای در شهریور ماه سال جاری با بیان اینکه تأکید بر طرح خودکفایی تولید گندم یک اشتباه تاریخی در دهه ۷۰ بود گفت: آن زمان که مسئولیت وزارت کشاورزی را داشتم، بر این سیاست تأکید می‌شد، اما این یک اشتباه تاریخی بود و تداوم همین روند در دهه‌های بعد می‌توانست به کلی منابع آب را در کشور نابود کند. یا در هفتم شهریور ۱۳۹۵ محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت: دولت برای کنترل بازار کالا‌های استراتژیک، نرخ خرید تضمینی گندم را به هزار و ٢٦٠ تومان افزایش داده که عملا هزار و ٣٥٠ تومان برای دولت تمام می‌شود، در حالی که واردات آن برای دولت ٨٠٠ تومان هزینه داشته و به مراتب ارزان‌تر از خرید تضمینی داخلی است.

همچنین علی قلی ایمانی، رئیس بنیاد توانمندسازی گندمکاران طی مصاحبه‌ای در چهارم آذرماه ۱۳۹۷ گفت: عده‌ای که در دستگاه‌ها و سیستم دولتی نفوذ دارند، قدرت دارند، رسانه دارند، پول دارند به دنبال لابی کردند هستند تا کشور را به سمت واردات گندم سوق دهند؛ بنابراین با مطرح شدن موضوع واردات گندم، هم اکنون این عده به منافع خود خواهند رسید. حتی یک منبع آگاه در جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با مهر عنوان کرده است: عده‌ای با مطرح کردن مسائلی چون آلوده بودن گندم‌های تولید داخل به دنبال واردات گندم با ارز دولتی هستند.

واردات گندم در سال جاری چقدر ارز از کشور خارج خواهد کرد؟

همان گونه که عنوان شد در سال جاری علیرغم مناسب بودن تولید گندم، دولت باید برای تامین نیاز‌های داخلی حدود ۳ میلیون تن واردات گندم انجام دهد. با توجه به اینکه در حال حاضر متوسط قیمت هر تن گندم در بازار‌های جهانی ۲۳۰ دلار است، بنابراین دولت باید برای واردات گندم در سال جاری حدود ۶۹۰ میلیون دلار هزینه کند.

این در حالی است که دولت همواره از کمبود منابع ارزی در یک سال اخیر گله داشته و با تحریم‌های نفتی آمریکا، این کمبود منابع ارزی تشدید نیز شده است. حالا در این شرایط باید دولت حدود ۶۹۰ میلیون دلار برای کالایی که خودش در آن تولید کافی داشته است، پرداخت کند.

نظر افضلی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس در گفتگو با خبرنگار تابناک اقتصادی در مورد اشکالات واردات گندم گفت: علاوه بر موضوع ارزبری واردات گندم، این پرسش مطرح است از کجا معلوم که این گندم‌های وارداتی مشکل دار (تراریخته) نباشند؟ لذا حداقل اگر قرار است واردات گندم انجام شود اولاً از منبع شناخته شده‌ای تامین گردد و ثانیاً سخت گیری‌های لازم جهت واردات صورت گیرد تا بهداشت و سلامتی مردم به خطر نیفتد.

۳ میلیون تن گندم فروخته نشده به دولت چه شد؟

وزیر جهاد کشاورزی در سخنان روز گذشته خود در این باره گفت: کشاورز برای خودمصرفی و یا عرضه به خارج از کشور گندم را به دولت عرضه نمی‌کند.

نظر افضلی عضو کمیسیون کشاورزی مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار تابناک اقتصادی ضمن تأیید صحبت‌های وزیر جهاد کشاورزی گفت: مقداری از این گندم تولیدی ممکن است که در نواحی مرزی قاچاق شده باشد، ولی بیشتر گندم هم اکنون در دست کشاورزان است. وی افزود: همچنین وقتی قیمت جو حدود ۲ هزار تومان است. مشخص است که دامداران ترجیح می‌دهند گندم را به قیمت ۲ هزار تومان خریداری و آن را برای تغذیه دام خود جایگزین جو کنند. کشاورز هم فروش گندم به قیمت ۲ هزار تومان به دامدار و دریافت نقدی آن را به فروش گندم به قیمت ۱۷۰۰ تومان به دولت و تسویه مدت دار آن ترجیح می‌دهند. به علاوه بخشی از گندم نیز توسط کشاورزان برای بذر و کشت سال آینده نگهداری شده است. از سوی دیگر اگر قیمت ذرت افزایش پیدا کند، مرغداران هم ترجیح می‌دهند که گندم را جایگزین ذرت کنند و این نیز می‌تواند به کمبود گندم بیشتر دامن بزند.

علی خان‌محمدی دبیر انجمن اجرایی بنیاد ملی گندم‌کاران ایران نیز گفت: بیشترین مقدار این ۳ میلیون تن در اختیار کشاورزان و در انبار‌های غیراستاندارد دپو شده و کشاورز به امید آنکه قیمت اندکی افزایش یابد، این ذخیره سازی را انجام داده است. مقدار دیگری از گندم، به دلیل آن که جو نسبت به گندم گران‌تر بود به مصرف دام و طیور رسید. مقدار دیگری هم در اختیار دلالانی است که به امید گران‌تر فروختن این گندم‌ها را از کشاورزان خریداری و دپو کرده اند.

