به گزارش «تابناک» به نقل از ایلنا، در پی شیوع کرونا در کشور دانشگاهها از چهارم اسفند سال ۹۸ اقدام به تعطیلی کلاس‌های درس کردند و با فاصله یک تا دو هفته، آموزش مجازی از سوی دانشگاهها آغاز شد.
برخی از دانشگاهها مانند دانشگاه تهران از پیش بستر آموزش مجازی را داشتند، اما برخی از دانشگاهها با مشکلاتی مانند محدودیت پهنای باند، هزینه اینترنت و عدم دسترسی رو به رو بودند، اما در مجموع دانشگاهها با هر محدودیتی که بود، کار آموزش الکترونیکی را شروع کردند. دانشجویان هم به عنوان مخاطبان اصلی آموزش مجازی می‌بایست از سراسر کشور به سایت آموزش الکترونیکی دانشگاهها به صورت آنلاین و آفلاین متصل شده و مطالب درسی را دریافت کنند.
این آموزش‌ها برای دانشجویان ماهانه حدود ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان هزینه دارد که شاید برای دانشجویان ساکن تهران چندان هزینه قابل توجه‌ای نباشد، اما برای دانشجویان شهرستان‌ها و مناطق محروم هزینه‌ای مضاعف را تحمیل می‌کند.
مشکل مشترک دانشجویان و اساتید اتصال به کلاس مجازی و قطعی مکرر اینترنت در حین برگزار کلاس است، این مساله از طرفی تمام شدن حجم اینترنت دانشجو و استاد و از طرف دیگر محروم شدن دانشجو از کلاس درس را در پی دارد و سوال اینجاست، زمانی که وضعیت آموزش مجازی در دانشگاه‌های تراز اول به این صورت باشد، وضعیت آموزش الکترونیکی دانشگاه‌های با تراز پایین‌تر چگونه است؟
قطع و وصلی مکرر اینترنت مشکل اصلی دانشجویان و اساتید
به دلیل عدم برقراری ارتباط مطلوب، برخی دانشجویان از سوال کردن در کلاس‌های مجازی صرف نظر می‌کنند.
«محمدرضا خانی» استاد دانشگاه و عضو هیات علمی پژوهشکده لیزر و پلاسما دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره وضعیت و کیفیت آموزش‌های مجازی ارائه شده از سوی دانشگاهها گفت: من عمدتا برای متصل شدن به کلاس درس پنج تا ده دقیقه قبل از شروع وارد محیط می‌شوم و این مساله چندان زمانبر نیست، اما مشکلی که در این زمینه وجود دارد، این است که قطعا نمی‌توان ارتباط مناسبی با دانشجو برقرار کرد، اگرچه این امکان وجود دارد که دانشجویان سوالاتشان را مطرح کنند، اما به دلیل عدم برقراری ارتباط مطلوب، برخی دانشجویان از سوال کردن صرف نظر می‌کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: یک امتیاز آموزش در بستر مجازی این است که ویدئوهای ما ثبت می‌شود و در سامانه دانشگاه قرار می‌گیرد. بزرگ‌ترین مشکلی که ما داریم مشکل اینترنت است، اینترنت گاهی اوقات قطع و وصل می‌شود.دانشجویان ما عمدتا از نقاط مختلف ایران هستند، در برخی نقاط یک ساعت اینترنت خوب و یک ساعت اصلا در دسترس نیست.
کاهش کیفیت تدریس در بستر آموزش الکترونیکی
ممکن است دانشجو لپ‌تاپ را روشن کند و وارد محیط نرم‌افزار بشود، ولی به سراغ کار دیگری برود، یا چندان تمرکز داشته باشد و وسط کلاس خوابش ببرد.
خانی بیان کرد: بعضی از دانشجویان پس از ده تا دوازده جلسه مجازی تازه امکانات اتصال به کلاس را پیدا می‌کنند؛ ولی در این شرایط چاره‌ای نیست و من و دانشجویان به آن عادت کرده‌ایم. به هر حال کیفیت تدریس کاهش می‌یابد که به خاطر عدم ارتباط مناسب با دانشجو است. در این شرایط دانشگاه شهید بهشتی خوب عمل کرده و سامانه نسبتا خوبی دارد.
