نقش کلیدی ماهواره‌ها در جنگ‌های ایالات متحده

تحریریه تابناک جهان؛ این مساله که نیرو‌های مسلح ایالات متحده تقریباً برای هر جنبه‌ای از عملیات نظامی وابسته به تکنولوژی‌های مبتنی بر فضا هستند، حقیقتی است که اغلب تکرار می‌شود.

حملات پهپادی ارتش آمریکا که منجر به کشته شدن سردار قاسم سلیمانی شد و حمله تلافی جویانه ایران با موشک‌های بالستیک به پایگاه‌های آمریکا در عراق، تنها چند روز بعد از آن، نشانه آشکاری از نقش مهم ماهواره‌ها در نظامی گری است.

ماهواره‌های موجود در فضا به عنوان چشم، گوش، شبکه ارتباطی و زمان بندی عملیاتی برای نیرو‌های ایالات متحده خدمت می‌کنند. هواپیما‌های بدون سرنشین نیروی هوایی ایالات متحده که موشک‌ها را به سمت خودروی سردار سلیمانی شلیک کردند و خود این موشک‌ها توسط ماهواره‌های GPS هدایت می‌شوند. ارزیابی خسارات و تلفات این حمله پس از عملیات نیز توسط ماهواره‌های سنجش از دور انجام شد. هنگامی که ایران با موشک‌های بالستیک خود، تأسیسات ایالات متحده در عراق را هدف گرفت، فضاپیمای هشدار دهنده ایالات متحده ـ که حرارت تولید شده توسط موشک‌های شلیک شده را شناسایی کرده بود ـ به اپراتور‌های آمریکایی مستقر بر زمین هشدار داد.

ماهواره‌های مخابراتی ـ که ترکیبی از ماهواره‌های در تملک دولت و یا شرکت‌های خصوصی تجاری ایالات متحده هستند ـ به نیرو‌های آمریکایی اجازه می‌دهد با یکدیگر ارتباط پایدار داشته، داده‌ها را ارسال کرده و دستورات مرکز فرماندهی و کنترل را اجرا کنند. ماهواره‌های هواشناسی اطلاعات دقیق هواشناسی را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند تا فرماندهان بتوانند تأثیر آب و هوا را بر عملیات ارزیابی کنند.

عملیات نظامی ایالات متحده در خاورمیانه توسط فرماندهی مرکزی ایالات متحده مستقر در تمپا فلوریدا، تحت نظارت است؛ اما مسئولیت اطمینان از آماده بودن و توانایی ارائه خدمات از سوی ماهواره‌ها به نیرو‌های آمریکایی بر عهده فرماندهی فضایی ایالات متحده، یعنی جدیدترین ستاد فرماندهی ارتش آمریکاست که هم اکنون در پایگاه هوایی پترسون در کلرادو مستقر است.

سرهنگ دیوید وستور، سخنگوی فرماندهی فضایی آمریکا در گفت‌وگو با SpaceNews گفته: تکنولوژی‌های فضایی ما به گونه‌ای با سایر عملیات‌های مشترک، یکپارچه و هماهنگ عمل می کند که شامل پوشش خدمات مربوط به فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا نیز بشود، زیرا قابلیت‌های فضایی برای موفقیت در میدان نبرد بسیار مهم هستند.

وی ادامه داد: فرماندهی فضایی ایالات متحده با ارائه خدمات فضایی مستقیم به سربازان ما از تمام ماموریت‌های جهانی پشتیبانی می‌کند. این فرماندهی از قابلیت‌های هشدار و شناسایی شلیک موشکی بهره می برد که برای محافظت از ملت آمریکا، پرسنل مستقر نظامی و نیرو‌های متحد ما ضروری است.

اشاره به این که چگونه ماهواره‌ها به چنین سرمایه‌های کلیدی در عرصه نظامی تبدیل شده اند، نکته‌ای است که نباید از آن غافل بود. گزارشی از موسسه RAND خاطرنشان می‌کند که دولت آیزنهاور در پاسخ به نیاز برای نظارت بر تحولات نظامی در اتحاد جماهیر شوروی، به ویژه نیرو‌های هسته‌ای این کشور، ماهواره‌هایی را در مدار زمین قرار داد. طی دو دهه اول عصر فضا، اکثریت قریب به اتفاق ماهواره ها، هم از سوی آمریکا و هم شوروی، به ماموریت‌های استراتژیک اختصاص داده شده بودند؛ نظیر شناسایی، نظارت، ارتباطات و کنترل تغییرات محیط زیست.

اما در دهه‌های پایانی جنگ سرد، ایالات متحده شروع به استفاده از خدمات مبتنی بر فضا برای پشتیبانی از عملیات متعارف نظامی کرد. با گذشت زمان، فضا به یک بستر مهم برای نظامیان تبدیل شد؛ روندی که در جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ و هنگامی که این دارایی‌های استراتژیک آمریکا مأمور شدند در سطحی وسیع از عملیات رزمی پشتیبانی کنند، آشکار شد.

گزارش RAND می‌گوید: ماهواره‌های شناسایی جهت پشتیبانی وسیع از فرماندهان نظامی در صحنه نبرد و سربازان آن‌ها از نو طراحی شدند. داده‌های ماهواره‌های جاسوسی برای هشدار در مورد حملات موشکی اسکاد و پشتیبانی از تلاش‌های ائتلاف برای شکار و از بین بردن آتشبار‌ها به میدان آمدند.

ماهواره‌های مخابراتی نظامی، که در ابتدا برای پشتیبانی از فرماندهی و کنترل نیرو‌های هسته‌ای طراحی شده بودند، برای تامین پهنای باند ارتباطی مورد نیاز واحد‌های رزمی متعارف، از نو طراحی و بازسازی شدند؛ و وقتی این ظرفیت کامل استفاده شد، وزارت دفاع بخشی از بار اضافی را به ماهواره‌های تجاری محول کرد.

در این گزارش آمده است: جنگ خلیج فارس، نقطه عطفی در عملیات فضایی ارتش ایالات متحده بود. جامعه دفاعی آمریکا با کشف پتانسیل عظیم فضا برای پشتیبانی از عملیات نظامی متعارف در نبرد‌های آتی، تلاش‌های هماهنگ خود را برای اصلاح سیستم‌های فضایی موجود و توسعه موارد جدید برای پشتیبانی از کاربرد‌های تاکتیکی آغاز کرد. در سال‌های بعد، طیف گسترده‌ای از فناوری‌های جدید با استفاده از داده‌های مایملک فضایی آمریکا توسعه یافت.

پس از آنکه GPS در سال ۱۹۹۵ با ۲۴ ماهواره در مدار به بالاترین ظرفیت عملیاتی خود رسید، یک کلاس کاملاً جدید از تسلیحات نقطه زن و دقیق ظهور کرد که طیفی از بمب‌های گرانشی تا موشک‌های کروزی که با استفاده از داده‌های GPS هدایت می شوند را شامل می شود. علاوه بر این وسایل نقلیه نظامی در زمین، هوا و دریا شروع به استفاده از سیستم‌های GPS برای ناوبری کرده اند.

این تحولات روز به روز سریع‌تر و گسترده‌تر و اکنون فضا به یکی از مهمترین و کلیدی‌ترین ارکان نظامی گری ایالات متحده تبدیل شده است.