آغاز اجلاس سران اوپک پلاس؛ مرگ یا زندگی برای بازار‌های نفت/ ترامپ اولین رئیس جمهور آمریکاست که برای افزایش قیمت نفت تلاش می‌کند/ توافق برای کاهش روزانه ۱۰ میلیون بشکه

شاید روزی که ویروس کرونا در شهر ووهان چین شیوع پیدا کرد، کمتر کسی تصور این را داشت که این ویروس مرموز اقتصادهای دنیا را یکی پس از دیگری فلج کند. اولین خسارت های این ویروس به اقتصاد چین وارد شد و دومین اقتصاد دنیا به رکود دچار شد.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ ایستادن چرخ اقتصاد چین و بعد از آن سایر اقتصادهای دنیا موجب شد تا تقاضا برای نفت و متعاقب آن قیمت نفت به شدت کاهش یابد و از این طریق اقتصادهای نفتی نیز دچار شوک شوند.  

چشم و امید اقتصادهای نفتی عضو اوپک و غیراوپک به نشست 178ام اعضای اوپک و هشتمین نشست مشترک اعضای اوپک پلاس بود. نشستی که می توانست با کاهش عرضه نفت، تعادل را به بازار نفت باز گرداند و قیمت نفت را از سقوط نجات دهد.

قبل از شروع این نشست ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه از قیمت های آن موقع نفت که بیش از 50 دلار بود ابراز رضایت کرده بود و همین پالسی منفی به نشست پیش روی اوپک پلاس بود.

کارشناسان نفتی اعلام کرده بودند که در صورت عدم توافق اعضای اوپک پلاس برای کاهش قیمت نفت می توان انتظار داشت که قیمت این ماده سوختنی به حدود هر بشکه 30 دلار هم سقوط کند. از جمله این کارشناسان می توان به امیلی اشفورد و پائول هورسنل،‌ کارشناسان بانک استاندارد چارترد، اشاره کرد. آن ها طی مصاحبه ای عنوان کرده بودند: می‌توان گفت که شکی نیست کشورهای نفتی در نشست این هفته عرضه به بازار را کاهش خواهند داد چرا که شکست در این زمینه بسیار پرهزینه است. عدم توافق اوپک و متحدان نفتی بازار را آسیب پذیر کرده و می‌تواند در کوتاه مدت قیمت نفت را به حدود 30 دلار در هر بشکه کاهش دهد.

به هر حال نشست ۱۷۸ام اعضای اوپک روز پنج‌شنبه مورخه ۱۵ اسفندماه 1398 برگزار شد. روسای هیئت‌های نمایندگی کشورهای عضو اوپک به دنبال رایزنی‌های بیشتر، تصمیم گرفتند که پیشنهاد تعمیق روزانه یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه‌ای این سازمان را به جای ۳۰ ژوئن سال ۲۰۲۰ میلادی تا پایان سال ۲۰۲۰ میلادی تمدید کنند.

بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت کشورمان در مورخه 16 اسفند 1398 در این باره گفت: دیروز (15 اسفند) در اجلاس داخلی اوپک تصمیم گرفتیم پیشنهاد کاهش ١.٥ میلیون بشکه‌ای تولید را در نشست امروز سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و غیراوپک ارائه دهیم که بعد این پیشنهاد تکمیل شد به نحوی که این میزان کاهش تا پایان سال جاری میلادی ادامه پیدا کند. وی توضیح داد: پیشنهاد این‌گونه است که یک میلیون کاهش را اوپک و نیم میلیون بشکه کاهش را غیراوپک عهده‌دار شوند. زنگنه افزود: اجلاس سختی پیش روست و امیدواریم این توافق به سرانجام برسد و عملیاتی شود.

به هر حال اوپکی ها با این پیشنهاد کاهش عرضه نفت در جلسه با غیراوپکی ها حضور پیدا کردند. هر چه زمان از هشتمین نشست اوپک و غیراوپک می گذشت اخبار ناامیدوارکننده تری برای دستیابی به توافق مخابره می شد. سرانجام این نشست بدون نتیجه و توافق خاصی به پایان رسید تا قیمت طلای سیاه بیش از پیش کاهش پیدا کند. قیمت نفت برنت بعد از این نشست با حدود 9 درصد کاهش به 45.82 دلار سقوط کرد.

این سقوط قیمت نفت در روزهای بعد ادامه یافت و تا آنجا پیش رفت که قیمت هر بشکه نفت برنت با 25 درصد افت به حدود 31 دلار کاهش یافت.