عضو هیات علمی پژوهشکده لیزر و پلاسما دانشگاه شهید بهشتی بیان کرد: قطعا کلاس‌های مجازی چالش‌های خاص خود را دارند و ارتباط بین استاد و دانشجو برقرار نمی‌شود. از این رو متوجه نمی‌شوم که آیا دانشجویانم در کل کلاس فعال هستند یا نه؛ ممکن است دانشجو لپ‌تاپ را روشن کند و وارد محیط نرم افزار بشود، ولی به سراغ کار دیگری برود و یا چندان تمرکز داشته باشد، یا ممکن است وسط کلاس خوابش ببرد، اینها از مواردی است که در کلاس‌های مجازی اتفاق می‌افتد و قطعا تاثیر می‌گذارد.
این استاد دانشگاه شهید بهشتی بیان کرد: ما در حین کلاس‌ها هم صوت می‌گذاریم و هم به شکل جداگانه دوباره ویدئو تهیه می‌کنیم که در سامانه دانشگاه قابل استفاده باشد، با این روش سعی می‌کنیم آموزش را مدیریت کنیم.
پیشنهاد استفاده از اسکایت برای برگزاری امتحان مجازی
خیلی از اساتید سعی کردند بخشی از نمرات بیست نمره را به فعالیت‌های دیگری مثل هوم ورک‌ها اختصاص دهند و امتحان را قدری سبک تر بگیرند و بارم را کمتر کنند.
وی درباره آزمون‌های مجازی گفت: سامانه دانشگاه چندان این قابلیت را ندارد که بتوانیم امتحان آنلاین بگیریم. من نیز برای امتحانات میان ترم که قرار است هفته بعد از دانشجویان بگیرم به آنها گفتم که اسکایپ را روی گوشی‌هایشان نصب کنند و گوشی را در زاویه‌ای بگذارند تا میز و برگه‌ای که جلویشان قرار دارد، مشخص باشد. البته ممکن است به دلایلی ارتباط قطع شود و قطعا سعی می کنیم این اعتماد را به دانشجو داشته باشیم.
خانی ادامه داد: به آنها می‌گوییم زمان امتحان سعی کنند، بسته اینترنتی و شارژ گوشی را مهیا کنند تا در بازه زمانی دو ساعته به سوالات پاسخ دهند و من هم در اسکایپ تصویر آنها را داشته باشم. البته با توجه به شرایط پیش آمده، خیلی از اساتید سعی کردند بخشی از نمرات بیست نمره را به فعالیت‌های دیگری اختصاص دهند و امتحان را قدری سبک‌تر بگیرند و بارم را کمتر کنند.
عضو هیات علمی پژوهشکده لیزر و پلاسما دانشگاه شهید بهشتی گفت: نمی‌دانم آیا برای امتحانات پایان ترم دانشگاه باز می‌شود یا نه، امتحان میان ترم بین دانشجو و استاد است، اما در امتحان پایان ترم دانشجو باید حضور غیاب شود و یک سری پروتکل‌های خاص را رعایت کند.
خوابگاه‌ها، یکی از مشکلات اصلی دانشگاه‌هاست
وقتی خوابگاه‌ها دایر شود، هر چقدر بخواهیم ملاحظه کنیم، باز هم نمی‌شود، زیرا در یک اتاق چهار یا شش نفره احتمال انتقال بیماری وجود دارد.
وی بیان کرد: یکی از مشکلات ما مباحث مربوط به خوابگاه‌ها است، دانشجویان معمولا از جاهای مختلف می‌آیند و باید خوابگاه‌ها دایر شود. وقتی خوابگاه دایر شود، هر چقدر بخواهیم ملاحظه کنیم، نمی‌شود، زیرا در یک اتاق چهار یا شش نفره احتمال انتقال وجود دارد، به خصوص این که تا امتحاناتشان تمام شود می‌خواهند برگردند که این یک مورد خاص است. مگر این که اعلام شود، امتحانات به زمانی که کرونا کاملا از بین رفته یا خیلی کم شده باشد، موکول شود که آن هم در یک هفته فشرده بیایند و بروند.استادان هم بخواهند کتاب باز بگیرند و مطالب کتاب نباشد که برای دانشجویان خیلی سنگین می‌شود و پیچیده است. به نظرم باید سامانه‌ای ایجاد کنند که استاد دانشجویان را ببیند و در آن شرایط از آنها امتحان بگیرند و این منطقی‌تر است وگرنه روش‌های دیگر نمی‌شود.
دانشجویان یادگیری چندانی طی این مدت نداشته‌اند
«محمد شهیدی» دبیر شورای صنفی دانشگاه شریف در گفت‌وگو با ایلنا، درباره وضعیت آموزش الکترونیکی این دانشگاه بیان کرد: زمانی که شیوع کرونا ویروس موجب تعطیلی کلاس‌های درس شد، بسیاری از اساتید تنها به گذاشتن اسلاید و جزوه در بستر آفلاین سایت دانشگاه اکتفا کردند و به شکل مجازی آموزشی نداشتند. دانشجویان هم از میان اسلایدها و متنها سوالاتی داشتند که به علت عدم دسترسی به استاد، باعث شد به یادگیری مطلوب نرسند.
