انعقاد عقد نکاح دارای تبعات و آثاری همچون حقوقی و مالی است که از مهمترین آثار مربوط آن، میتوان به پرداخت مهریه و نفقه و ... اشاره کرد. پرداخت مهریه و نفقه با توجه به شریعت اسلام بر مرد واجب است و این وجوب فقط برای عقد دائم وجود دارد.
به گزارش «تابناک»؛ با استناد به ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، نفقه همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن را شامل میشود که از میان آنها میتوان به مسکن، پوشاک، اثاثیه منزل و هزینههای درمان و خادم در صورت نیاز اشاره کرد. البته نفقه با توجه به عرف و شرایط جامعه میتواند موارد دیگری را نیز دربرگیرد.
در حالت کلی با توجه به قانون مدنی، مرد وظیفه دارد به برخی افراد واجبالنفقه، ماهیانه نفقه پرداخت کند؛ از جمله افراد واجبالنفقه میتوان همسر و فرزندان و پدر و مادر را با توجه به شرایط مذکور در قانون نام برد.
نکته دیگر مربوط به مقدار نفقه است و باید بیان کرد که مقدار آن با توجه به قانون مشخص و معین نیست و برای تعیین مقدار، استطاعت مالی و عرف و ... تاثیرگذار است.
رابطه نفقه و تمکین زوجه
با توجه به ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی، هرگاه زن از انجام وظایف خود امتناع ورزد و در رابطه زناشویی تمکین نکند، مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.
تمکین به این معناست که زوجه که در منزل مشترک اختیارشده توسط زوج سکنی میگزیند، باید از شوهر در انجام وظایف زناشویی اطاعت کند و اگر بدون عذر قانونی و شرعی از انجام وظایف خاص زناشویی خود امتناع ورزد، ناشزه نامیده میشود.
اعسار زوج از پرداخت نفقه
پرداخت مهریه و نفقه وظیفه و تکلیف شوهر و دریافت آن حق همسر وی است؛ اما این پرسش پیش میآید که قانون مدنی برای کسی که استطاعت مالی پرداخت نفقه و مهریه را نداشته باشد، چه شرایطی در نظر گرفته است؟
در پاسخ به این پرسش، باید گفت اگر فقر و تنگدستی شوهر باعث شود که او نتواند نفقه همسرش را پرداخت کند، باید اعسار خود را به دادگاه ثابت کرده و در غیر این صورت باید نفقه را پرداخت کند.
اعسار از ریشه عسر میآید و به معنای تنگدستی و ناتوانی مالی است. همچنین شخصی که توانایی مالی پرداخت نفقه را ندارد، معسر نامیده میشود.
در بسیاری از روایات دینی آمده است که از مهمترین ملاکها برای انتخاب همسر، استطاعت مالی وی در نظر گرفته شده است تا زوجین در آینده دچار مشکلاتی در زمینه امور مالی نشوند.
با در نظر گرفتن قانون مدنی، میتوان دریافت که مرد باید به همسر خود نفقه پرداخت کند و در صورتی که این کار را انجام ندهد، زوجه میتواند از او شکایت کرده و او را ملزم به پرداخت نفقه کند.
برای جرم ترک انفاق و عدم پرداخت نفقه، تا شش ماه حبس برای مرد در نظر گرفته میشود.
اگر مرد استطاعت پرداخت نفقه را نداشته باشد، میتواند دادخواست اعسار از پرداخت نفقه را به دادگاه ارائه دهد و با شواهد و مدارک خود عدم توانایی نسبت به پرداخت نفقه را اثبات کرده و تقسیط نفقه را درخواست کند.
حق طلاق برای زوجه درصورت عدم دریافت نفقه
در صورتی که اعسار زوج ثابت شود، زوجه میتواند با توجه به ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی، از زوج طلاق گیرد.
در این ماده بیان شده است، در صورتی که شوهر از دادن نفقه استنکاف ورزد و امکان اجرای حکم محکمه وجود نداشته باشد، زن میتواند به حاکم رجوع کرده و درخواست طلاق را به دادگاه ارائه دهد و حاکم شوهر را مجبور به طلاق میکند و این موضوع در صورت اجازه شوهر از دادن نفقه نیز صادق است.
در صورتی که زوج واقعا شرایط پرداخت نفقه را نداشته باشد و اعسار وی ثابت شود، تقسیط نفقه صورت میگیرد و زوج میتواند آن را در چند نوبت پرداخت کند.
اگر زوج مجددا از پرداخت نفقه امتناع ورزد، زوجه میتواند دوباره پیگیری و شکایت کرده و نفقه را درخواست کند.
نفقه معوقه آن مقدار نفقه است که در گذشته پرداخت نشده اما بر زوج واجب بوده است.
زوجه میتواند برای عدم دریافت نفقه معوقه نیز دادخواست و شکایت به دادگاه ارائه دهد و در این صورت زوجه ملزم میشود که آن را پرداخت کند.
در این صورت، اگر زوج توانایی مالی پرداخت نفقه معوقه را نداشته باشد، میتوانند از اعسار و تقسیط استفاده کرده و با اثبات اعسار خود به دادگاه، به پرداخت یکجای نفقه معوقه اعتراض کند و در صورت حکم دادگاه، نفقه را قسط بندی کرده و پرداخت کند و چرا که زوج، شرایط تقسیط نفقه را دارد.