پشت پرده تغییر لحن بن سلمان/فایل صوتی ظریف؛ سیاه، سفید یا خاکستری! /سفر ظریف و همگرایی منطقه‌ای

به گزارش «تابناک»؛ روزنامه‌های امروز پنجشنبه نهم اردیبهشت ماه در حالی چاپ و منتشر شد که واریانت هندی کرونا؛ هشداری جدی برای جهان، جدول جنجالی بودجه ۱۴۰۰ و نرمش عربستان سعودی در صفحات نخست روزنامه‌های امروز برجسته شده اند. واکنش روحانی و سایر واکنش‌ها به فایل صوتی ظریف نیز یکی از محور‌های اصلی روزنامه‌ها شده است.

در ادامه تعدادی از یادداشت‌ها و سرمقاله‌های منتشره در روزنامه‌های امروز را مرور می‌کنیم:

پشت پرده تغییر لحن بن سلمان

حامد رحیم پور در بخشی از یادداشت روز روزنامه خراسان با عنوان پشت پرده تغییر لحن بن سلمان نوشت: اگرچه عربستان برای ممانعت از به هم خوردن موازنه قدرت منطقه‌ای به نفع ایران به همکاری غیررسمی با اسرائیل روی آورد، اما رسمی نکردن این همکاری بیش از همه به این دلیل بود که ریاض می‌دانست روابط رسمی با اسرائیل به موقعیت این کشور در جهان اسلام ضربه می‌زند. اکنون گفتگو و احیای احتمالی روابط با ایران که سبب خشم مقامات اسرائیلی نیز شده است، می‌تواند در عمل به ضرر اسرائیل تمام شود یا دست کم از سرعت گسترش روابط ریاض و تل‌آویو بکاهد. ضمن این که ریاض دراین رویکرد جدید مذاکرات با قطر و حتی ترکیه را هم کلید زده است. اما شاید بتوان دومین و مهم‌ترین دلیل چرخش ریاض را تحولات اخیر میدانی در جنگ بین سعودی و یمن دانست که ولیعهد جوان و پرادعا را رام کرده است. حالا او که روزگاری از پیروزی سه هفته‌ای در یمن دم می‌زد، سعی در دست یازیدن به دامان ایران برای حل بحران و بیرون آمدن از باتلاق یمن دارد. این را می‌شود از ادبیات نرم و بی‌سابقه «محمد بن‌سلمان» در قبال انصارا... یمن در مصاحبه اخیرش هم فهمید. ولیعهد سعودی با ادبیاتی که تاکنون سابقه نداشت، تلاش کرد از راه دیپلماسی وارد شود و گفت که «حوثی‌ها» خوی و منش یمنی و عربی دارند و امیدوار است تا پیش از اولویت قرار دادن هر چیزی، منافع خود و یمن را مد نظر قرار دهند. این ادبیات بن سلمان به رغم این که درون خود اتهام‌زنی همیشگی علیه جنبش انصارا... را دارد، اما با لحن شش سال گذشته وی متفاوت است، به طوری که وی همواره انصارا... را «شبه‌نظامیان وابسته به ایران» خطاب می‌کرد.

درواقع شکست رویکرد تهاجمی عربستان در حمله به یمن و افتادن عربستان در این باتلاق از دیگر دلایلی است که سعودی‌ها را وادار کرده است تا راه دوستی و نزدیکی به تهران را انتخاب و سعی کنند از ظرفیت‌های ایران استفاده کنند تا از این باتلاق خارج شوند. هم ایران و هم یمن بار‌ها تاکید کرده اند که بمباران‌ها و عملیات نظامی سعودی و امارات باید در سراسر خاک یمن متوقف شود. پروژه تجزیه و ساخت پایگاه نظامی غیرقانونی برای اسرائیل در جزیره سقطری و سایر جزایر یمنی نزدیک باب المندب نیز باید متوقف شود. به هر حال هر کشوری اختیار خاک خود را دارد و هیچ کشور و طرفی حق ندارد خاک کشور مستقل دیگر را مورد هجوم قرار دهد و آن را تجزیه و به رژیم تروریستی صهیونیستی واگذار کند. انصارا... اکنون نماینده جریان مقاومت در این منطقه است و اگر در عرصه میدان نیز دو استان مارب و تعز آزاد شوند، سعودی‌ها چیزی در چنته ندارند که بر سر میز مذاکره بگذارند. افزون بر این، عربستان نیاز دارد دغدغه منطقه‌ای خودش درباره حمله به کشتی‌ها و پالایشگاه‌های نفتی را در این شرایط سخت کرونایی و مشکلات اقتصادی حل کند. دلیل مهم دیگر را باید در سطح داخلی عربستان و آشکار شدن تبعات سیاست خارجی پرتنش ریاض برای مقامات سعودی دانست. به نظرمی رسد مسائل داخلی عربستان و احتمال بروز جنگ قدرت در داخل این کشور به ویژه این که بن سلمان با پرونده هایی، چون قتل خاشقجی دست به گریبان است و دولت‌های آمریکا و انگلیس از برخی رقبای او، چون محمدبن نائف و احمدبن عبدالعزیز حمایت می‌کنند، شرایطی را به وجود آورده است که خانواده سلمان و هوادارانش به این نتیجه رسیده اند با کاهش تنش‌های خارجی، مسائل داخلی را در اولویت قرار دهند. به هر روی، قطع روابط و تنش با ایران نه تنها موقعیت منطقه‌ای عربستان را بهبود نبخشید بلکه سبب هزینه‌های زیاد در سیاست خارجی و تضعیف جایگاه این کشور در غرب آسیا شد. در واقع، امروز «ایران هراسی» عربستان در منطقه غرب آسیا رنگ باخته و در عمل تبعات معکوسی برای خود ریاض در پی داشته است، تا جایی که شواهد حاکی است حتی نزدیک‌ترین متحد عربستان در سیاست‌های منطقه‌ای یعنی امارات نیز در عمل به کاهش تنش با ایران روی آورده است. با این حال باید اکنون دید که آیا مقام‌های عربستان حاضر به رفع اختلافات هستند یا فقط با چنین گفته‌ها و دیدار‌هایی در صدد تکرار ادعا‌های واهی علیه تهران هستند که هیچ نتیجه‌ای در برندارد، چنان چه تاکنون چنین ادعا‌هایی ثمره‌ای برای سعودی‌ها نداشته است.