وی ادامه داد: پس از عید که یادگیری‌های مجازی شروع شد، دانشگاه این مشکل را درک کرد و تا حدی در اجرای آن موفق شد. اکنون بیش از ۹۰ درصد کلاس‌های تئوری دانشگاه به شکل مجازی برگزار می‌شود. در همان ساعتی که اساتید کلاس حضوری داشتند، در بستر مجازی آنلاین شده و آموزش را شروع می‌کردند.
شهیدی با اشاره به اینکه برای درس‌هایی که دانشجویان زیادی داشت، فیلم آموزشی تهیه می‌شد، افزود: این برنامه‌ها باعث شد یک مقداری از مشکلات حل شود، اما وضعیت چندان هم مطلوب نیست، زیرا مشکلاتی متعددی وجود دارد؛ یکی از مشکلات این است که سرعت ارائه دروس بسیار بالا رفته و کلاس‌های آنلاین نیز کیفیت کلاس‌های حضوری را ندارند و طبق آماری که از دانشجویان گرفته‌ایم، آنها یادگیری چندانی طی این مدت نداشته‌اند.
افزایش حجم درسی به نسبت به ترم‌های قبل
بیش از ۵۰ درصد دانشجویان تصور می‌کنند که حجم درس‌های این ترم به نسبت ترم‌های قبلی خیلی بیشتر شده است.
دبیر شورای صنفی دانشگاه شریف افزود: از طرف دیگر با توجه به اینکه امتحانات در هاله‌ای از ابهام وجود دارد، حجم تمرین‌ها و امتحانات در فضای مجازی بالا رفته و فشار زیادی بر دوش دانشجویان است. طبق نظرسنجی‌هایی که انجام دادیم، بیش از ۵۰ درصد دانشجویان تصور می‌کنند که حجم درس‌های این ترم به نسبت ترم‌های قبلی خیلی بیشتر شده است.
وی درباره نحوه امتحان گرفتن مجازی از سوی اساتید گفت: امتحانات به شکل شفاهی است، به این صورت که دانشجو باید به دوربین و یا وبکم لپتاب نگاه کند و اعتماد استاد را جلب کند که به جای دیگری نگاه نمی‌کند، استاد نیز سعی می‌کند نسبتا به دانشجو اعتماد کند، البته سوالات را به سمت تحلیلی پیش می‌برند تا از امکان تقلب کاسته شود.
امکان مراجعه دانشجویان به منابع آنلاین در زمان امتحانات شفاهی
آنطور که به ما گزارش شده است، میزان تقلبها و استفاده از منابع آنلاین برای پاسخگویی دانشجو به استاد بالاست.
او در خصوص استفاده دانشجویان از منابع آنلاین در زمان برگزاری امتحانات شفاهی گفت: شیوه درست و حسابی برای امتحانات وجود ندارد و همانطور هم که به ما گزارش شده است، میزان تقلبها و استفاده از منابع آنلاین برای پاسخگویی دانشجو به استاد بالاست. این مشکل به دانشگاه ابلاغ شده و حالا پیشنهادی که دانشجویان دارند این است که ثبت نمره پایان ترم به جای اینکه به شیوه قدیم مانند نمره‌دهی صفر تا ۲۰ باشد به صورت گریدبندی یا قبول و ردی باشد تا دانشجویان برای پذیرش و کارهای دیگرشان به مشکلی برنخورند.
دبیر شورای صنفی دانشگاه شریف گفت: دانشگاه همچنان گفته که این مساله را بررسی می‌کند و پاسخ این مساله را ابلاغ خواهد کرد. البته اساتید در کنار دانشجویان بوده‌اند و برای اغلب آنها تدریس از کلاس حضوری به مجازی دشوار بود، اما همگام با دانشجویان بودند.
اینترنت رایگان برای دانشجویان منظور نشد
سامانه دانشگاه را تست کردیم و متوجه شدیم که همچنان هزینه اینترنت برای آموزش مجازی از حساب اینترنتی دانشجو کسر می‌شود.
وی در پاسخ به این سوال که آیا اینترنت برای دانشجویان حین مراجعه به آموزش الکترونیکی دانشگاه رایگان است یا خیر؟ گفت: خیلی از دانشجویان برای پرداخت اینترنت به مشکل خورده‌اند و هزینه اینترنت برای دانشجویان تاکنون رایگان محاسبه نشده است. ما به تازگی سامانه دانشگاه را تست کردیم و متوجه شدیم که همچنان هزینه اینترنت برای آموزش مجازی، از دانشجو کسر می‌شود.
