به گزارش «تابناک» به نقل از ایسنا، گورخر ایرانی با نام علمی (Equus hemionus onager) از راسته فردسمان و زیرگونه‌ای از گورخر آسیایی و دارای ارزش‌های بوم‌شناختی، زیبایی‌شناختی، مطالعاتی – تحقیقاتی، ارزش‌های ژنتیکی، اکوتوریستی و اقتصادی است. این گونه در گذشته جمعیت فراوانی در خاورمیانه، آسیای میانه و چین داشت اما اکنون نسل آن در اغلب مناطق منقرض شده است. زیرگونه ایرانی در معرض خطر انقراض قرار دارد و اکنون کمتر از ۱۰۰۰ راس گور ایرانی در ایران باقی مانده است.
گور ایرانی بر اساس قوانین سازمان حفاظت محیط زیست در زمره گونه‌های در معرض خطر انقراض قلمداد می‌شود و براساس فهرست قرمز گونه‌های در معرض خطر «اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت» (IUCN ) جزو گونه‌های در آستانه انقراض (CR) طبقه‌بندی شده است. امروزه به دلیل تخریب زیستگاه این گونه، اشغال آبشخورها توسط دام اهلی و شکار غیر قانونی به‌دلیل باورهای غلط برخی افراد، نسل این گونه در معرض خطر جدی نابودی است.
از ابتدای سال ۹۷ سازمان حفاظت محیط زیست برای ساماندهی سایت‌های تکثیر گونه‌های شاخص حیات وحش با هدف معرفی مجدد به زیستگاه‌ها برای زنده‌گیری و انتقال ۱۰ راس گور از سایت توران به پارک ملی کویر مرکزی با هماهنگی محیط زیست سمنان اقدام کرد اما یک راس گور در ابتدای عملیات تلف شد، پس از عملیات زنده گیری نیز دو راس دیگر تلف و دو راس دیگر حین انتقال به پارک ملی کویر تلف شدند. در همان سال سازمان حفاظت محیط زیست از اجرای مرحله جدید انتقال گور ایرانی از استان یزد به پارک ملی کویر خبر داد و چهار رأس گور با ترکیب یک رأس نر و سه رأس ماده زنده‌گیری و با کامیون به پارک ملی کویر انتقال داده شدند.
به گفته عبداله سالاری - متخصص اکولوژی و مدیریت حیات وحش - با توجه به شرایط زیستگاه‌های گور ایرانی در کشور می‌توان گفت که تکثیر در اسارت یکی از راه‌حل‌هایی است که می‌تواند به افزایش جمعیت این گونه کمک کند. در عین حال نباید صرفا تمام منابع، توان، تمرکز و اعتبارات را در زمینه تکثیر در اسارت هزینه کنیم و لازم است به موازات آن در زمینه حفاظت از زیستگاه‌ها و گورهایی که در آن زندگی می‌کنند نیز اقدام شود.
غلامرضا ابدالی - سرپرست دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش - در گفت‌و گو با ایسنا به آخرین وضعیت گورخر ایرانی در شرایط تکثیر در اسارت اشاره کرد و گفت: در حال حاضر ۴۲ راس گور ایرانی در مراکز پرورش سازمان و مراکز پرورش سایت‌های خصوصی در استان‌های یزد، البرز، سمنان، فارس، کرمان و تهران نگهداری می‌کنیم که وضعیت خوبی هم دارند.
وی به برنامه‌های سازمان برای گور ایرانی اشاره کرد و گفت: قصد انتقال تعدادی از گورها از استان کرمان به سایت پارک ملی کویر واقع در سمنان را داریم. در استان‌های فارس، یزد و کرمان نیز در حال مکان‌یابی برای احداث مراکز جدید جهت حفاظت بیشتر از این گونه هستیم.
سرپرست دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست درباره برنامه‌های تکثیر در اسارت سازمان محیط زیست اظهارکرد: تکثیر در اسارت برای گونه‌های حساس که در معرض خطر انقراض هستند و جمعیت آن‌ها در لیست قرمز قرار گرفته است مانند یوزپلنگ آسیایی، گورخر ایرانی و گوزن زرد انجام می‌شود و بر این گونه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنیم.
وی خاطرنشان کرد: فعلا گونه جدیدی قرار نیست در شرایط تکثیر در اسارت قرار بگیرد و همان گونه‌های قبلی در دستور کار هستند.
ابدالی در پایان به هدف اصلی سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت از گونه‌های حیات وحش اشاره کرد و گفت: اعتقاد اصلی سازمان در جهت حفظ گونه‌های حیات وحش در زیستگاه‌های اصلی گونه و در محیط طبیعی است. برنامه‌ریزی‌های سال ۱۴۰۱ نیز بر همین پایه و اساس انجام شده است.