فایل صوتی ظریف؛ سیاه، سفید یا خاکستری!

شهاب زمانی در بخشی از سرمقاله امروز ابتکار با موضوع قرار دادن فایل صوتی ظریف و واکنش‌ها به آن نوشت: هرچند شنیدن و بیان چنین سخنانی برای عده‌ای، سخت و غیر قابل هضم تلقی می‌شود، با این حال در عصری که بسیاری از سیاستمداران جهان، در جهت ثبت در تاریخ و پاسخ به افکار عمومی ملت‌های خود، خاطرات خود را مکتوب و در معرض دید مردم و عملکرد خود را در میدان قضاوت آن‌ها قرار می‌دهند، می‌بایست سخنان صریح آقای ظریف را نوعی احترام به «بلوغ سیاسی» ملت ایران و «افکار عمومی» دانست، تا درک بهتر و عریان تری از تحولات جاری در سیاست خارجی کشورشان داشته باشند و اسیر تحلیل‌های یکسوساز در این رابطه نیز نگردند.

آنچه که در این بین مشخص است، ایران در منطقه و عرصه روابط بین‌الملل آماج رقابت‌های سخت، خصومت‌های ددمنشانه و دوستی‌های منفعت طلبانه متعددی از سوی کشور‌ها و حتی گرو‌های مختلف قرار دارد که هر یک به نوعی نیازمند تحلیل، بررسی و در پیش گرفتن استراتژی مناسبی در جهت منافع ملی و خواست مردم است.

هرچند، نگاه کلی در سیاست خارجی کشور‌ها، برآیندی از همه تعلقات و دغدغه‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی است که در برهه‌هایی می‌تواند بنا به شرایط میدانی، متفاوت و حتی در سمت و سوی دیگری نسبت به گذشته باشد، با این وجود آنچه که برای ملت‌ها مهم ارزیابی می‌شود، نتایج ملموس تر، مفیدتر و باثبات تری است که می‌تواند برای آن‌ها و کشورشان به بار آورد.

آنچه مشخص است، آقای ظریف طی ۸ سال گذشته به عنوان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، از تمام توانایی‌های شخصی و حرفه‌ای خود در جهت انعکاس و تشریح سیاست‌های نظام جمهوری اسلامی ایران، بهره برده و نگاه جهانیان را به عنوان یک دیپلمات با تجربه و محترم که در مسیر منافع ملی کشورش و در عرصه دیپلماتیک، قدرت‌های جهانی را به تعامل وا داشته است، به خود معطوف داشته است، با این وجود نگاه تک بعدی و تمامیت خواه عده‌ای به عملکرد وی، بدون ارائه هیچ گونه سند و یا بازخورد منطقی، بر عدم اعتماد و عناوینی، چون خیانت، جاسوس، وطن فروش و غیره، متمرکز و حاکم است.

با دقت در مواضع غیر منصفانه این افراد و گروه‌های حامی آن‌ها علیه وزیر امور خارجه، می‌توان اذعان نمود که شاید «به اندازه‌ای که تاکنون منتقدین و مخالفین داخلی به شخصیت و عملکرد آقای ظریف حمله و توهین نموده اند، علیرغم همه ادعا‌های ظاهری، به نخست وزیر رژیم صهیونیستی اینچنین توهین یا حمله نکرده‌اند!»