شهیدی گفت: در این کلاس‌ها اغلب فیلم و ویدئو ارسال می‌شود که حجم اینترنت بسیاری را صرف می‌کند. ما یک آمار برای بررسی مصرف ماهانه دانشجویان از اینترنت گرفتیم که حدود ۵۰ درصد از دانشجویان گفته‌اند که ماهانه بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان برای اینترنت کلاس‌های مجازی هزینه می‌کنند. برخی از دانشجویان شهرستانی در کنار تحصیل در تهران هم کار می‌کردند و الان قطعا با مشکلات زیادی رو به رو شده‌اند، این وعده‌ای بود که داده شده بود و باید عملی شود.
دبیر شورای صنفی دانشگاه شریف اظهار داشت: یک و ماه و نیم است که دانشجویان با همین وضع آموزش را پیش می‌برند، اما متاسفانه اپراتورها هنوز اقدام به رایگان کردن اینترنت نکردند. فقط چهار مورد از اپراتورهای ثابت، اینترنت دانشجویان را رایگان کردند، اما اپراتورهای همراه فعلا اقدام به رایگان کردن اینترنت نکردند و به همین دلیل برای دانشجویان مساله ایجاد شده است.
دانشجویان در صورت حذف ترم بیشتر متضرر می‌شدند
«علی محمد افشین همتیار» استاد دانشگاه صنعتی شریف در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره کیفیت کلاس‌های مجازی گفت: دانشگاه شریف پیش‌تر زیرساخت کلاس‌های درس افزار را داشت از این رو برخی اساتید از همان ابتدا آموزش مجازی را آغاز کردند. با توجه به شرایطی که پیش آمد باعث شد که این امکانات به کار گرفته شود، اما چون تا الان این حجم زیاد از افراد به بستر مجازی مراجعه نکرده بودند، باعث به وجود آمدن ترافیک سنگین شد.
وی بیان کرد: عمر دانشجویان مهمترین قسمت داستان است پس باید به بهترین شکل ممکن به آنها سرویس آموزشی ارائه داد. اگر قرار بود که ترم حذف شود، دانشجویان بیشتر متضرر می‌شدند.
نیازمند مدیران ثابت هستیم
یکی از مشکلات ما، مدیران موقتی هستند که به شکل دوره‌ای روی کار می‌آیند و تا پیش از پایان کار، مدیریت پروژه به شخص دیگری سپرده می‌شود.
استاد دانشگاه شریف بیان کرد: اگر قرار است دوباره چنین شرایطی در کشور ایجاد شود، قاعدتا باید زیرساخت‌های آن تقویت شود. از طرفی ما نیازمند مدیران ثابت هستیم؛ یکی از مشکلات ما، مدیران موقتی هستند که به شکل دوره‌ای روی کار می‌آیند و تا پیش از پایان کار، مدیریت پروژه به شخص دیگری سپرده می‌شود. باید به فراخور اهمیت این موضوع، حمایت و پشتیبانی بیشتری صورت بگیرد.
همت یار گفت: با توجه به هزینه‌هایی که افراد برای اینترنت پرداخت می‌کنند و در عین حال قطع و وصلی‌های زیادی که حین کلاس‌ها اتفاق می‌افتد لازم است که زیرساخت‌ها در کشور تقویت و از دانشگاهها پشتیبانی شود.
زیرساختی برای نقاط دور افتاده وجود ندارد
وی اضافه کرد: من می‌دانم دانشگاه ما هر کاری که در توانش بود، انجام داده و شاید برای من به عنوان استاد، کار سخت‌تر شده باشد، اما متاسفانه زیرساخت برای خیلی از افراد در نقاط دور افتاده وجود ندارد، اگر کشور می‌خواهد، در چنین موارد استواری بیشتری داشته و خسارت کمتری متحمل شود، باید زیرساخت را در کل کشور و همچنین برای دانشگاهها ایجاد کرده و از آن پشتیبانی کند.
استاد دانشگاه صنعتی شریف اظهار داشت: در مورد کلاس‌های مجازی خیلی انتقادی نمیبینم، اما قطعا نسبت به کلاس‌های حضوری به لحاظ تعاملات قابل مقایسه نیست.