عربستان به دنبال تلافی شکست از روسیه در اوپک پلاس

بعد از شکست تلاش های عربستان برای قانع کردن روس ها جهت کاهش عرضه نفت در اجلاس اوپکی ها و غیراوپکی ها و همچنین سقوط قیمت سهام آرامکو به زیر قیمت عرضه اولیه در نتیجه این عدم توافق، باعث شد تا عربستانی ها در پی تلافی رفتار روس ها برآیند. از این رو طی خبری اعلام شد که عربستان قصد دارد تولید نفت روزانه خود را به بیش از 10 میلیون بشکه برساند. امین ناصر، مدیر عامل شرکت ملی نفت عربستان، آرامکو در این باره گفت: تولید نفت عربستان از ماه آینده میلادی (آوریل) به ۱۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز خواهد رسید.

این قدرت نمایی روس ها و عربستانی ها در بازار نفت جهانی باعث شد تا بسیاری از کارشناسان آن را به جنگ جهانی نفت تعبیر کنند. مؤسسه اوراسیا گروپ در یادداشتی نوشت: "عربستان و روسیه در حال ورود به یک جنگ قیمت هستند که احتمالاً محدود و تاکتیکی خواهد بود."

به هر حال می شد حدس زد که نتایج تصمیم های این چنینی در شرایطی که تقاضای نفت در دنیا به دلیل شیوع ویروس کرونا و رکود اقتصادها کاهش یافته است، چه خواهد بود.

در همین باره بانک سرمایه گذاری گلدمن ساچز هشدار داد جنگ قیمتی که اوپک و روسیه به راه انداخته اند می‌تواند قیمت نفت را تا بین 20 تا 30 دلار در هر بشکه پایین بیاورد. تحلیلگرانی مانند دامین کوروالین در یادداشتی نوشتند قیمت نفت خام برنت احتمالاً تا 20 دلار در هر بشکه سقوط می کند.

دیری نپایید که این پیش بینی ها در مورد قیمت نفت به تحقق پیوست و قیمت هر بشکه نفت به زیر 30 دلار سقوط کرد و حتی در برهه ای از زمان قیمت آن به زیر 20 دلار هم رسید.

خرد شدن صنعت نفت آمریکا ترامپ را دست به توئیت کرد

کاهش قیمت نفت آن قدر وخیم بود که آمریکا صنعت نفت شیل خود را در خطر سقوط دید. سی ان ان در این باره نوشت: صنعت نفت آمریکا با سقوط تاریخی در قیمت نفت به خاطر اقدامات عربستان و روسیه در حال خرد شدن است.

از این رو دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا، برای حفظ منافع کشور خود و نه بخاطر کشورهای نفتی، وارد کارزار عربستان و روسیه شد تا به این بازی باخت باخت دو کشور خاتمه دهد.

ترامپ اولین رئیس جمهور آمریکا است که برای افزایش قیمت نفت تلاش می کند.

در 3 فروردین ماه 1399 بود که رویترز طی خبری اعلام کرد: مقامات آمریکایی اعلام کرده اند که دولت ترامپ قصد دارد یک فرستاده ویژه انرژی به عربستان بفرستد تا با پادشاهی این کشور درباره ثبات بازارهای جهانی نفت مذاکره کند.

در 14 فروردین ماه بود که رئیس جمهور آمریکا طی توئیتی خبر داد که به صورت تلفنی با «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی صحبت کرده است. وی در پیامی در توئیتر نوشت: "با دوستم محمد بن سلمان،‌ ولیعهد سعودی صحبت کردم. وی نیز با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه صحبت کرده بود و من امیدوارم و انتظار دارم که آنها تولید خود را حدودا ۱۰ میلیون بشکه نفت کاهش دهند و ممکن است که بیشتر کاهش دهند. اگر این اتفاق بیفتد برای صنعت نفت و گاز ما عالی خواهد بود."

۱۵ دقیقه پس از این توییت ترامپ توییت دیگری ارسال کرد و از کاهش تولید ۱۵ میلیون بشکه​‌ای نفت خبر داد. این خبر سبب ورود شوک به بازار شد. قیمت نفت برنت بلافاصله ۱۰ دلار در هر بشکه افزایش یافت و از مرز ۳۰ دلار گذشت.

بعد  از این توئیت ها، عربستان خواهان نشست اوپک پلاس شد. همچنین در ادامه این اخبار که موجب افزایش قیمت نفت شد، چین نیز اعلام کرد که تصمیم گرفته است ذخایر استراتژیک نفتی خود را افزایش دهد که این موضوع نیز در افزایش قیمت نفت موثر بود.

