اخبار جعلی مربوط به کرونا بیشتر از ویروس آن می‌کشد

مریم سلیمی، پژوهشگر ارتباطی و مدرس سواد خبری در ادامه یادداشت خود نوشت: نظر شما در خصوص این کلمات چیست؟ آیا تحلیلی از شرایط موجود و اخبار مربوطه داریم؟ آیا در برابر اخباری مختلفی مانند کرونا، با تفکر انتقادی و مبتنی بر سوادهایمان مواجه می شویم، یا منفعلانه از آنها تأثیر می گیریم و با نقل‌ها و بازنشر هایمان، دیگران را نیز در این تاثیرپذیری سهیم می کنیم؟

*نیاز به معیارهایی برای تشخیص ابعاد واقعی وقایع

در فضایی که تشخیص ابعاد حقیقی واقعیت ویروس کرونا آسان نیست چه باید کرد؟ زمانی طنزی بود که عده ای در پی وقوع حوادث با خط کشی می رفتند عمق فاجعه را اندازه بگیرند. عاری از بحث طنز آن، کاش معیار و شاخصی برای اندازه گیری ابعاد واقعی حوادث به خصوص در ابعاد جهانی بود، چراکه گاه، ابعاد غیر واقعی حوادث هزینه هایی فراوان تر دارد.

در جنگ رسانه ای، سلامتی، اقتصادی، سیاسی و… حاضر برندگان چه کسانی و بازندگان چه کسانی خواهند بود؟ در جنگی که در آن، شلیک گلوله های رسانه ای و اخبار جعلی، بیشتر از ویروس‌ها قربانی می گیرند، با موریانه های ترس جهانی که خوره بر اندام جامعه بشری می اندازند و به امنیت و ایمنی جهانی صدمه می زنند چه باید کرد؟

*فتح سرزمین‌ها، بازارها و… با اخبار جعلی

امروزه دیگر برای فتح یک سرزمین، یک بازار/ اقتصاد و… نیاز به جنگ‌های تن به تن و نظامی و… نیست، چرا‌که گاه یک شایعه واگیردار، بهتر از هزاران ویروس واگیردار می کشد… .

قطعا کرونا هست و می تواند عده ای با شرایط فیزیولوژیکی ضعیف را نیز نابود کند مانند هزاران ویروس و باکتری دیگر. قطعا در کشورهای با جمعیت بالاتر و امکانات کمتر، این ویروس کاری تر است ولی نه به قدر اخبار جعلی مربوط به همان ویروس.

همان قدر که اخبار کرونا می تواند موجبات رونق اقتصادی دیگر کشورها را بر ویرانه های اقتصاد یک کشور فراهم کند و تراز تجاری یک اقتصاد را در آستانه حوادث مهم خاص آن کشور بهبود بخشد یا از یادبرنده یا کمرنگ کننده برخی حوادث باشد، در همین شرایط، اخبار یافتن واکسن آن و فروش و منافع حاصل از آن نیز می تواند رونق بخش اقتصاد کارگردانان این بازی باشد که گاه سناریوی آنها بی شباهت به فیلم‌های هالیوودی نیست. بازی که با ویروس‌های نرم افزاری و آنتی ویروس آن می شد، اکنون با سیستم بشری می شود و آنتی ویروس خود را می طلبد.

*جنگی به نام اخبارجعلی

جنگ حاضر جهان، جنگ اخبار جعلی است و باید نگران آینده آن بود. البته بیشتر از هر زمان دیگری، نگران تکرار مسائلی مانند آن حتی در ابعاد وسیعتر و امکانات هوشمندانه و تکنولوژیکی بیشتر.

*توپ اخبار جعلی در زمین افکارعمومی

کاش در این شرایط، رسانه ها هوشیارتر عمل کنند و به ابزار و تجهیزات جنگی و… دیگر کشورها تبدیل نشوند و زمین افکارعمومی را دو دستی به توپ اخبار جعلی و گمراه کننده هدفدار در پی منافع خاص، تقدیم و واگذار نکنند.

*آمادگی برای پیشگیری و مقابله با کرونا آری، اشاعه و بازنشر هراس، اخبار جعلی و… خیر

بر این باورم که امادگی ایران و دیگر کشورها، روش‌های کنترلی و پیشگیرانه آری، ولی اشاعه و بازنشر ترس، اخبار غیرواقعی و بزرگنمایی شده و جعلی خیر… . تاکید دارم، هوشیاری در عصر پساحقیقت یک اصل ضروری است.

در چنین شرایطی آیا بهتر نیست، همگی به ویژه رسانه ها، مسولانه تر در این حوزه عمل کرده و حداقل با نشر و بازنشر غیرمسئولانه اخبار جعلی، لوله تفنگ شلیک برای صاحبان منافع نشویم؟ چراکه انقدری که اخبار جعلی مربوط به کرونا قربانی می گیرد، ویروس آن نمی گیرد.

*بهترین راهکار؛ برخورد هوشمندانه و مبتنی بر تفکر انتقادی با اخبار و بهره گیری از سوادهای نوین

در کنار امور پیشگیرانه، در چنین شرایطی تفکر انتقادی و سواد رسانه ای و خبری و بصری مخاطبان و هوشیاری رسانه ها و تصمیم سازان و تصمیم گیران بیش از هر زمان طلب می شود.

رسانه ها، با درک جنگهای رسانه ای بیش از هر زمان، هوشمندانه و هوشیارتر از گذشته عمل کنند و متوجه تاثیر خود بر افکارعمومی جامعه و هزینه های آن (با توان خود برای تقویت، تثبیت و تضعیف اخبار) باشند.