همتیار بیان کرد: البته آموزش مجازی مزایایی هم دارد و اگر برنامه‌ای باشد که بعد‌ها از ترکیب کلاس مجازی و حضوری استفاده شود، بسیار کاربردی خواهد بود. بهتر بود زیرساخت‌های اینترنت برای دانشجویان به گونه‌ای باشد که هزینه آنها به عنوان مثال از ۱۰۰ هزار تومان به ۱۰ هزار تومان برسد، ضمن اینکه شاهد قطع و وصلی‌های کمتری باشیم.
استاد دانشگاه صنعتی شریف بیان کرد: در هر صورت هزینه‌ها برای کسانی که از شهرهای دیگر به کلاس می‌آمدند، کمتر شده است، زیرا هزینه رفت و آمد ندارند و البته همین هزینه‌ها هم می‌تواند کمتر باشد.
انتقاد از کم‌کاری اساتید در آموزش مجازی
«افشین جعفرزاده» دبیر انجمن علمی دانشگاه علم و صنعت در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره وضعیت آموزش مجازی این دانشگاه توضیح داد: اولین نکته‌ای که ممکن است همه به آن اشاره کنند این است که زیرساخت‌های لازم برای آموزش مجازی موجود نبوده و این ربطی به سیستم آموزشی کشور ندارد. اغلب دانشجویان این گلایه را دارند که قطعی اینترنت یا عدم دسترسی به سایت برای آنها مشکل‌ساز است. تقریبا یک هفته اول که کلاس‌ها آغاز شد، مدتی زمان برد تا سرورهای دانشگاه آماده به کار شوند، در حالی که بخش انفورماتیک دانشگاه علم و صنعت قوی است، اما با این وجود نزدیک دو ماه زمان برد که بستر مناسب فراهم شود.
دانشگاه اعلام کرد نباید دروس عملی به شکل مجازی تدریس شود، اما برخی از اساتید مباحث عملی را به شکل تئوری تدریس می‌کنند.
دبیر انجمن علمی دانشگاه علم و صنعت افزود: یک مساله دیگر برای دانشجویان پردیس و نوبت دوم این است که آنها می‌گویند، شهریه‌ای که پرداخت کردند برای کلاس‌های حضوری بوده و دانشگاه حاضر نیست درصدی از آنها را برگرداند و یا به نوعی با دانشجویان راه بیاید.
وی بیان کرد: برخی از اساتید کم‌کاری‌هایی دارند که به شکل بارزی حس می‌شود. به عنوان مثال ما کلاسی داریم که یک واحد آن تئوری و دو واحد آن عملی است. دانشگاه اعلام کرد نباید دروس عملی به شکل مجازی تشکیل شود اما برخی از اساتید مباحث عملی را به شکل تئوری می‌گویند. آن مباحث تئوری نیز به این صورت است که استاد یک فایل پاور پوینت را باز کرده و طی دو ساعت روی یک اسلاید صحبت می‌کند.
وعده اینترنت رایگان فعلا محقق نشده است
۳۵۰ نفر از دانشجویان گفتند که از هزینه اینترنت آنها برای ورود به سایت آموزش مجازی کسر می‌شود.
جعفرزاده در پاسخ به اینکه آیا هنگام ورود به کلاس‌های مجازی اینترنت شما رایگان محاسبه می‌شود یا خیر؟ گفت: متاسفانه از هزینه اینترنت دانشجویان کسر می‌شود، ما یک نظر سنجی انجام دادیم، طی این نظرسنجی ۳۵۰ نفر از دانشجویان گفتند که از هزینه اینترنت آنها برای ورود به سایت آموزش مجازی کسر می‌شود. وعده اینترنت رایگان را داده بودند، اما فعلا محقق نشده است.
او افزود: دانشجویانی که از اینترنت اپراتوهای همراه استفاده می‌کنند هزینه بیشتری از آنها کسر می‌شود و اینترنت هنوز از سوی اپراتورها رایگان نشده است.
دبیر انجمن علمی دانشگاه علم و صنعت گفت: در کلاس‌های مجازی ما، استاد تنها صدا دارد و ما تصویری از او دریافت نمی‌کنیم در فضای مجازی درصد یادگیری دانشجویان کمتر است. در میان دانشجویان رغبت چندانی برای حضور در کلاس‌های مجازی وجود ندارد، شاید به خاطر ساعت‌های کلاس‌ها یا شاید به علت نحوه آموزش اساتید باشد که به شدت خشک است.
افرین به دانشگاه علمی کاربردی که بهترین سیستم را دارد و از اسفند تا حالا بهترین خدمات را به دانشجویان داده بدون کمترین قطعی با سیستم سمالایو افرین افرین افرین!!!