برگزاری اجلاس اوپک پلاس با هدف کاهش 10 میلیون بشکه نفت در روز

به هر حال، سرانجام جلسه اضطراری اوپک پلاس امروز پنجشنبه مورخه 21 فروردین ماه 1399 ساعت 18 و 30 دقیقه به وقت تهران به صورت ویدئو کنفرانس شروع شده است. دستور کار این جلسه ویدیویی، تصمیم درباره کاهش تولید است. خبرگزاری بلومبرگ در گزارش خود به نقل از وزیر انرژی الجزیره اعلام کرد که اعضای اوپک پلاس در دیدار مجازی روز پنج‌شنبه خود در مورد کاهش تولید بزرگ ۱۰ میلیون بشکه در روز مذاکره خواهند کرد. برخی خبرها حکایت از آن دارد که دیگر تولیدکنندگان بزرگ جهان به جز 23 تولیدکننده عضو اوپک پلاس به این نشست دعوت شده اند.

همچنین قرار است وزیران نفت و انرژی G20 نیز از طریق ویدئوکنفرانس در روز جمعه مورخه 22 فروردین ماه 1399 نشست فوق العاده ای را برگزار کنند. وزارت انرژی آمریکا طی بیانیه ای از شرکت این کشور در این نشست خبر داده است.

جهش قیمت نفت در آستانه آغاز اجلاس

موضع ایران در مورد نشست پیش روی اوپک پلاس

بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت کشورمان طی توئیتی در روز سه شنبه، 19 فروردین ماه 1399 نوشت: مذاکراتی را با رئیس کنفرانس اوپک، وزیر محترم نفت الجزایر داشتم و دیروز عصر نیز تماس های تلفنی با وزرای محترم نفت روسیه و کویت در مورد نحوه تصمیم سازی در اجلاس آتی بین اعضای اوپک و دیگر تولیدکنندگان نفت برای بازگرداندن ثبات به بازار نفت برقرار کردم. در این مذاکرات تاکید شد که باید تولیدکنندگان دیگر کشورها از جمله آمریکا و کانادا هم در این موضوع مشارکت داشته باشند و قبل از برگزاری هر اجلاسی بین اوپک و غیراوپک باید در خصوص ارقام پایه تولید هر کشور که الزاما مبنای کاهش تولید قرار می گیرد، توافق شود.

پیش بینی قیمت نفت

هر چند کاهش 10 یا 15 میلیون بشکه نفت در روز رقم بسیار قابل توجهی است و چندین برابر رقمی است که در هشتمین اجلاس اوپک پلاس پیشنهاد شد (1.5 میلیون بشکه در روز) اما این کاهش می تواند تاثیر بسزایی را بر روی قیمت نفت بگذارد و حداقل از کاهش آن جلوگیری نماید. این کاهش می تواند تعادل را در عرضه و تقاضا به بازار نفت جهانی باز گرداند.

زنگنه: پیشنهاد کاهش 10 تا 12 میلیونی

بیژن زنگنه امشب (۲۱ فروردین‌ماه) در حاشیه نشست اوپک پلاس که به صورت وبینار در حال برگزاری است، در ارتباط زنده با بخش خبری شبکه اول سیما گفت: پیشنهاد کاهش ۱۰ و ۱۲ میلیون بشکه‌ای عرضه روزانه نفت مطرح است و این رقم، غیر از میزان عرضه‌ای است که قرار است از سوی کشورهایی مثل کانادا، نروژ، برزیل و حتی ایالات متحده کاهش یابد؛ چون آنها نیز برای کاهش عرضه اعلام آمادگی کرده‌اند. 

زنگنه افزود: بر مبنای پیشنهادات در حال بررسی، این میزان کاهش را قرار است در ماه‌های مه و ژوئن داشته باشیم؛ سپس از جولای تا پایان سال جاری میلادی (۲۰۲۰) عرضه روزانه به میزان هشت میلیون بشکه کاهش خواهد یافت که بر سر این رقم اختلاف نظری وجود ندارد و از ژانویه ۲۰۲۱ تا آوریل ۲۰۲۱ نیز عرضه روزانه به میزان ۶ میلیون بشکه کاهش خواهد یافت.

وی ادامه داد: آنچه مهم است این است که بر اساس برآوردهایی که دبیرخانه اوپک ارائه داده، اگر در ماه مه ۱۵ میلیون بشکه کاهش عرضه نداشته باشیم، شاهد اضافه عرضه نسبت به تقاضا خواهیم بود و بازار دچار شوک جدی از نظر قیمتی خواهد شد.

زنگنه با اشاره به تلاش‌های انجام شده برای حصول توافق، ادامه داد: ۸۰ درصد عدم هماهنگی‌ها مرتفع شده است و مذاکرات درباره باقی موارد از جمله پایه کاهش تولید ادامه دارد. 