با این حال، هرچند عده‌ای تلاش دارند از این فایل صوتی و به بهانه نام بردن از سردار شهید قاسم سلیمانی، سوء‌استفاده و ایشان را مورد حملات بیشتر و در عین حال تخریبی قرار دهند، با این وجود صداقت دو چندان آقای ظریف در این فایل صوتی نسبت به آن شهید گرانقدر، نمی‌تواند از دید کسی پوشیده باشد؛ اظهاراتی که بیشتر در جهت تحلیل و روشنگری عملکرد حوزه‌های «قدرت نرم» و «قدرت سخت» ایران ابراز شده و نشان دهنده اهمیت جایگاه خاص هرکدام در پیشانی حمله یا دفاع نظام جمهوری اسلامی ایران است که در مواقع لزوم، باید به تنهایی و یا با یکدیگر، گره گشای مسائل و معضلات مربوط به کشور، در عرصه‌های مختلف باشند.

بدون شک، نگاه آقای ظریف به عنوان سکاندار وزارت امور خارجه ایران به تحولات منطقه و کشور، نگاه یک دیپلمات و با در نظر گرفتن جمیع جهات از قبیل تهدید‌ها و فرصت‌های ممکن است، لذا قصد وی جهت تشریح مسائلی که به نحوی به حوزه کاری و حرفه‌ای وی مرتبط و در عوض طی چندین سال گذشته و همچنان از تریبون‌های مختلف، آماج حملات تند و اتهامات سنگین قرار گرفته است را نباید سیاه یا سفید انگاشت، بلکه آن را همچون تابلویی خاکستری دید، که نقاط روشن و تاریک آن نیازمند توجه بیشتر مردم و آسیب شناسی کارشناسان و نهاد‌های مسئولی است که باید پاسداشت قانون اساسی و منافع ملی باشند.

سفر ظریف و همگرایی منطقه‌ای

حسن هانی‌زاده تحلیلگر مسائل بین‌الملل طی یادداشتی در شماره امروز آرمان ملی نوشت: فایل صوتی دکتر محمدجواد ظریف، وزیر خارجه که توسط برخی گروه‌ها در فضای مجازی منتشر شد، یک بازی غیراخلاقی انتخاباتی است که در نهایت جایگاه کشور را در سطح جهان و منطقه تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این فایل صوتی آقای ظریف اظهاراتی داشته‌اند که درواقع از یک شخصیت دیپلماتیک و موفق در حوزه سیاستگذاری بین‌المللی انتظار نمی‌رفت. آقای ظریف در طول چهل سال گذشته که در حوزه سیاسی فعالیت داشته در بیان کلمات بسیار دقیق و با احتیاط عمل می‌کند و در این فایل صوتی اگرچه گفته می‌شود محرمانه بوده، آقای ظریف نباید اظهاراتی درخصوص مسائل امنیتی و نظامی و سیاسی فوق سرّی ایران ارائه می‌داد. روابط شهید حاج قاسم سلیمانی و دکتر محمدجواد ظریف رابطه دو شخصیت تاثیرگذار میدانی و سیاسی بود و آقای ظریف تحت هیچ شرایطی نباید درخصوص فعالیت‌های میدانی و نظامی و حتی سیاسی سردار بزرگی مانند حاج قاسم سلیمانی اظهارنظر می‌کرد. در زاویه دیگری متاسفانه برخی از گروه‌ها تمام معیار‌های اخلاق و انسانی را زیرپا گذاشته وبدون توجه به منافع ملی، این فایل صوتی را منتشر کرده‌اند.

انتشار این فایل موجب سوءاستفاده دشمنان ملت ایران شد و ثابت کرد که اخلاق مداری درجریان مبارزات انتخاباتی در ایران جایی ندارد... لذا هر دو طرف چه طرفداران آقای ظریف و چه مخالفان وی، باید از شدت تقابل سیاسی و اتهام‌زنی بکاهند. به همین منظور آقای‌ظریف در شرایط کنونی و به‌رغم اتهام‌زنی‌ها و جریان‌سازی‌ها علیه دستگاه دیپلماسی، سفر موفقیت‌آمیزی به دو کشور قطر و عراق داشته است. در این سفرها، وزیر خارجه ایران تلاش کرد تا یک نوع همگرایی بین ایران و سایر کشور‌های منطقه ایجاد کند که نمونه آن اظهار تمایل اخیرمحمد بن سلمان، ولیعهد عربستان برای حل اختلاف با ایران بود. ولیعهد عربستان در مصاحبه تلویزیونی خود آمادگی عربستان را برای حل اختلافات با تهران اعلام کرد و این یک نشانه مثبتی از نتایج سفر آقای ظریف به دوحه و بغداد است. آقای ظریف توانست با بهره‌گیری از تجربه سیاسی خود، شرایط سیاسی بهتری برای همگرایی منطقه‌ای ایجاد کند. امری که می‌تواند ثبات و امنیت را برای منطقه به دنبال داشته باشد.