آیا سال آینده هم باید منتظر واردات گندم باشیم؟

در مهر ماه سال جاری علی ربیعی سخنگوی دولت در نشست خبری خود گفت: بنا بر مصوبه شورای اقتصاد نرخ خرید تضمینی گندم امسال ۲۲۰۰ تومان تعیین شده است.

دبیر انجمن اجرایی بنیاد ملی گندم‌کاران ایران در این باره به خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: نرخی که امسال دولت اعلام کرده است قرار بود سال گذشته اعلام کند. نرخ امسال باید ۲۵۵۰ تومان باشد. وی افزود: سال گذشته هنگامی نرخ اعلام شد که گندمکاران گندم را کاشته بودند، ولی امسال هنوز کسی گندمی نکاشته و نرخ اعلام شده و مطمئن باشید اگر نرخ اصلاح نشود سال آینده اوضاع دولت در زمینه تامین گندم بدتر از این خواهد شد.

نظر افضلی نماینده مردم نهبندان در گفت‌وگو با خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: همین سناریو گندم در سال جاری برای سال آینده نیز تکرار خواهد شد. دلیل هم این است که نرخ خرید تضمینی گندم که توسط دولت برای سال آینده اعلام شده بسیار پایین‌تر از خواسته گندمکاران است. هم اکنون باید دولت برای جلوگیری از تکرار سناریوی سال جاری برای گندم، نرخ خرید تضمینی گندم برای سال آینده را حداقل ۲۵۰۰ تومان در نظر بگیرد. وی گفت: ما قطعاً مسئولین را به کمیسیون کشاورزی جهت توضیح در مورد نرخ خرید تضمینی گندم برای سال آینده فرا خواهیم خواند.

واردات گندم به صرفه‌تر است یا خرید گندم از کشاورز؟

دولت هم اکنون برای تأمین سه میلیون تن گندم از راه واردات نیاز به ۶۹۰ میلیون دلار دارد. اگر برای واردات این گندم ارز دولتی به قیمت ۴۲۰۰ تومان پرداخت شود، بودجه مورد نیاز برای واردات مبلغی در حدود دو هزار و ۸۹۸ میلیارد تومان می‌باشد. حالا اگر اعلام کند که این سه میلیون تن گندم را قصد دارد، از کشاورزان به قیمت ۲۲۰۰ تومان (۵۰۰ تومان بالاتر از نرخ خرید تضمینی گندم در سال زراعی گذشته) خریداری کند بودجه مورد نیاز ۶ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان است.

علی خان‌محمدی دبیر اجرایی بنیاد ملی گندم‌کاران ایران در این رابطه به خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: دولت به بهانه اینکه بودجه ندارد نرخ خرید تضمینی گندم را افزایش نداد و حالا پرسش این است، دولتی که بودجه ندارد هم اکنون چگونه می‌خواهد منابع واردات ۳ میلیون تن گندم را تأمین کند؟ وی با بیان اینکه دست‌هایی پشت پرده این واردات است، گفت: دولت به دلیل تحریم‌ها نمی‌تواند پول نفت را در برخی کشور‌ها نقد کند. از این روی، می‌خواهد به شیوه واردات محصولات کشاورزی بخشی از این پول‌های نفت را زنده کند. ناتوانی سیاسی منجر شده تا کشاورزی ما به خطر بیفتد.

واردات گندم برای صادرات آرد ایرانی!

نکته مهم دیگر در مورد واردات گندم این است که برخی‌، این روز‌ها در بخش خصوصی به دنبال آزادسازی واردات گندم به بهانه‌های مختلف می‌باشند. از جمله کسانی که به دنبال توجیه واردات گندم هستند، می‌توان به کاوه زرگران عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران اشاره کرد. وی طی مصاحبه‌ای گفت: دولت نباید  اجازه دهد  واردات گندم تنها در اختیار یک شرکت دولتی قرار بگیرد. بهتر است دولت اجازه دهد مثل روال گذشته گندم با کیفیت معمول و با قیمت مناسب توسط بخش خصوصی هم وارد شود. کارخانجات آردسازی هم باید نیاز خود را اعلام کرده و گندم بخرند. پیامد نخست واردات گندم توسط بخش خصوصی توسعه صادرات آرد ایرانی است.

همچنین محمدرضا مرتضوی رئیس انجمن آردسازان نیز طی مصاحبه دیگری گفت: واردات گندم با توجه به کاهش میزان تولید به دلیل وقوع سیل در آغاز سال جاری برای جبران ذخایر استراتژیک و بهبود کیفیت آرد‌های تولیدی در واحد‌های صنفی و صنعتی لازم است.

حالا این نقد وارد است، چرا ایران که در تولید گندم خودکفاست و با اندکی توجه به گندمکاران آن‌ها می‌توانند حتی بیش از نیاز کشور گندم تولید کنند، باید این گندم را از کشور‌های دیگر وارد کند و آن را به آرد تبدیل کند و آرد را به اسم آرد ایرانی به سایر کشور‌ها صادر کند؟ این گونه توجیهات برای آزادسازی واردات گندم بیشتر بازی در زمین وارداتچی‌هاست.