به گفته وی، در صورت توافق بر سر کاهش ۱۰ میلیون بشکه‌ای عرضه، سهم هر کشور ۲۲ درصد خواهد بود. وی ادامه داد: ایران، ونزوئلا و لیبی به‌طور طبیعی از این کاهش مستثنا هستند.

بامداد روز جمعه؛ توافق برای کاهش روزانه ۱۰ میلیون بشکه

بیژن زنگنه، وزیر نفت کشورمان ساعت چهار صبح امروز، جمعه (٢٢ فروردین‌ماه) پس از پایان مذاکرات بیش از ١٠ ساعته نشست فوق‌العاده اوپک پلاس گفت: توافق برای کاهش روزانه ١٠ میلیون بشکه‌ای تولیدکنندگان عضو و غیرعضو اوپک حاصل و قرار شد دیگر تولیدکنندگان نفت جهان نیز به این توافق بپیوندند.

وی افزود: توافق برای کاهش روزانه ١٠ میلیون بشکه در بازه زمانی نخست (یکم ماه مه تا پایان ژوئن) ٢ ماهه خواهد بود، در مرحله بعد از یکم ماه ژوئیه تا پایان ٣١ دسامبر سال ۲۰۲۰ کاهش عرضه روزانه هشت میلیون بشکه کاهش خواهد بود، سپس از یکم ژانویه ۲۰۲۱ تا آوریل ٢٠٢٢ نیز کاهش عرضه روزانه ۶ میلیون بشکه می‌شود. زنگنه گفت: این تصمیم دوساله خواهد بود و این نخستین بار در تاریخ اوپک است که تصمیمی دو ساله گرفته می‌شود و جزو بی‌سابقه‌ترین ارقام کاهش تولید در تاریخ اوپک و غیراوپک است. به گفته وزیر نفت کشورمان، همکاری دیگر کشورهای تولیدکننده نفت مانند آمریکا، کانادا و برزیل به این توافق اضافه می‌شود.

وی افزود: مشکلاتی کوچک هم در طول مذاکرات ١٠ ساعت و ٣٠ دقیقه‌ای وجود داشت؛ برخی تفاهم‌ها نیاز به زمان دارد. قرار شد بحث‌ها ادامه یابد، ٢٢ کشور توافق داشتند، اما مکزیک نگرانی‌هایی داشت و برای بررسی آنها نیازمند زمان بود، قرار شد دوباره با این کشور مذاکره شود تا این قضیه به نتیجه برسد.

جلسه اضطراری «اوپک پلاس» بدون صدور بیانیه پایان یافت

به گزارش خبرگزاری تاس روسیه به نقل از منابع آگاه، هرچند مکزیک از گفت‌ وگوها کنار کشید اما توافق برای کاهش تولید ۱۰ میلیون بشکه در روز به قوت خود باقی است و قرار است تلاش‌ها برای متقاعد کردن آن کشور ادامه پیدا کند.

«روسیو ناهله» وزیر انرژی مکزیک تنها کشوری بود که سرسختانه با این توافق مخالفت و جلسه ویدیوکنفرانس را ترک کرد. مکزیک با میزانی که برای کاهش نفت آن کشور در نظر گرفته شده بود، مخالف کرد.

تاس به نقل از منابعی گزارش داد: توافق حاصله با در نظر گرفتن ملاحظاتی حفظ می‌شود اما تلاش خواهیم کرد تا روز جمعه (امروز) در چارچوب مذاکرات گروه ۲۰ مکزیک را متقاعد کنیم.

در پایان ویدیوکنفرانس اوپک پلاس بیانیه‌ای صادر نشد و یک منبع دیگر که نامش فاش نشده است به تاس گفت که گفت‌ وگوهای اوپک پلاس ادامه خواهد داشت.

خبرگزاری روسی اسپوتنیک نیز نوشت که تلاش‌ها برای بازگرداندن مکزیک به توافق کاهش تولید نفت در چارچوب نشست روز جمعه وزرای انرژی گروه ۲۰ ادامه خواهد یافت.  

این خبرگزاری به نقل از منابع خود نوشت که مکزیک درباره گفت‌وگوی دوباره در خصوص کاهش تولید نفت خود قولی نداده است.
برخی منابع رسانه‌ای اعلام کردند که عربستان و روسیه متعهد شدند تا هر دو کشور مجموعاً پنج میلیون بشکه از تولید خود بکاهند و ۲۱ عضو دیگر اوپک پلاس نیز مجموعاً پنج میلیون بشکه دیگر از تولید خود را کاهش دهند.

این گروه ۲۳ عضوی خواهان کاهش پنج میلیون بشکه‌ای سایر کشورهای نفتی شده است؛ خصوصاً روسیه که بر مشارکت کشورهای دیگری همچون آمریکا و نروژ در طرح کاهش تولید تأکید کرده بود.