پهپاد به عنوان سلاحی که هنوز سامانههای دفاع هوایی قدرت شناسایی موثر آن را ندارند، در چند سال اخیر به خوبی در صحنه نبرد قدرت نمایی کرده و دست کم در چهار رویارویی نظامی معاصر ارزش استراتژیکاش را به خوبی ثابت کرد و نشان داد در نبردهای آینده، ابزارهای با قابلیتهایی شبیه پهپاد تا چه حد میتوانند تعیین کننده باشند.
به گزارش «تابناک»؛ پهپاد قدمتی طولانی دارد و سابقه استفاده از این ابزار به جنگ ویتنام بازمیگرد؛ اما در سه دهه اخیر استفاده از پهپاد به مرور پرکاربرد شده و اکنون پهپاد بخشی از ماشین جنگی بیش از ۶۰ کشور در سراسر جهان است. نیروهای مسلح ایران، یکی از کشورهایی است که به درستی از دوران دفاع مقدس تمرکز بر توسعه پهپاد را در دستور کار قرار داد و اکنون یکی از کشورهای پیشتاز در تولید پهپادهای شناسایی و رزمی است.
هزینه پایین تولید نسبت به جنگندهها، حمل آسان و امکان پرواز حتی بدون باند، هدایت پذیری ساده و امکان انتقال مرکز کنترل، از ویژگیهای منحصربفرد پهپاد است که در نبرد تمام عیار قدرت شناسایی و آتش را افزایش میدهد. پهپاد در یک دهه اخیر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت و بسیاری از کشورها در این دوران به سمت تجهیز نیروهای نظامیشان با پهپاد رفتند و احتمالاً در آینده نزدیک تقریباً همه ارتشهای جهان متاثر از سه رویداد نظامی چند سال اخیر، به سمت خرید پهپاد میروند.
کشورهای توسعه یافته لزوماً تولیدکننده پهپاد نیستند و بسیاری از آنها واردکننده این سلاح از آمریکا، ترکیه و رژیم صهیونیستی هستند و تحریم تسلیحاتی مانع از آن شده تا ایران بتواند پهپادهای قدرتمندش را به ارتشهای متقاضی بفروشد.
نخستین بار پهپاد در جنگ یمن با ائتلاف عربی به محوریت عربستان و امارات نقش موثرش را عیان کرد. یمنیها که از نیروهای هوایی برخوردار نبودند، با پهپادهای چند هزار دلاری، مواضع نظامی و نقاط حساس اقتصادی و سیاسی این کشورها را بارها هدف قرار دادند. اقدامات مقابله جویانه سعودیها تا اینجا نتوانسته مانع این حملات شود و سامانههای پاتریوت نتوانستند این پهپادهای دارای سطح مقطع کم را شناسایی کنند و هدف قرار دهند.
جنگ ارمنستان و آذربایجان، دومین رویارویی بود که نقش موثر پهپادها را در آن شاهد بودیم. در این رویارویی نسبتاً کوتاه که به پیروزی آذربایجان منتهی شد، این بار سامانههای اس ۳۰۰ نه تنها توانستند در مقابل حملات پهپادی مقاومت کنند، بلکه خود هدف حملات پهپاد قرار گرفتند و مشخص شد، اس ۳۰۰ نیز همچون پاتریوت در مقابل پهپادها تا چه میزان رخنه پذیر است.
جنگ روسیه و اوکراین سومین رویارویی نظامی بود و این بار علاوه بر اس ۳۰۰، کاروانهای زرهی ارتش روسیه به سادگی هدف حملات پهپادی قرار گرفت و در حالی که تصور میشد با زمینگیر شدن بخش اعظم نیروی هوایی اوکراین، نیروهای مسلح اوکراین حرف چندانی در آسمان نداشته باشند، پهپادهای ارتش اوکراین به شدت به ارتش روسیه ضربه وارد کردند.
چهارمین رویارویی، اما کمتر مورد توجه قرار گرفته است. رژیم صهیونستی به تازگی تصاویری از هدف قرار دادن دو پهپاد منتسب به ایران را منتشر کرد که به ادعای ارتش این رژیم، در ۲۵ اسفند ۱۳۹۹ با توسل به جنگندههای اف ۳۵ به عنوان راهبردیترین پرنده این رژیم اشغالگر هدف قرار گرفته و ساقط شده است.
این تصاویر حاوی این نکته کلیدی است که سامانه گنبد آهنین به عنوان ابزاری که اتفاقاً طراحی شده تا اهداف پرنده کوچک را در ارتفاع پایین هدف قرار دهد، نتوانسته این دو پهپاد را آماج قرار دهد و در نهایت رژیم صهیونیستی مجبور به استفاده از پیشرفتهترین جنگندههایش شده است.
ارتش آمریکا به عنوان پرهزینهترین ارتش دنیا با رصد این رویدادها، در یک دهه اخیر برنامههای بلندپروازانهای برای توسعه پهپادهای رزمی در دستور کار قرار داده و برخی از پهپادهای رزمی آمریکا ـ که قدرتی نزدیک به جنگنده نسل پنجمی به لحاظ میزان آتشباری دارند ـ در چند سال آینده رونمایی میشوند؛ پهپادهایی که قرار است از طریق فرماندهی هوایی هدایت شوند. به تعبیری شاید در دهههای آینده، پهپادها نقش کلیدیتر از جنگندهها در نبردها داشته باشند، چرا که با حذف انسان از ساختارهای جنگندهها، محدودیتهای ناوبری که متاثر از توان پذیرش جی توسط خلبان است نیز حذف میشود.
این شرایط نشان میدهد جمهوری اسلامی ایران به درستی روی پهپاد سرمایه گذاری کرد، اما این سرمایه گذاری میبایست توسعه یابد و بر تولید پهپادهای دارای سرعت و قدرت حمل مهمات بیشتر و همچنین پهپادهای دارای قدرت نبرد هوایی، تمرکز شود. این هدف گذاری میتواند بیش از آسمان، ایران را برای دشمنان ناامن سازد و دشمنان ریسک ماجراجویی در حریم هوایی ایران را تحت هیچ شرایطی نپذیرند.