پتروپالایشگاه راهکار نهایی خنثی سازی تحریم‌ها و افزایش قدرت اقتصادی و سیاسی

به گزارش تابناک اقتصادی؛ تمرکز بر خام فروشی نفت و عدم ایجاد ارزش افزوده بر این ثروت ملی، چالش اساسی و قدیمی به شمار می آید. حال آنکه تحریم پذیری آسان نفت خام نسبت به محصولات پالایشی و پتروشیمیایی در کنار مدیریت قیمت ارزان نفت خام توسط مصرف کنندگان بزرگ آن نظیر آمریکا، چین، هند، ژاپن و ... در طولانی مدت برای کشورهای تولید کننده صرفه اقتصادی ندارد.

با توجه به اینکه کشور‌های بزرگ مصرف کننده علاوه بر پرداخت هزینه خرید نفت باید حدود ۵ تا ۱۲ درصد ارزش محموله را برای حمل و نقل پرداخت کنند، در نهایت به دلیل ایجاد ارزش افزوده ناشی از تولید محصولات پتروپالایشگاهی، سود بسیاری را عاید خود می‌کنند. در صورتی که کشور‌های تولیدکننده بتوانند فرایند‌های پایین دستی نفت خام را توسعه دهند، به دلیل عدم پرداخت هزینه حمل و نقل می‌توانند نقش تعیین کننده‌ای در اقتصاد این محصولات پتروپالایشی ایفا کنند.

چگونه صنعت پتروپالایشگاه منجر به خنثی سازی تحریم نفت خام علیه کشور می شود؟

تا قبل از اعمال تحریم‌های گسترده نفتی علیه کشور، نفت خام ایران تنها در ۴۰ پالایشگاه و آن هم در ۱۲ کشور دنیا به عنوان خوراک ورودی استفاده می‌شد. به همین دلیل آمریکا و غرب توانستند به آسانی مصرف کنندگان نفت ایران را مجبور به تهیه خوراک از کشوری دیگر یا تغییر نوع خوراک ورودی خود بکنند. از طرف دیگر، اعمال تحریم‌های بین المللی بانکی منجر به عدم قابلیت وصول مستقیم منابع حاصل از فروش نفت شده بود. این موضوع در حالی است که محصولات پالایشی مثل بنزین مازاد تولید شده در کشور پس از بهره‌برداری از پالایشگاه ستاره خلیج فارس به راحتی صادر شده و مشکلی بابت وصول منابع آن وجود ندارد. به طور کلی محصولات پالایشی و پتروشیمیایی به دلیل کوچک بودن حجم محموله بدون ردیابی قابلیت صادرات و وصول پول دارند؛ بنابراین با توسعه صنعت پتروپالایشگاه کشور، حداقل به میزان تولید روزانه نفت خام توسط وزرات نفت می‌تواند علاوه بر خنثی سازی تحریم ها، دولت را از درآمدی پایدار بهره‌مند سازد.

صنعت پتروپالایشگاه تغذیه کننده خوراک پارک‌های شیمیایی

بی شک توسعه پارک‌های شیمیایی در کشور به منظور تولید محصولات پیچیده شیمیایی با ارزش افزوده چندین برابری نسبت به محصولات پالایشی و پتروشیمیایی، نیازمند تامین خوراک می‌باشد. صنعت پتروپالایشگاه می‌تواند بسیاری از مواد و خوراک اولیه مورد نیاز صنایع مختلف را از جمله فولاد، آلومینیوم، پلیمرسازی و از همه مهم‌تر پارک‌های شیمیایی با زنجیره تامین داخلی برای تولید محصولات با فرمولاسیون پیچیده را تامین کند. این محصولات ظرفیت صادراتی رو به رشدی نیز دارند، به‌ طوری که اساس گزارش‌های آژانس بین المللی انرژی، تقاضای مواد پایه پتروشیمی در قاره آسیا تا سال ۲۰۵۰ نزدیک به ۵۰ درصد نسبت به سال ۲۰۱۷ رشد خواهد کرد.

تاثیر صنعت پتروپالایشگاه بر قدرت اقتصادی و سیاسی منطقه ای

بیش از نیمی از منابع هیدروکربنی دنیا در خاورمیانه است. موقعیت استراتژیک ایران در این منطقه به دلیل همسایگی آبی با کشورهای حاشیه خلیج فارس و دریای عمان و از طرفی همسایگی خاکی با کشورهای عراق، آذربایجان و ترکمنستان به عنوان تولید کنندگان نفت و گاز بسیار دارای اهمیت می باشد. توسعه و رشد صنعت پتروپالایشگاه در مناطق مرزی و نزدیک به کشورهای تولید کننده نفت و گاز، علاوه بر کاهش هزینه‌ها به دلیل عدم پرداخت هزینه حمل و انتقال، به دلیل وابسته کردن اقتصاد کشورهای فروشنده خوراک، می تواند نقش تعیین کننده ای در قدرت و نفوذ سیاسی ایران داشته باشد.

نفت و گاز یک سرمایه ملی و حفظ آن برای نسل های آینده ضروری است. از این روی، رشد و توسعه صنعت پتروپالایشگاه با هدف خرید خوراک از بیرون کشور حداقل به اندازه جبران درآمد حاصل از فروش نفت خام از منابع و ذخایر داخلی کشور لازم و ضروری بوده و می تواند به حفظ منابع داخلی غیر مشترک با همسایگان برای دهه های آتی بینجامد. توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری درباره آینده بازار نفت دقیقا مطابق با آمارها و پیش‌بینی های علمی آژانس انرژی آمریکاست. ایشان می فرمایند زمانی که نفت رو به پایان برود و تنها استکبار جهانی آن را در دست داشته باشد، یک شیشه نفت را به قیمت ده بشکه نفت به ما خواهند فروخت. بنابراین برنامه ریزی و ایجاد شرایط لازم برای توسعه هر چه بیشتر صنعت پتروپالایشگاه و تکمیل زنجیره تولید با راه اندازی پارک های شیمیایی در کنار آن می تواند ضمن ایجاد درآمد و اشتغال زایی، عامل حفظ این سرمایه ملی بشود.